بعد از یائسگی چه بر سر بدن میآید؟ ۷ تغییر شایع که زندگی زنان را تغییر میدهد!
قاعدگی قطع، گرگرفتگیهای کمتر و مهذهنی خفیفتر میشود اما عبور از این مرحله، چالشهای تازهای نیز به همراه دارد. کارشناسان توضیح میدهند که باید منتظر چه تغییراتی باشید

یائسگی پایانی بر قاعدگی است، اما مرحله تازه پسایائسگی آغاز میشود که با تغییرات و چالشهای جدیدی همراه است. به نوشته یاهو هلث، بسیاری از زنان در این دوران از کاهش گرگرفتگی و مهذهنی خوشحالاند، اما همزمان ممکن است با بیخوابی، خشکی واژن، تغییرات خلقی و مشکلات سوختوسازی مواجه شوند.
پسایائسگی چیست؟
پسایائسگی از زمانی آغاز میشود که ۱۲ ماه کامل بدون قاعدگی سپری شود و تا پایان عمر ادامه دارد. میانگین سن یائسگی ۵۱ سال است.
این مرحله پس از پیشیائسگی قرار دارد، دورهای ۷ تا ۱۰ ساله که طی آن هورمونها بهتدریج کاهش پیدا میکنند.
یائسگی در واقع یک نقطه زمانی است و وقتی یک سال از آخرین قاعدگی گذشت، زن وارد پسایائسگی میشود.
تغییرات هورمونی در پسایائسگی
در این مرحله، سطح هورمونهای استروژن و پروژسترون به پایینترین حد میرسد و ثابت میماند. استروژن ۹۵ درصد کاهش پیدا میکند و دیگر از تخمدانها تولید نمیشود؛ بلکه غدد فوقکلیوی و بافت چربی نقش تولیدکننده اصلی را دارند. در همین حال، غده هیپوفیز مقدار زیادی هورمون محرک فولیکول (FSH) ترشح میکند تا تخمدانها را وادار به تخمکگذاری کند، که تلاشی بینتیجه است.
سطح تستوسترون نیز معمولا از حدود ۴۰ سالگی شروع به کاهش میکند و در سالهای بعد گاهی دوباره اندکی افزایش پیدا میکند. با اینکه درباره استفاده زنان از تستوسترون بحثهای فراوانی وجود دارد، شواهد علمی روشنی در دست نیست که این هورمون واقعا موجب افزایش انرژی، توده عضلانی یا بهبود خلقوخو شود.
آنچه مسلم است، کاهش استروژن تاثیر گستردهای بر بدن دارد، زیرا این هورمون نقش مهمی در حفاظت از سلامت قلب، استخوان، مغز و پوست ایفا میکند.
علائم شایع پسایائسگی
برخلاف تصور رایج، با رسیدن به یائسگی تمام علائم ناگهان ناپدید نمیشوند. بسیاری از نشانهها ادامه پیدا میکنند یا حتی شدت میگیرند. شدت و مدت علائم بسته به ژنتیک، وزن بدن، مصرف سیگار و الکل، و نژاد متفاوت است.
- گرگرفتگی و تعریق شبانه: حدود ۸۰ درصد زنان در دوران گذار یائسگی گرگرفتگی دارند که معمولا تا ۳.۵ سال بعد نیز ادامه دارد. حدود ۵ درصد زنان در دهه هفتم زندگی همچنان دچار گرگرفتگی میشوند. زنانی که زودتر دچار این علامت میشوند معمولا پس از یائسگی زودتر بهبود پیدا میکنند، اما در کسانی که این علامت نزدیک به آخرین قاعدگی آغاز میشود، ماندگاری بیشتری دارد.
- خشکی واژن، ترشح و رابطه جنسی دردناک: افت استروژن موجب نازکی و خشکی بافت واژن و درد حین رابطه جنسی میشود؛ عارضهای که سندرم ادراری-تناسلی یائسگی (GSM) نامیده میشود. برخلاف دیگر علائم یائسگی، اگر درمان نشود، معمولا بدتر میشود. تا ۸۴ درصد زنان پس از یائسگی دچار این علائم میشوند.
- اختلال خواب و خستگی: حدود ۶۰ درصد زنان پس از یائسگی خواب بیکیفیتی دارند. علت دقیق روشن نیست؛ ممکن است به اضطراب، افزایش وزن یا کاهش ملاتونین مرتبط باشد.
- مه ذهنی و مشکلات حافظه و تمرکز: اغلب زنان پس از گذار از مرحله نوسانهای شدید هورمونی، بهبود قابل توجهی در تمرکز و حافظه احساس میکنند.
- دردهای مفصلی و عضلانی: با کاهش استروژن که خاصیت ضدالتهاب دارد، درد و خشکی مفصل شایع میشود.
