آیا کبودی مکرر پوست، یک هشدار جدی است؟

بیماری ترومبوسیتوپنی نوعی کاهش پلاکت است که در خانم ها می تواند مشکلاتی غیر از کبودی و خونریزی از بینی و غیره ایجاد کند . البته همه ی خانم های مبتلا به ترومبوسیتوپنی ، الزاما خونریزی شدید ندارند .

علائم این بیماری به میزان کاهش پلاکت بستگی دارد . گاهی فرد دچار کاهش پلاکت است ولی هیچ علامتی ندارد و بیماری با رسیدن به سن بلوغ و خونریزی های شدید و مراجعه به پزشک برای اولین بار تشخیص داده میشود . چنین بیمارانی باید تحت نظر پزشک متخصص داخلی یا خون باشند .

نکته : در مواقعی که افت پلاکت شدید است و بیماری تحت کنترل نیست ، بارداری ممنوع است چون در زایمان طبیعی و سزارین ، مادر خون زیادی از دست میدهد . این اختلال در جامعه ما تقریبا زیاد دیده می شود ولی اغلب افراد مشکل چندانی ندارند .

پلاکت چیست ؟

پلاکت یکی از سلول های اصلی خون است که نقش آن ایجاد لخته اولیه برای جلوگیری از خونریزی است . پلاکت ها در مغز استخوان تولید می شوند . نیمه عمر آنها کوتاه است و معمولا بعد از ۷ تا ۱۰ روز توسط طحال از بین می روند و پلاکت های جدید جایگزین می شوند . میزان طبیعی پلاکت ها در خون بین ۱۵۰ هزار تا ۴۵۰ هزار عدد در هر میکرولیتر تعریف می شود . اگرچه در کشورهای شرقی حداقل قابل قبول ،کمی پایین تر یعنی ۱۲۰ تا ۱۲۵ هزار در میکرولیتر است ولی معیار را همان استاندارد جهانی درنظر می گیرند . اگر در آزمایش خون میزان شمارش پلاکت از اعداد گفته شده کمتر باشد باید علت را جستجو کرد چون کاهش پلاکت در مواقع شدید می تواند بسیار جدی و خطرناک باشد . در کاهش شدید پلاکت مقدار پلاکت به ۱۰ تا ۱۵ هزار در میکرولیتر یا کمتر می رسد . در این موارد ممکن است بیمار بدون بروز هیچ حادثه ای دچار خونریزی شود .

ارزیابی بیمارانی که بی جهت کبود می شوند ، چگونه است ؟

وقتی در فردی خونریزی بدون دلیل ، کبودی مکرر پوست یا بدون وجود ضربه و در دختر ها خونریزی غیرعادی در دوران ماهانه و بدون دلیل وجود داشته باشد ، از بیمار آزمایش خون درخواست می شود تا سطح پلاکت ارزیابی شود .

بعد از اینکه ثابت شد پلاکت پایین است ، باید به سه نکته توجه کرد

ابتدا باید دید آیا در معاینه بالینی طحال بزرگتر شده است ؟ نکته بعدی مطالعه کامل تر خون محیطی بیمار است چون در بعضی از بیماران تغییرات دیگری در خون ایجاد می شود که می توان از روی آن به مشکلات دیگری پی برد . در مرحله ی سوم نمونه ای از مغز استخوان تهیه می شود . با انجام این سه مرحله معلوم می شود بیمار در کدام گروه قرار دارد و درمان نیز بر همان اساس آغاز می شود . اگر کاهش پلاکت در اثر عوارض دارویی مثل داروهای شیمی درمانی باشد می توان با دادن داروهای کمکی دوران نقاهت و افت شمارش پلاکتی را سریع تر اصلاح کرد .

آیا کبودی مکرر پوست، یک هشدار جدی است؟

همانطور که اشاره کردیم ،کبودی پوست ممکن است در اثر کاهش پلاکت باشد . این بیماری معمولا علل ناشناخته دارد و جزو بیماری های مربوط به خون است و متخصصان خون باید درمان آن را بر عهده گیرند . این بیماری ممکن است به صورت تظاهرات پوستی یعنی همان کبودی بروز کند و معمولا هم بیماران ، اوایل بیماری به متخصص پوست مراجعه می کنند . اگر ثابت شود بیمار واقعا دچار کمبود پلاکت یا فاکتور انعقادی هست ، درمان باید زودتر آغاز شود . در این بیماری البته در نوع شدید احتمال خونریزی از جاهای دیگر بدن مثل بینی و حتی مغز نیز وجود دارد .

