«تب کورتیزول»؛ چگونه هورمون استرس به ابزار سودجویی تبدیل شد؟
در روزهای اخیر، موجی از مطالب در شبکه‌های اجتماعی به بررسی نقش هورمون کورتیزول، که به‌عنوان هورمون استرس شناخته می‌شود، پرداخته‌اند.
فراد بسیاری که خود را متخصص معرفی می‌کنند، با هشدار درباره «خطرات افزایش کورتیزول»، به تبلیغ برنامه‌های غذایی، مکمل‌ها و حتی تست‌های خانگی پرداخته‌اند که مدعی هستند می‌توانند این هورمون را «تنظیم» یا «کاهش» دهند.
این افراد معمولاً فهرستی از علائم را معرفی می‌کنند؛ از جمله اختلالات خواب، دشواری در کاهش وزن، احساس سرمای دائمی و زودرنجی. برخی نیز با گفتن این‌که «اگر حتی یکی از این نشانه‌ها را دارید، من برنامه‌ای ویژه برای شما طراحی کرده‌ام»، مخاطبان را به خرید محصولات یا پیوستن به برنامه‌های آنلاین دعوت می‌کنند. برخی دیگر حتی «کدهای تخفیف» برای مکمل‌هایی منتشر می‌کنند که وعده کاهش کورتیزول تا ۷۵ درصد را می‌دهند.
با این حال، پزشکان متخصص هشدار می‌دهند که بسیاری از این ادعاها فاقد پایه علمی هستند. پروفسور گیوم أسیه، متخصص غدد در بیمارستان کوشان پاریس، تأکید می‌کند که این پیام‌ها فاصله زیادی با واقعیت علمی دارند. به گفته او، کورتیزول نقش مهمی در تنظیم متابولیسم، سیستم ایمنی و واکنش به استرس ایفا می‌کند و ترشح آن الگوی طبیعی روزانه دارد که صبح‌ها بیشتر و به‌تدریج در طول روز کاهش می‌یابد.
افزایش یا کاهش قابل‌توجه کورتیزول تنها در شرایط نادری مانند سندرم کوشینگ یا بیماری آدیسون مشاهده می‌شود. دکتر تیبو فیولی، متخصص بهداشت عمومی، نیز مفهوم «خستگی غدد فوق‌کلیوی» را که در فضای مجازی مطرح شده، «شبه‌علم» می‌داند و می‌گوید هدف اصلی از این ادعاها فقط کسب درآمد از طریق فروش محصولات است.
انجمن غدد درون‌ریز فرانسه نیز تأکید کرده که هیچ مدرک علمی معتبری برای تأیید «خستگی غده فوق‌کلیوی» وجود ندارد و آن را مفهومی ساختگی می‌داند. در سال ۲۰۱۶ بررسی ۵۸ مطالعه مختلف نیز نتیجه‌گیری کرد که چنین وضعیتی «افسانه»ای بیش نیست.
در همین راستا، کارشناسان نسبت به گسترش بازار آزمایش‌های غیرمعتبر مانند سنجش بزاق برای کورتیزول، میکروبیوم روده و آلرژی غذایی هشدار می‌دهند. دکتر پولین گیوش، متخصص گوارش، می‌گوید هزینه این تست‌های بی‌پشتوانه ممکن است بین ۳۰۰ تا ۱۵۰۰ یورو باشد. به‌گفته او، خطر اینجاست که افراد درمانده، به امید درمان، از طب علمی فاصله بگیرند و قربانی فریب تجاری شوند.
