شما هم زانو درد دارید؟

زانو درد در افراد مختلف بسته به سن افراد علل مختلف دارد به طور کلی زانو دردها به دو دسته تقسیم می‌شوند، یکی آنهائی که علل ثانویه دارند مثلا فردی که دچار شکستگی در اطراف زانو شده یا افرادی که به لیگامان های زانو وارد شده است.

در یکسری افراد هم علت اولیه دارد مانند افرادی که به تدریج دچار آب زانو شده اند و غضروف مفصلی آنها تخریب شده است و در نتیجه دچار درد زانو شده اند.

بحثی را که در اینجا می خواهم به آن بپردازم زانو دردهایی است که به دلایل اولیه خودشان را نشان می‌دهند، اصولا بر اساس سن بیمار که در چه سنی از زانو در شکایت می کند، افراد به دو دسته تقسیم می شوند: یکی افراد جوانی که معمولا از لحاظ ورزشی و تحرک بدنی فعال هستند و از درد جلوی زانو شکایت می کنند و درد آنها بیشتر موقع نشست و برخاست ایجاد می شود و به خصوص هنگامی که به کوه می روند و از کوه پائین می آیند و یا از پله و یا هنگام نماز خواندن در نشست و برخاست از درد زانو شکایت می کنند و دسته دوم هم افرادی هستند که در سنین کهنسالی هستند و بیشتر دژرناسیون ( تخریب) غضروف مفصل در این افراد است که موجب درد می شود و در واقع ادامه تخریب غضروف مفصلی استخوان کشکک به فمور (سر استخوان ران) که منجر به اولین علائم دی جی دی ( تخریب بلند مدت مفصل) در افراد مسن به صورت آرترز مفصل کشکک و فمور خواهد بود.

علت زانو درد چیست؟

در این افراد غضروف قسمت پتلا یا کشکک دچار نرمی شده است و فشاری که هنگام نشست و برخاست به کشکک آنها وارد می شود، درد جلوی زانو را در این افراد موجب می شود، علت نرمی غضروف پتلا در افراد جوان علل مختلفی دارد و وقتی به پزشک مراجعه می کنند باید پزشک به دنبال آن علل بگردد تا با برطرف کردن آن علل درد زانوی این افراد را درمان کنند.

اما از شایعترین علل زانو درد در این افراد می توان به ضعیف بودن عضلات اطراف زانو و مخصوصا عضلات چهارسر ران و بخصوص قسمت داخلی عضلات چهار سر ران اشاره کرد که همین موضوع سبب می شود که حرکت پتلا روی استخوان فمور در مسیر صحیحی انجام نشود و همین مسئله موجب خواهد شد که روی استخوان کشکک به طور غیر یکنواخت نیرو وارد شود و در نتیحه شاهد تخریب و له شدن غضروف کشکک که در نهایت موجب درد می شود را باشیم که حدود ۹۰ درصد دردهای زانو در جوانان به این موضوع باز می گردد .

البته علتهای دیگر مثل پای پرانتزی باشد یا بالا قرار گرفتن استخوان پتلا روی فمور وجود دارد ولی علت اصلی ضعیف بودن عضلات اطراف زانو است.

آیا افرادی که در سنین میانسالی و کهنسالی قرار دارند اگر ضعف عضلانی داشته باشد زودتر به درد زانو دچار می‌شوند؟

صد در صد! یعنی اصولا این زمینه ای هست که آرام آرام به سوی آرترز زانو حرکت می کند یعنی اگر این ضعف عضلانی درمان نشود این سیر به صورت غیر قابل برگشت خواهد شد و تخریب غضروف مفصلی پیشرفت خواهد کرد و منجر به دی جی دی یا دژناریسیون داخل مفصل می شود و اصولا اولین جائی که در مفصل دچار دژناریسیون می شود قسمت پتلا و فمور است ، یعنی قسمتی که پتلا و تمور به هم مفصل می شوند.

در افراد مسن باز هم اگر شخص را معاینه بکنیم و علل ثانویه را کنار بگذاریم وقتی به شخصی در حالت ایستاده نگاه کنیم استخوان تیبیا ( استخوان ساق) یا ساق استخوان ران چند درجه ای به طرف داخل باشند و معمولا انحراف های اندامهای تحتانی وجود دارد که به صورت پای پرانتزی یا پائی که به طرف داخل زاویه گرفته است دیده می شود که همین مسئله این باعث می شود که سطح مفصلی داخلی زانو و سطح مفصلی خارج از زانو کشکک دچار فشار بیش از حد می شود که درد را در پی خواهد داشت.