- افزایش وزن و چربی شکمی: زنان در هشت سال پس از یائسگی بهطور میانگین حدود ۵ تا ۶ کیلوگرم وزن اضافه میکنند. از دهه ۳۰ سالگی، بدن در هر دهه ۳ تا ۸ درصد از توده عضلانی را از دست میدهد و در نتیجه کالری کمتری در حالت استراحت میسوزاند. کاهش استروژن همچنین سبب افزایش چربی احشایی در ناحیه شکم میشود که نسبت آن از ۵ تا ۸ درصد قبل از یائسگی به حدود ۲۰ درصد پس از یائسگی میرسد.
- تغییرات خلقی: نوسانهای خلقی معمولا با گذشت زمان کاهش پیدا میکند، اما خطر افسردگی در سال اول پس از آخرین قاعدگی بیشتر است، بهویژه در زنانی که سابقه افسردگی دارند.
علائمی که طبیعی نیستند
در صورت مشاهده خونریزی واژینال، درد شدید لگن، تغییرات شدید خلقی یا اضطراب، و افسردگی پایدار، باید به پزشک مراجعه کرد. خونریزی پس از یائسگی معمولا خوشخیم است، اما میتواند نشانه سرطان رحم یا دهانه رحم باشد و نیاز به بررسی دارد.
خطرات سلامت در پسایائسگی
از آنجا که امروزه زنان عمر طولانیتری دارند، ممکن است یکسوم زندگیشان را در وضعیت بدون استروژن بگذرانند، که بر سلامت بلندمدت اثرگذار است.
قلب و عروق: با افت استروژن، خطر بیماری قلبی و سکته افزایش پیدا میکند، زیرا استروژن به کنترل فشار خون و تنظیم کلسترول کمک میکند.
دیابت و سوختوساز: استروژن در حساسیت به انسولین نقش دارد، بنابراین کاهش این هورمون، بهویژه با افزایش چربی شکمی، خطر دیابت نوع ۲ را بالا میبرد.
استخوانها: کاهش تراکم استخوان از ۳۵ سالگی آغاز میشود، اما در سالهای پیش و پس از آخرین قاعدگی شدت میگیرد و به حدود ۲ درصد در سال میرسد.
مثانه و کف لگن: تغییرات واژن موجب افزایش عفونتهای ادراری و بیاختیاری ادرار میشود.
درمانها و مراقبتها
اما با درمان مناسب میتوان از شدت علائم کاست و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. درمانها عبارتاند از:
هورموندرمانی: استروژن بهشکل قرص یا چسب پوستی برای زنان زیر ۶۰ سال و کمتر از ۱۰ سال پس از یائسگی ایمن و موثر است. این روش علاوه بر کاهش گرگرفتگی و دیگر علائم، از استخوان و قلب محافظت میکند و خطر مقاومت به انسولین را کاهش میدهد. استروژن موضعی نیز خشکی و سوزش واژن را برطرف میکند و میتوان از آن بلندمدت استفاده کرد.
درمان غیرهورمونی: مرطوبکنندهها، فیزیوتراپی کف لگن و روابط جنسی منظم در بهبود علائم موثرند. داروهایی مانند اساسآرآی یا گاباپنتین برای کنترل گرگرفتگی مفیدند.
مراقبتهای پیشگیرانه: سنجش تراکم استخوان از ۶۵ سالگی یا زودتر، معاینه سالانه نزد متخصص زنان، آزمایش خون، ماموگرافی و غربالگری سرطان روده بزرگ از جمله موارد ضروریاند.
تغییر سبک زندگی
ورزش منظم، بهویژه تمرینهای مقاومتی، به حفظ عضله و تراکم استخوان کمک میکند.
برنامه غذایی سرشار از سبزیجات، پروتئین کمچرب، کلسیم و فیبر در کاهش علائم و محافظت از قلب موثر است.
روابط اجتماعی قوی، خواب کافی و مدیریت استرس نیز نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی پس از یائسگی دارند.
سخن پایانی
اگر ۱۲ ماه بدون قاعدگی بودهاید، وارد دوره پسایائسگی شدهاید. درمانهای هورمونی حتی در این مرحله قابل استفادهاند، بهویژه استروژن واژینال که هر زمان میتوان آغاز کرد.
گرگرفتگی ممکن است همچنان ادامه داشته باشد؛ حدود ۱۰ درصد زنان در دهه ۶۰ سالگی و ۵ درصد در دهه ۷۰ سالگی همچنان به آن دچارند.
خونریزی پس از یائسگی طبیعی نیست و باید بررسی شود.
بارداری طبیعی پس از این مرحله امکانپذیر نیست، هرچند در دوره پیشیائسگی همچنان احتمال بارداری وجود دارد.