بنیان های محکم اعتماد ملی

 نیمه سوم اردیبهشت ماه امسال یادآور روزهای پرتب و تاب انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم است. روزهای اردیبهشتی که در انتهای آن حجت الاسلام «حسن روحانی» با رای اعتماد مردم برای دومین بار پیروز انتخابات ریاست جمهوری شد تا مشی تدبیر و امید در پاستور تداوم یابد. بیست و نهم اردیبهشت سال گذشته نزدیک به24 میلیون نفر از مردم ایران امیدوارانه به تدبیر روحانی اعتماد کردند و فرصت چهار ساله دوم را در اختیار او نهادند تا پیگیر برنامه ها و وعده های خود باشد.

در سالگرد این پیروزی اما هم دولت و هم جامعه در پی بازسازی و تحکیم بنیان های این اعتماد است. بنیان هایی که در سیر گریزناپذیر حوادث و رویدادها گاهی تضعیف و گاهی تقویت می شود. اینکه در طول عمر یک ساله دولت دوازدهم چه عواملی میان دولت و ملت اعتماد ایجاد کرده و چه عواملی موجب بی اعتمادی مردم به رییس جمهوری و اعضای کابینه او شده است، بحثی گسترده است که دامنه آن می تواند از عملکرد دولت تا هیاهوی رسانه ای رقیب مورد بررسی قرار گیرد.

پیش بینی ناپذیری برخی حوادث، بدعهدی شماری از کشورها بر سر پیمان و توافق برجام، تبعات ناتمام تصمیمات گرفته شده در دولت های قبل سبب شد که دولت روحانی در عمل به برخی از وعده های خود به ویژه در حوزه اقتصاد با چالش هایی مواجه شود. دولت گرچه در مقام انکار این مشکلات برنیامد و برای حل آن ها از تمام توان خود استفاده می کند اما چنین چالش هایی بهانه هایی ناتمام برای رقبای سیاسی دولت هستند تا با دستاویز قراردادن کمبودها و پیوند آن ها با موضوعات مرتبط و غیرمرتبط، هجمه رسانه ای علیه دولت ترتیب دهند.

گرچه عموم جامعه با چالش های مسیر کشورداری در شرایط کنونی آشنا هستند اما چنین رویکردی در درازمدت بنیان های اعتماد مردم به دولت را تضعیف می کند. به منظور جلوگیری از چنین خسارتی لازم است تا در حوزه های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی ورزشی، اعتماد سازی به سیاست های دولت با تکیه بر منطق و واقعیت های موجود صورت گیرد.

**سیاست، ایستگاه نخست اعتمادسازی

انتخاب عرصه سیاست به عنوان منشا تحولات اعتماد زدا یا اعتماد ساز به دولت ریشه در حضور و نفوذ پررنگ این مفهوم در جامعه ایران دارد. سیاست بخش جدایی ناپذیر و اثرگذار زندگی ایرانیان است. از این رو چهره ها و شخصیت های فعال در این حوزه می توانند از چنین اثرگذاری برای تحکیم اعتماد به دولت بهره بجویند. این موضوع در اردوگاه و در کلام چهره های سیاسی طرفدار دولت طی یک سال دولت دوازدهم و چهار سال دولت یازدهم با فراز و نشیب های وجود داشته است. بیشینه (و نه همه) طیف های جریان سیاسی رقیب اما نه تنها در اعتماد سازی میان مردم و دولت تلاشی نمی کنند بلکه در مسیر عکس این موضوع از هر رویداد و کاستی هم بهره می جویند.

تکاپوی حامیان دولت در شکل گیری اعتماد، در نوع دیدگاه این گروه ریشه دارد. بسیاری از حامیان روحانی، شیوه امیدآفرین و خط مشی اعتدالی رییس جمهوری را به سود منافع ملی وجامعه می دانند، در پیشبرد برنامه های قوه مجریه از توان و نفوذ خود در جامعه استفاده می کنند و ضمن مطالبه گری از دولت درباره وعده ها، سطح انتظارات خود را با قانون اساسی و واقعیات موجود جامعه تطبیق می دهند.

