اصول صحیح تغذیه در طب سنتی

طب سنتی ایران، میراثی هزارساله از دانش پزشکی است که اساس آن بر مزاج‌شناسی، حفظ تعادل بدن و توجه به سبک زندگی سالم بنا شده است. در این مکتب طبی، تغذیه صحیح نه تنها برای درمان بیماری‌ها بلکه برای پیشگیری از بروز آنها اهمیت حیاتی دارد.

«در طب سنتی، غذا همان داروست. اگر فرد غذای مناسب مزاج و فصل خود را بخورد، بدن در تعادل باقی می‌ماند. اما اگر مزاج غذا با مزاج فرد یا طبیعت روز ناسازگار باشد، اخلاط فاسد تولید می‌شود که زمینه‌ساز بیماری‌های جسمی و حتی روانی است.»

اصول اساسی تغذیه در طب سنتی ایران:

۱. شناخت مزاج فرد و غذاها

در طب سنتی، افراد به چهار مزاج اصلی تقسیم می‌شوند: گرم و خشک، گرم و تر، سرد و خشک، سرد و تر. غذاها نیز دارای مزاج‌اند. مثلاً عسل گرم و خشک است، ماست سرد و تر، گوشت گوسفند گرم و تر، عدس سرد و خشک.

فردی با مزاج سرد، اگر مدام غذاهای سرد بخورد (مثل ماست، خیار، دوغ)، دچار اختلال در هضم، نفخ، خواب‌آلودگی و ضعف حافظه می‌شود.

۲. رعایت فصل در انتخاب خوراکی‌ها

طب سنتی تأکید دارد که تغذیه باید با فصل سال هماهنگ باشد.

در زمستان: مصرف خوراکی‌های گرم‌مزاج مثل آش، خورشت‌های مقوی، شیره، خرما و ادویه ملایم توصیه می‌شود.

در تابستان: خوردن غذاهای سبک، آب‌دار و سردمزاج مثل خیار، کدو، آلو، تمر هندی، دوغ و هندوانه مفید است.

۳. ترکیب‌های نادرست غذایی

برخی از ترکیبات غذایی در طب سنتی ناسازگار محسوب می‌شوند و باید از آن‌ها پرهیز کرد، مثل:

ماهی + ماست → تولید بلغم زیاد و سنگینی

شیر + گوشت → ایجاد سوءهاضمه

خربزه + عسل → باعث دل‌درد و اختلالات گوارشی

مصرف هم‌زمان میوه و غذاهای گوشتی → موجب تخمیر و نفخ

آداب تغذیه در طب سنتی:

پرهیز از خوردن غذا با حالت عصبانیت یا خستگی

نشستن آرام و بی‌شتاب هنگام غذا خوردن

خودداری از نوشیدن آب سرد در حین غذا

خوب جویدن لقمه‌ها

پرهیز از پرخوری یا رها کردن معده خالی برای مدت طولانی

خوردن شام سبک و زودهنگام برای پیشگیری از سوءهاضمه و بی‌خوابی

نتیجه‌گیری:

در طب سنتی ایران، تغذیه فقط خوراک نیست، بلکه یک رکن حیاتی سلامت بدن و روان به‌شمار می‌آید. با درک مزاج فردی، شناخت مزاج خوراکی‌ها، و رعایت آداب صحیح غذا خوردن، می‌توان کیفیت زندگی را بهبود بخشید، روند پیری را کند کرد، و از بسیاری بیماری‌ها پیشگیری نمود.