به مناسبت 23 اردیبهشت روزجهانی پارکینسون
پارکینسون را بیشتر بشناسید
مدتی بود دستانم می‌لرزید. گاهی خفیف و گاهی آشکار. کلافه‌ام کرده بود. برای آگاهی از سلامت کلیه‌هایم به پزشک مراجعه کرده بودم که ناگهان یادم افتاد از پزشکم که متخصص داخلی هم بود درباره لرزش دستانم سوال بپرسم. گفت می‌تواند از نشانه‌های پارکینسون باشد و بهتر است به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنم.
ترس ابتلا به پارکینسون تمام ذهنم را فراگرفته بود. خوشبختانه نتیجه پیگیری‌ها نشان داد لرزش دستانم به دلیل اختلال هورمونی است. آنجا بود که فهمیدم هر لرزشی نشانه پارکینسون نیست و حتما از مجموع چهار علامتی که نشانگر ابتلا به پارکینسون است،باید حداقل دو نشانه آن وجود داشته باشد. با توجه به این که مسمومیت با منواکسید کربن فلزات سنگین، تماس با سموم علف‌کش و حشره‌کش، مسمومیت با دی‌سولفید کربن و تماس با منگنز از جمله عواملی هستند که می‌توانند بدون توجه به سن و سال، فرد را به پارکینسون مبتلا کنند، برآن شدیم به مناسبت روزجهانی پارکینسون 23 اردیبهشت /13می، شناخت بیشتری از این بیماری به شما خوانندگان گرامی ارائه دهیم.
روش شناسایی پارکینسون
فردی که نشانه‌های اولیه لرزش را در خود احساس می‌کند، باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند. پزشک نخست سوالاتی از بیمار می‌پرسد. سپس عصب نواحی مختلف بدن مانند وضعیت حرکت بدن، نیروی ماهـیچه‌ها و واکنش‌های عصبی بینایی و وضعیت روانی بیمار بررسی می‌شود.
دکتر علی بخت‌آزاد، متخصص مغز و اعصاب در ادامه اظهارات خود به جام‌جم می‌گوید: شمار مردان مبتلا به این بیماری دو برابر زنان است و بیشتر بیماران بیش از پنجاه سال دارند. ولی گاهـی در میان جوانان نیز دیده می‌شود. پراکندگی بیماری پارکینسون در هـمه جهان یکسان است. ضمن آن که آمار دقیقی درباره تعداد مبتلایان به این بیماری در ایران وجود ندارد.
وی خاطرنشان می‌کند: گاهی این بیماری با علائم مربوط به سالخوردگی اشتباه گرفته می‌شود. گمان می‌رود کندی حرکت فرد سالخورده، ناشی از آرام بودن فرد، سفتی ماهـیچه‌هــا از آرتروز و خمیدگی قامت به سبب پوکی استخوان و مانند است. به همین دلیل مراجعه به پزشک دیرتر و درمان هم دیر آغاز می‌شود.
این متخصص مغز و اعصاب در پاسخ به این پرسش که آیا راهی برای شناخت زودهنگام بیماری وجود دارد، می‌گوید: هـیچ آزمایشی برای اثبات بیماری وجود ندارد و انجام ام‌آر‌آی و مانند آن، تنها برای تشخیص بیماری‌ها مانند تومور یا سکته مغزی است.
هنگامی که یاخته‌های عصبی سازنده دوپامین از کار می‌افتند و ترشح این ماده کاهش می‌یابد، علائم بیماری نمایان می‌شود.
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر این که آیا ابتلای یکی از اعضای خانواده می‌تواند نشانه‌ای از ابتلای سایر اعضا باشد، می‌گوید: دانشمندان پیوندهایی میان این بیماری و پیری، وراثت، مواد سمی محیطی و رادیکال‌های آزاد پیدا کرده‌اند اما هـیچ‌کدام از این دلایل علت دقیقی درباره دلایل ابتلا به بیماری محسوب نمی‌شوند. شمار اندکی از بیماران هستند که به دلیل پیشینه خانوادگی ابتلا به پارکینسون در میان پدر، مادر، خواهر یا برادر، در سال‌های جوانی گرفتار پارکینسون می‌شوند.