برخی طیف ها اما در جناح مقابل، در برابر چنین تفکری قرار دارند و گرچه همواره شعار حراست از منافع ملی می دهند اما تلاش برای بی اعتبارسازی دولتی که حافظ این منافع است می تواند روش متناقض این جریان سیاسی در عمل به این شعار تحلیل شود. الزام هر دو جریان در برهه کنونی و تاکید رهبر انقلاب، حمایت از دولت برای پیشبرد برنامه ها و سیاست های کلان است.

انتقاد منصفانه و نه غرض ورزی سیاسی در کلام و عمل شخصیت های برجسته سیاسی می تواند حامل این پیام به جامعه باشد که در سیاست ایران با وجود تمام تفاوت های سلیقه و یا حتی عقیده، منافع ملی همان چتر وحدتی است که می توان در سایه آن قرار گرفت و با آرامش تزریق شده در سایه چنین وحدتی و کاهش التهابات سیاسی راه را بر پیشرفت گشود.

جریان حامی دولت نیز نه از دریچه فرافکنی و پنهان کاری که از زاویه اقناع افکار عمومی می توانند شرایط موجود و چالش های پیش روی دولت را تشریح کنند. در بستر این اقناع درخت اعتماد مردم و دولت پربارتر می شود و میوه آن پیشرفت اقتصادی و سیاسی خواهد بود.

**ایران، جامعه ای تشنه اعتماد

سیاست در مفهوم عام و عملی آن شاید نخستین ایستگاه اعتماد افزایی میان دولت و حاکیمت قلمداد شود اما نیاز به استمرار چنین شیوه ای در بطن و متن جامعه و زندگی ایرانیان بیش از هر زمان دیگری احساس می شود. تحقیقات علمی و میدانی بی شماری دستکم در یک دهه گذشته از کاهش اعتماد مردم نسبت به یکدیگر و دولت حکایت دارد، حکایتی تلخ که برای تغییر آن همگان باید احساس مسوولیت کنند.

24 میلیون ایرانی در اردیبهشت سال گذشته به روحانی رای دادند اما باید ریشه های کمپین های پشیمانی پس از این رای و تضعیف چنین اعتمادی را مورد بررسی قرار داد. بخشی از این دلایل و ریشه ها روانشناختی و حاصل انباشت بدعهدی های گذشته است و بخشی هم به سکوت دولتمردان در اعلام و اعلان دستاوردهای خود باز می گردد، سکوتی که رییس جمهوری نیز گله مند آن است. شاید اگر دولتمردان بخشی از آنچه انجام داده و می دهند، را رسانه ای کنند، بخشی بزرگی از توده های مردم دلگرم تر برنامه ها را پیگیری کنند.

این میان برای بازسازی و تحکیم بنای اعتماد مردم و دولت، سمن ها و تشکل های مدنی و مردم نهاد، شخصیت های اجتماعی و فرهیخته، اساتید دانشگاه، روشنفکران و هنرمندان و حتی ستاره های آسمان ورزش و سینما هم ضرورت دارد به میدان آیند. جریانی از اقناع علمی و عملی می تواند سیل بی اعتمادی و ناامیدی را از چنین بنایی دور کند. برخی از اقشار جامعه به استادان دانشگاه و فرهیختگان علمی کشور اعتماد دارند در نتیجه اعتمادسازی آن ها درباره دولت می تواند چنین اقشاری را مطمئن از راهی کند که دولت درحال پیمودن است. گروه دیگری ستاره ها و در اصطلاح سلبریتی های هنری و ورزشی را مرجع خود می دانند، اقناع درست افکار عمومی از فعالیت های دولت، از سوی این چهره ها می تواند اقشار و به ویژه جوانان و نوجوانان را امیدوار به تدبیر دولت نگه دارد.

جریان سازی افراد و چهره های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از برنامه های رییس جمهوری و اقدامات دولت، به منظور تحکیم اعتماد دولت و ملت در برهه ای که آسیب های داخلی و خارجی فراوانی آن را تهدید می کند، عاقلانه ترین شیوه سیاست ورزی و شهروندی در جامعه است که حافظ منافع آن خواهد بود.