اگر «فیناستراید» مصرف می‌کنید، بخوانید: خطری که ۲۰ سال نادیده گرفته شد!

 بیش از ۲۰ سال است که فیناستراید به عنوان درمانی ایمن برای طاسی الگوی مردانه به بازار عرضه شده است، اما مطالعات نشان داده است که استفاده از آن ممکن است با اختلالات روانی شدید، از جمله افسردگی، اضطراب و حتی افکار خودکشی مرتبط باشد.

پروفسور مئیر پرزیس، استاد بازنشسته پزشکی و بهداشت عمومی در دانشگاه عبری اورشلیم، خاطرنشان کرد که یک نقص سیستماتیک در نظارت بر ایمنی دارو‌ها وجود دارد و داده‌های واضح و تأثیرگذار سال‌هاست که نادیده گرفته می‌شوند.

این مطالعه داده‌های هشت مطالعه انجام شده بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۳، از جمله گزارش‌های سازمان غذا و داروی ایالات متحده و ثبت‌های ملی سلامت در سوئد، کانادا و اسرائیل را تجزیه و تحلیل کرد. نتایج یک الگوی ثابت را نشان داد: مصرف‌کنندگان فیناستراید بیشتر از افرادی که این دارو را مصرف نمی‌کنند، دچار اختلالات خلقی و افکار خودکشی می‌شوند.

بریزیس می‌گوید: «این‌ها دیگر فقط مشاهدات تصادفی نیستند، بلکه الگو‌های ثابتی هستند که در جوامع مختلف پدیدار شده‌اند و پیامد‌های فاجعه‌باری داشته‌اند.»

تخمین زده می‌شود که صد‌ها هزار نفر ممکن است به دلیل مصرف این دارو از افسردگی رنج برده باشند و صدها، شاید هزاران نفر نیز در نتیجه خودکشی جان خود را از دست داده باشند.

نادیده گرفتن هشدار‌ها و تأخیر در پاسخ

اگرچه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال ۲۰۱۱ افسردگی را به عنوان یک عارضه جانبی بالقوه تشخیص داد و در سال ۲۰۲۲ خطر خودکشی را به آن اضافه کرد، اما هشدار‌های محققان به سال ۲۰۰۲ برمی‌گردد. اسناد داخلی مربوط به سال ۲۰۱۰ که تخمین‌هایی از تعداد کاربران آسیب‌دیده ارائه می‌دادند، ویرایش و به عنوان «محرمانه» طبقه‌بندی شدند.

در سال ۲۰۱۱، این آژانس تنها ۱۸ مورد خودکشی مرتبط با فیناستراید را ثبت کرد، در حالی که برآورد‌ها نشان می‌دهد این تعداد باید هزاران مورد باشد. بریزیس توضیح می‌دهد: «این یک نقص سیستماتیک بود، نه فقط عدم گزارش‌دهی».

داروی زیبایی با خطرات جدی برای سلامتی

فیناستراید با مسدود کردن تبدیل تستوسترون به دی هیدروتستوسترون (DHT) عمل می‌کند، اما بر نوروهورمون‌ها، مانند آلوپرگنانولون، که در تنظیم خلق و خو در مغز نقش دارند نیز تأثیر می‌گذارد. مطالعات حیوانی اثرات طولانی مدت آن بر التهاب عصبی و تغییرات در ساختار هیپوکامپ را نشان داده‌اند.

برخی از بیماران حتی پس از قطع درمان، علائم مداومی را تجربه می‌کنند که به عنوان «سندرم پس از فیناستراید» شناخته می‌شود و شامل بی‌خوابی، حملات هراس، اختلال شناختی و افکار خودکشی است که ماه‌ها یا سال‌ها ادامه دارد.

خلا‌های نظارتی و سکوت شرکت‌ها

این گزارش از سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و شرکت مرک (Merck)، تولیدکننده این دارو، انتقاد می‌کند و اظهار می‌دارد که آنها با وجود در دسترس بودن داده‌ها و سوابق کافی از میلیون‌ها بیمار، اقدامات کافی انجام نداده‌اند.

بریزیس می‌گوید: «سکوت عمدی وجود داشت که ناشی از فشار‌های بازار و مسئولیت قانونی بود.»

با وجود اصرار شرکت مبنی بر اولویت داشتن ایمنی دارو، هیچ یک از مطالعاتی که بریزیس به آنها اشاره کرد، انجام نشد. همچنین پنج سال طول کشید تا سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به درخواست افزودن هشدار به برچسب پاسخ دهد و این تصمیم به جای یک هشدار رسمی، به گنجاندن خطر افکار خودکشی محدود شد.

بریزیس خواستار تغییرات فوری از جمله موارد زیر است:

• تعلیق بازاریابی فیناستراید برای مصارف زیبایی تا زمانی که ایمنی آن اثبات شود.
• انجام مطالعات اجباری پس از بازاریابی و اجرای دقیق نتایج آنها.
• ثبت سابقه مصرف دارو در تحقیقات خودکشی

این مطالعه قصد دارد داستان‌های غم‌انگیزی را روشن کند، مانند مورد مردی که قبل از استفاده از فیناستراید «فقط» برای بهبود ظاهر موهایش، از جهات دیگر سالم بود، اما ظرف چند روز دچار پریشانی روانی شدیدی شد، هرگز بهبود نیافت و چند ماه بعد خودکشی کرد.

این مطالعه در مجله روانشناسی بالینی منتشر شده است.