نخستین نشانه‌های هشداردهنده
لرزش دست و پا در حالت استراحت یا هنگامی که بیمار با دست و پای خود هـیچ کاری انجام نمی‌دهد می‌تواند نخستین نشانه هشداردهنده باشد. کندی حرکات و طولانی شدن زمان انجام کارها، سفتی و خشک شدن دست و پا (که می‌تواند باعث نارسایی بلع و یبوست شود) و در نهایت ضعف تعادل یا دشواری در راه رفتن، علائم ابتلا به
پارکینسون است.
لرزش‌های آغازین معمولا در یک طرف بدن اتفاق می‌افتد و دراین مرحله فرد نیازی به درمان ندارد. با پیشرفت بیماری به سمت دیگر بدن، تغییرات در چهره نیز آغاز می‌شود به‌گونه‌ای که بروز احساسات رفته رفته در چهره فرد کمرنگ می‌شود. شــمار پلک زدن کاهـش می‌یابد و در چهره بیمار خیرگی پدیدار می‌شود.
پارکینسون درمان قطعی ندارد
پارکینسون به آهـستگی بیمار را گرفتار می‌کند و پیشرونده است. درمان قطعی ندارد و تنها می‌توان آن را مهار کرد. به گفته دکتر بخت‌آزاد، بهره‌گیری از جراحی در پارکینسون تنها در افرادی که بیماری آنها پیشرفت زیادی کرده باشد به‌گونه‌ای که دیگر مصرف دارو پاسخگو نباشد، امکان‌پذیر است. اما حتی جراحی به معنای درمان قطعی بیماری محسوب نمی‌شود. ضمن آن‌که جراحی برای افرادی با بیماری‌های زمینه‌ای حاد مانند بیمار‌های ریوی، کلیوی، سرطان، فراموشی و اختلالات روانی پیشنهاد نمی‌شود.
داروهای کمکی برای درمان پارکینسون
بتازگی پژوهشگران موفق شده‌اند با کمک داروهایی که برای درمان مالاریا از آنها استفاده می‌شود، بیماری پیشرونده پارکینسون را مهار کنند.
این پژوهش‌ها نشان می‌دهند مغز دارای یک گیرنده پروتئینی است که داروی مذکور می‌تواند این گیرنده پروتئینی را هدف قرار داده و ماده سیاه پیام‌های عصبی را از راه نخاع به ماهـیچه‌های گوناگون بفرستد و این فرآیند با ماده شیمیایی دوپامین (به عنوان عامل اصلی بروزپارکینسون) انجام می‌گیرد.
ضرورت حمایت از بیماران افسرده
لرزش مداوم عضو یا اعضای بدن بسیار آزاردهنده است. بخصوص زمانی که فرد دیگر نمی‌تواند لرزش دستانش را با قرار دادن آنها در جیب یا پشت خود پنهان کند و لرزش‌ها آشکار می‌شود.
این حالت فرد را به لحاظ روحی بشدت آسیب‌پذیر می‌کند و حالت‌های استرس و افسردگی در بیمار نمایان می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند افسردگی و اضطراب در بین افرادی که بتازگی به بیماری پارکینسون مبتلا شده اند دو برابر افراد عادی است. به همین دلیل دریافت مشاوره‌های روانشناختی و مصرف داروهای ضدافسردگی می‌تواند در بهبود وضعیت بیمار کمک کند.
از آنجا که پارکینسون یک بیماری طولانی و غیرقابل درمان است، حمایت روحی درست، عمیق و واقعی توسط خانواده، دوستان و حتی جامعه از این بیماران در حفظ امید آنان به زندگی بسیار مهم وموثر است.