برای کاهش درد و جلوگیری از پیشرفت درد و آسیب دیدگی غضروف مفصلی پیشنهاد می‌شود؟

در افرادی که درد جلوی زانو دارند و بیشتر در نشست و برخاست درد دارند بیشتردچار تخریب مفصل پتلا و ران هستند که بهترین توصیه ای می توان به این افراد کرد این است که در خانه از مبل استفاده کنند، نشست و برخاست و نشستن روی زمین را کمتر بکنند و کمتر از پله استفاده بکنند و کار دیگر در درجه اول تقویت عضلات چهار سر ران و در درجه دوم سایر عضلات اطراف زانو است.

در واقع با تقویت عضلات چهارسر رانی، استخوان کشکک در مسیر اصلی خودش جلوی استخوان ران قرار می گیرد. و فشار به استخوان کشکک متعادل خواهد شد و از درد بیمار کم خواهد شد ، می توان گفت با تقویت عضلات چهار سر رانی بیش از ۷۰ درصد از درد را کاهش می یابد. و بیمار می تواند انجام و رعایت با این دو کار ساده به زندگی عادی خودش ادامه بدهد.

باید توجه کرد که تقویت عضلات اطراف زانو به صورت فیزیو تراپی و روشهای پیچیده نیست بلکه به صورت ورزش ساده است، به این صورت که لب صندلی بنشینند و عضلات ساق پا را محکم بگیرند در حد ۱۰ ثانیه و بعد رها بکنند و بعد دوباره این عمل را تکرار بکنند که باید بدون حرکت زانو باشد که باعث تقویت عضلات چهارسر خواهد شد.

البته برای درمان بیمارانی که مبتلا به درد زانو هستند درمان داروئی و رژیمی هم وجود دارد. که در درمان رژیمی کاهش وزن اصل کاهش فشار به زانو هست چرا که هر چه وزن مریض کمتر باشد فشار کمتری در نشست و برخاست ها به زانوی او وارد می شود و درد او کاهش خواهد یافت.

در درمان داروئی با توجه به اینکه تخریب مفصل باعث التهاب به داخل مفصل می‌شود و داروهایی به بیمار تجویز می‌کنیم تا التهاب کاهش یابد. و در نتیجه با این کاهش آمادگی برای تقویت عضلات هم بیشتر خواهد شد

این نکته را نباید فراموش کنید که بسیاری از داروهایی که عوام به عنوان داروی مسکن می شناسند و ما به عنوان داروی ضد التهاب تجویز می کنیم. و نباید به این دارو فقط به عنوان داروی مسکن نگاه شود بلکه باید به عنوان یک داروی ضد التهاب که می تواند موجب تسکین درد هم شود نگاه کنند که با کاهش التهاب داخل زانو موجب کاهش سیر تخریب می شود.

علاوه بر داروهای ضد التهاب داروهایی هم به عنوان ترمیم کننده غضروف و استخوان تجویز می‌شود که از آن جمله می توان به “ویتامین د ۳ “و “کلسیم” اشاره کرد. در افرادی که دچار درد زانو هستند افرادی هستند که در سن یائسگی هستند و اکثرا هم با توجه به آماری که وجود دارد و تست تراکم سنجش استخوانی هم نشان می دهد دچار کاهش تراکم استخوان ها هستند که این دو دارو برای کاهش درد این زنان موثر خواهد بود.

آیا برای پیشگیری از این درد هم راهی وجود دارد؟

بله،اگر عضلات اطراف زانو قوی باشد، نشست و برخاست و بالا رفتن و پائین آمدن از پله برای افراد مشکل ساز نخواهد بود اما اگر این عضلات ضعیف باشد. هر گونه فشار و خم و راست کردن زانو موجب تخریب مفصل خواهد شد و حتی ورزشهائی مثل دوچرخه سواری و کوهنوردی هم به شدت برای افراد مضر خواهد بود.

نکته بعدی به شیوه زندگی افراد بر می گردد بدین معنی که افراد بایدعادات نشست و برخاست خود را تغییر بدهند. سعی کنند که بیشتر مبل از استفاده کنند، نشست و برخاست کمتر روی زمین انجام شود و برای غذاخوردن و تلویزیون نگاه کردن از مبل و صندلی استفاده کنیم که ارتفاع استاندار مبل حدود ۴۰ سانتی متر است