اختلالات خواب در میان سالمندان ایرانی به بالاترین سطح در دهه اخیر رسید
یافته‌های حاصل از یک مطالعه طولی روی جمعیت سالمند در چهار استان کشور نشان می‌دهد بیش از ۶۵ درصد سالمندان از مشکلات خواب شامل بی‌خوابی، بیدار شدن‌های مکرر در شب و خواب سطحی رنج می‌برند؛ موضوعی که به افزایش خطر ابتلا به زوال عقل، فشار خون بالا و افسردگی منجر شده است.
مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با همکاری انجمن طب سالمندان ایران، طی مطالعه‌ای ۲ ساله در استان‌های تهران، گیلان، فارس و آذربایجان شرقی، وضعیت خواب در سالمندان ۶۰ سال به بالا را بررسی کرده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که اختلالات خواب، اکنون به یکی از سه مشکل شایع سلامت در سالمندان ایرانی تبدیل شده است.
بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده، ۶۷.۴ درصد سالمندان دست‌کم با یکی از انواع اختلال خواب مواجه هستند. شایع‌ترین نوع اختلال، بی‌خوابی شبانه و دشواری در بازگشت به خواب پس از بیدار شدن عنوان شده است.
دکتر علی‌اکبر رضایی، متخصص طب سالمندان و عضو تیم تحقیق، در گفت‌وگو با بهداشت نیوز گفت:
«مشکلات خواب، برخلاف تصور عمومی، بخش طبیعی پیری نیستند. کم‌خوابی یا خواب بی‌کیفیت در این سنین می‌تواند احتمال بروز مشکلات شناختی، نوسانات فشار خون و اختلالات خلقی را به‌صورت معناداری افزایش دهد.»
یافته‌های آماری:
۴۲٪ از سالمندان بررسی‌شده، کمتر از ۵.۵ ساعت خواب مفید در شب داشتند.
در میان زنان سالمند، اختلالات خواب ۱.۳ برابر شایع‌تر از مردان گزارش شد.
۵۸٪ از مبتلایان، سابقه مصرف داروی خواب‌آور طی ۶ ماه اخیر داشتند.
کم‌تحرکی، دردهای مزمن اسکلتی و اضطراب شبانه از دلایل رایج این اختلالات بود.
راهکارهای پیشنهادی تیم پژوهش:
غربالگری منظم مشکلات خواب در خانه‌های بهداشت و مراکز سلامت سالمندان
آموزش خانواده‌ها برای مدیریت بهینه محیط خواب و تغذیه در شب
استفاده از روش‌های غیردارویی مانند نوردرمانی و درمان شناختی-رفتاری برای بهبود کیفیت خواب
محدود کردن تجویز بی‌رویه داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش‌ها در سالمندان بدون ارزیابی‌های دقیق
دکتر رضایی افزود: «سالمندان باید از خواب باکیفیت برخوردار باشند تا سایر ابعاد سلامت‌شان تثبیت شود. متأسفانه خواب سالم در برنامه‌های مراقبت از سالمندان چندان جدی گرفته نمی‌شود.»
یافته‌های این تحقیق در حال حاضر در مرحله نهایی بازبینی برای چاپ در مجله علمی بین‌المللی Aging and Health قرار دارد. همچنین پیشنهاد شده این داده‌ها مبنایی برای تدوین برنامه کشوری ارتقاء سلامت خواب سالمندان شود.
بهداشت نیوز تنها رسانه‌ای است که به متن کامل این مطالعه قبل از انتشار رسمی دسترسی پیدا کرده و در گزارش‌های بعدی به بررسی تأثیر رژیم غذایی، فعالیت بدنی و فناوری‌های دیجیتال بر خواب سالمندان خواهد پرداخت.
