سن بیولوژیک؛ کلید پیش‌بینی خطر زوال عقل و سکته مغزی

با گذر از مراحل زندگی، خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن، از جمله سرطان، بیماری‌های قلبی و اختلالات عصبی، به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.

با این حال، اگرچه همه ما از نظر زمانی با سرعت یکسانی پیر می‌شویم، اما از نظر بیولوژیکی ساعت‌های ما می‌توانند سریع‌تر یا کندتر حرکت کنند. تکیه صرف بر سن تقویمی - تعداد سال‌های گذشته از تولد - برای اندازه‌گیری سن بیولوژیکی داخلی بدن کافی نیست.

این اختلاف دانشمندان را بر آن داشته است تا راه‌هایی برای تعیین سن بیولوژیکی فرد پیدا کنند. یک رویکرد، بررسی «ساعت اپی‌ژنتیک» است که تغییرات شیمیایی که با افزایش سن در DNA ما رخ می‌دهد را در نظر می‌گیرد. رویکرد دیگر از اطلاعات حاصل از آزمایش‌های پزشکی مانند فشار خون، سطح کلسترول و سایر اندازه‌گیری‌های فیزیولوژیکی استفاده می‌کند.

محققان با استفاده از این «نشانگر‌های زیستی» دریافتند که وقتی سن بیولوژیکی یک فرد از سن تقویمی او بیشتر می‌شود، اغلب به معنای تسریع پیری سلولی و آسیب‌پذیری بیشتر در برابر بیماری‌های مرتبط با سن است.

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که سن بیولوژیکی، به جای تعداد سال‌های زندگی، می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل و سکته مغزی را در آینده پیش‌بینی کند.

مطالعات قبلی این ارتباط را روشن کرده‌اند، اما دامنه آنها اغلب محدود بوده است. این امر باعث ایجاد شکاف‌هایی در درک ما از چگونگی ارتباط پیری بیولوژیکی با اختلالات عصبی مختلف، از جمله بیماری پارکینسون و بیماری نورون حرکتی شده است.

برای پرداختن به این شکاف، یک مطالعه جدید که در مجله مغز و اعصاب، جراحی مغز و اعصاب و روانپزشکی منتشر شده است، بیش از ۳۲۵۰۰۰ بزرگسال میانسال و مسن بریتانیایی را مورد بررسی قرار داد. در این مطالعه، این موضوع بررسی شد که آیا افزایش سن بیولوژیکی، خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی از جمله زوال عقل، سکته مغزی، بیماری پارکینسون و بیماری نورون حرکتی را در آینده افزایش می‌دهد یا خیر.

برای تخمین سن بیولوژیکی، دانشمندان ۱۸ نشانگر زیستی جمع‌آوری‌شده در طول معاینات پزشکی انجام‌شده بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ را تجزیه و تحلیل کردند. این نشانگر‌ها شامل فشار خون، سطح گلوکز خون، سطح کلسترول، نشانگر‌های التهابی، دور کمر و ظرفیت ریه بودند.

سپس محققان شرکت‌کنندگان را به مدت نه سال تحت نظر گرفتند تا ببینند چه کسی به بیماری‌های عصبی مبتلا می‌شود. افرادی که در شروع مطالعه سن بیولوژیکی بالاتری داشتند، در طول دهه بعدی مطالعه، حتی پس از در نظر گرفتن تفاوت‌های ژنتیکی، جنسیت، درآمد و سبک زندگی، به طور قابل توجهی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل و سکته مغزی بودند.

نویسندگان این مطالعه می‌نویسند: «دو فرد ۶۰ ساله را تصور کنید که در مطالعه ما شرکت کردند. یکی از آنها سن بیولوژیکی ۶۵ و دیگری ۶۰ سال داشت. فردی که سن بیولوژیکی‌اش تسریع شده بود، ۲۰ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل و ۴۰ درصد بیشتر در معرض خطر سکته مغزی بود.»

شایان ذکر است که در حالی که سن بیولوژیکی بالاتر ارتباط قوی با زوال عقل و سکته مغزی نشان داد، محققان ارتباط ضعیف‌تری با بیماری نورون حرکتی و حتی جهت مخالف آن را برای بیماری پارکینسون مشاهده کردند.

یافته‌ها نشان می‌دهد که فرآیند‌های پیری بیولوژیکی احتمالاً به طور قابل توجهی در ایجاد زوال عقل و سکته مغزی در سنین بالاتر نقش دارند. این نتایج در کنار مطالعات قبلی که ارتباط قابل توجهی بین سن بیولوژیکی پیشرفته و خطر سرطان نشان می‌دهند، نشان می‌دهد که کند کردن روند زوال درونی بدن ممکن است کلید پیشگیری از بیماری‌های مزمن در سنین بالاتر باشد.

ارزیابی سن بیولوژیکی با استفاده از نمونه‌های خون معمول ممکن است روزی به یک روش استاندارد تبدیل شود. افرادی که دچار پیری زودرس می‌شوند را می‌توان دهه‌ها قبل از شروع علائم زوال عقل شناسایی کرد. اگرچه این بیماری در حال حاضر غیرقابل درمان است، اما تشخیص زودهنگام فرصت‌هایی را برای تغییرات پیشگیرانه در سبک زندگی و نظارت دقیق فراهم می‌کند.

برای مثال، تحقیقات نشان می‌دهد که پیری بیولوژیکی را می‌توان از طریق تغییرات سبک زندگی، از جمله ورزش، خواب، رژیم غذایی و مکمل‌های غذایی، کند یا حتی معکوس کرد.

گام بعدی تکرار یافته‌ها در گروه‌های مختلف افراد خواهد بود. دانشمندان امیدوارند ارتباط بین پیشینه ژنتیکی، پیری بیولوژیکی و سایر بیماری‌های جدی مانند دیابت و بیماری‌های قلبی را کشف کنند.

نظارت بر فرآیند‌های پیری درونی اکنون می‌تواند افراد را قادر سازد تا زوال شناختی را به تأخیر بیندازند و امیدی برای زندگی سالم‌تر و پربارتر در سال‌های بعد ایجاد کنند.