مشکل دیگر مربوط به عروق خونی ست . در این وضعیت کمبود پلاکت یا فاکتورهای خونی وجود ندارد ولی خونریزی های پوستی و کبودی دیده می شود . این بیماران اغلب سالمند هستند و دیواره عروق ضعیفی دارند . البته افراد جوان نیز ممکن است دچار این مشکل شوند . در این افراد معمولا با یک ضربه بسیار جزیی ممکن است عروق پاره شوند و خون داخل بافت نشت کند و کبودی زیر پوستی ایجاد شود . کبودی ها از نظر سلامت خطری برای فرد ندارند ، ولی از نظر ظاهری می توانند باعث نگرانی شوند و این سوال پیش آید که چه مشکلی در بدن وجود دارد ؟ کبودی ها خود به خود برطرف می شوند و نیازی به درمان ندارند . اگر کبودی به مدت طولانی برطرف نشود ، ممکن است به دلیل تکرار خونریزی در همان محل باشد . البته کرم هایی وجود دارند که برای از بین بردن کبودی استفاده می شوند . این کرم ها در انواع مختلف ایرانی و خارجی به فروش می رسند ولی چنین کرم هایی نیز حداکثر می توانند چند روز زودتر کبودی را برطرف کنند . درمان اساسی این است که جلوی کبودی های جدید گرفته و بیماری کنترل شود .

کرم های از بین برنده کبودی چگونه عمل می کنند ؟

خانم هایی که تعداد مویرگ های سطحی پوستشان زیاد باشد ، بیشتر دچار کبودی خواهند شد و معمولا در هنگام حمام کردن متوجه لکه های کبود در ناحیه ران ها ، ساق های پا و به ندرت در بازوها می شوند . کبودی آنها ، حتی در جوراب شیشه ای نمای زیادی دارد و زود محو نمی شود . سیستم ایمنی بدن در طول این مدت سعی می کند سلول های مرده خون را که از گردش خون خارج شده اند از بین ببرد . این زمان حدود ۱۵ تا ۲۴ روز طول می کشد . البته کبودی به مرور کمرنگ می شود . یعنی از رنگ بنفش یا آبی تیره به تدریج روشن تر می شود تا داخل پوست محو شود . در کبودی های عمیق و شدید مدت بیشتری برای بهبود لازم است . در بعضی از افراد کبودی تکرار شونده و مداوم است . چنین افرادی ممکن است در اثر برخورد ساده با یک شی ء کوچک دچار کبودی وسیع شوند . بعضی از آنها هم سابقه ی ضربه را به یاد نمی آورند . در این موارد فرد حتما باید دنبال علت باشد . البته در ابتلای افراد به بیماری های انعقادی معمولا علائم دیگری هم وجود دارد .

کبودی مداوم پوست را در بیمارانی که از داروهای ضدانعقاد استفاده می کنند زیاد مشاهده می کنیم . چنین افرادی باید تحت نظر پزشک باشند و وجود کبودی ها را اطلاع دهند . معمولا لازم است برای چنین بیمارانی هر ماه یکبار سطح پلاکت ها و زمان انعقاد اندازه گرفته شود . شاید لازم باشد دوز داروی انعقادی نیز تغییر کند . افرادی که پوست حساسی دارند و تعداد کبودی ها در بدنشان زیاد است و مشکل و بیماری خاصی هم ندارند می توانند با بکارگیری راه هایی جلوی کبودی احتمالی را بگیرند . بهترین و آسانترین راه این است که کمپرس یخ را روی پوست قرار دهند . این کار کمک می کند مویرگ های پاره شده منقبض شوند و خون کمتری از آنها خارج شود . این کار باید در همان ۱۰ دقیقه بعد از ضربه انجام شود . در مورد کرم های موجود در بازار زیاد سوال مطرح می شود . مکانیسم عمل این کرم ها اینگونه است که روند تجزیه سلول های خونی زیرپوست را سریع تر می کنند . باید بدانیم حتی کرم ها هم نمی توانند به طور کامل و به سرعت کبودی پوست را محو کنند ولی زمان بهبود را کوتاه تر می کنند و حتی در برخی موارد به ۷ تا ۱۰ روز می رسانند .