آسپارتام و هم‌خانواده‌هایش؛ تهدیدی جدی برای بیماران دیابتی
یک مطالعه بزرگ در برزیل نشان داده است که مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام و ساخارین، که در نوشابه‌های رژیمی و آدامس‌های بدون قند استفاده می‌شوند، می‌تواند خطر پیری مغز و افت توانایی‌های شناختی را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
این بررسی که توسط محققان برزیلی انجام شده، بر روی شیرین‌کننده‌های مصنوعی متداول مانند آسپارتام تمرکز کرده است؛ موادی که در نوشیدنی‌هایی همچون کوکاکولای رژیمی، اسپریت و حتی آدامس‌های بدون قند مانند «اکسترا» به عنوان جایگزین قند استفاده می‌شوند.
سال‌هاست که ارتباط این افزودنی‌ها با برخی سرطان‌ها و مشکلات قلبی مطرح است، اما مطالعه جدید نشان می‌دهد که مصرف زیاد آنها می‌تواند موجب تسریع روند پیری مغز شود. نتایج حاکی از آن است که مصرف روزانه تنها یک قوطی نوشابه رژیمی ، با ٦٢ درصد افزایش خطر پیری مغز همراه بوده است؛ معادل حدود ١,٦ سال افزایش سن مغزی.
این خطر به‌ویژه در میان بیماران دیابتی بیشتر دیده شده است؛ گروهی که اغلب برای جایگزینی قند از شیرین‌کننده‌های مصنوعی استفاده می‌کنند. دکتر کلودیا کیمیه سوئموتو، استاد دانشگاه سائوپائولو و از نویسندگان این تحقیق، گفته است: «شیرین‌کننده‌های کم‌کالری یا بدون کالری معمولاً به عنوان جایگزینی سالم برای قند معرفی می‌شوند، اما یافته‌های ما نشان می‌دهد ممکن است در بلندمدت اثرات منفی بر سلامت مغز داشته باشند.»
این مطالعه با بررسی عادات غذایی ١٢ هزار و ٧٧٢ فرد بزرگسال با میانگین سنی ٥٢ سال انجام شد. شرکت‌کنندگان به سه گروه بر اساس میزان مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی تقسیم شدند. ترکیبات مورد بررسی شامل آسپارتام، ساخارین، آسه‌سولفام-کا، اریتریتول، زایلیتول، سوربیتول و تاگاتوز بودند که بیشتر در نوشیدنی‌های طعم‌دار، نوشابه‌ها، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، ماست و دسرهای کم‌کالری یافت می‌شوند و برخی نیز به‌طور مستقل به عنوان شیرین‌کننده مصرف دارند.
پژوهشگران هشدار داده‌اند که کاهش عملکردهای شناختی مانند حافظه، تمرکز و توانایی انجام همزمان چند کار می‌تواند زمینه ابتلا به بیماری‌هایی چون زوال عقل را فراهم کند.
آمارهای منتشرشده از بریتانیا نشان می‌دهد که در سال‌های ٢٠٢١ و ٢٠٢٢ حدود ٤,٣ میلیون نفر با بیماری دیابت زندگی می‌کردند و ٨٥٠ هزار نفر دیگر بدون اطلاع از ابتلا به این بیماری به زندگی ادامه می‌دادند. دیابت درمان‌نشده می‌تواند به عوارض جدی مانند بیماری‌های قلبی و سکته منجر شود.
پژوهشگران در عین حال تأکید کرده‌اند که تحقیقات بیشتری برای اثبات نهایی این ارتباط لازم است و باید بررسی شود آیا جایگزین‌های طبیعی‌تر مانند سس سیب، عسل، شیره افرا یا شکر نارگیل می‌توانند گزینه‌های ایمن‌تری باشند.
