تاب آوری نتیجه دلبستگی به خداست

مریم فرجی روانشناس و نویسنده در خانه تاب آوری در یادداشتی برای فرتاک نیوز نوشت :دلبستگی مجموعه‌ای از هیجانها،  رفتارها و شناخت هایی ساختارمند است  که با تلاش کودک در دسترسی به احساس ایمنی، آرامش و کاوش در محیط شکل گرفته و در طول عمر تحول می یابد و بین متغیر دلبستگی ایمن و متغیر تاب آوری در برخی از مطالعات داخلی رابطه اعلام شده است  در واقع  بین متغیر ایمن با متغیر تاب آوری رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد (رجب زاده وهمکاران ، 1397)

کودک با بهره گرفتن از تکیه گاه امن دلبستگی ، به عنوان منبع آرامش،  به مقابله با سختیها و شرایط ناگوار پرداخته و به کاوش محیط می پردازد دلبستگی ایمن باعث رشد صفات روانشناختی مثبت همچون تاب آوری،  عواطف مثبت و امید در افراد می شود که این صفات نیز مهارتهای مقابله، احساس ارزش وظرفیت تحمل و سازش با تنیدگی را افزایش می دهند.

تحقیقات داخلی در زمینه دلبستگی به خدا نشان داده است، افرادی که دلبستگی ایمن به خدا دارند،  در احساس تنهایی،  افسردگی،  اضطراب،  بیماریهای جسمانی  و سایر اختلالات روانی،  در  سطح  پایین تری قرار دارند و از نظر سلامتی روانی و جسمانی وضعیت بهتری دارند .در مطاله دیگری نشان داده شده است که دلبستگی به خدا با معنا دا ری زندگی  و تاب آوری و معناداری با تاب آوری همبستگی مثبت معناداری دارد( بابلان عادل و همکاران ).بیطرفان و همکاران هم در پژوهش در زمینه تاب آوری سالمندان اعلام کردند که بین سبک‌های دلبستگی به خدا و تاب‌آوری با اضطراب مرگ رابطه منفی و معنی‌داری وجود دارد (1396).افرادی که پاسخ های پذیرا در زمینه نیازهای فیزیکی وعاطفی دریافت می کنند در شرایط ناگوار مقاومت و تاب آوری بیشتری دارند تاب آوری مبتنی بر دلبستگی ایمن به خدا  نقش اساسی در کنترل عواطف و هیجانات منفی به ویژه در بیماریهای سخت درمان دارد . محبت و عواطف مثبت،  عنصری است که به افراد کمک می کند تا شهامت و جرات تردید ناپذیری برای مقابله با شرایط سخت کسب کنند. بنابراین،  سبک دلبستگی را می توان به عنوان یکی از منابع تاب آوری در نظر گرفت که منعکس کننده توانایی تنظیم، تعدیل یا کاهش موثر پاسخ های هیجانی به رویداد های ناگوار مانند بیماری سرطان است.امروزه با توسعه ادبیات تحقیق و گسترش نظریه دلبستگی، علاوه بر دلبستگی به والدین در بعد معنوی نیزحضور خداوند و ارتباط افراد با خداوند نوعی دلبستگی قلمداد می شود بر همین اساس د رمطالعه ای که توسط منیژه کاوه انجام شده است رابطه بین دلبستگی به خدا و تاب آوری مثبت و معنا دار اعلام شده است .دلبستگی به خدا تحت عنوان ارتباط و گرایش عاطفی فرد به خداوند تعریف می شود. در این تعلق خاطر،  خداوند به عنوان پایگاه امنی شناخته می شود که در همه شرایط می توان او را جستجو کرد بر همین اساس هم مطالعه ای دیگری که مقاله آن در مجله علمی پژوهش در دین و سلامت منتشر شده اعلام شده است که بین دلبستگی ایمن به خدا با تاب‌آوری، ذهن‌آگاهی و خودشفقت‌ورزی رابطۀ مثبت و معنادار؛ ولی بین دلبستگی اجتنابی با تاب‌آوری، ذهن‌آگاهی و خودشفقت‌ورزی رابطة منفی وجود داشته است (نصرتی و همکاران ، 1395).

ارتباط با خدا به لحاظ نظری، در چارچوب نظریه دلبستگی بالبی و مبتنی بر دیدگاه دلبستگی به والدین(مراقب- کودک) می باشد در برخی از متون پنج معیار برای  توصیف دلبستگی به خدا  به قرار زیز مورد اشاره قرار گرفته است :

1) جستجو و حفظ مجاورت با خداوند:در دلبستگی به خدا اگر چه فرد  نمی تواند به طور فیزیکی به خدا نزدیک شود اما بسیاری از رفتارهای مذهبی همانند نماز خواندن، دعا کردن و زیارت اماکن متبرکه، در ادیان و مذاهب مختلف شبیه به وارسی های متناوب کودک برای اطمینان از این که چهره دلبستگی در دسترس و پاسخگو است می باشد و نوعی رفتار مجاورت جویانه با خداست.2) خداوند به عنوان پناهگاه امن:همانطور که کودک در شرایط استرس زا و بحرانی به سمت چهره اصلی دلبستگی(مراقب) بر می گردد،  فرد مومن نیز در شرایط استرس،  درماندگی و بحران به خداوند به عنوان پناهگاه مطمئن پناه می برد.3) خداوند به عنوان پایگاه ایمن:همانطور که کودک،  مادر را پایه و اساس ایمنی می داند و در محیط کاوش می کند.  فرد مومن نیز با اعتقاد به این که خدا پایه و اساس ایمنی است، احساس قدرت کرده و این امر باعث افزایش اعتماد به نفس و امنیت وی در لحظات اضطراب و ترس می شود.

4) جدایی و فقدان:خداوند فراگیر است و همه جا حضور دارد،  بنابراین فرد نمی تواند همانطور که از یک چهره دلبستگی انسانی جدا می شود یا او را از دست می دهد از خدا نیز جدا شود.  افرادی که از آیین ها ی دینی و مذهبی دور می شوند،  نوعی اضطراب جدایی را تجربه می کنند و برای رسیدن به آرامش و احساس امنیت،  در صدد جوارجویی با خداوند بر می آیند. 5) خداوند به عنوان قادر و دانای کل:رابطه انسان و خدا بهتر از رابطه مراقب- کودک این ویژگی را آشکار می کند و این ویژگی در ارتباط فرد با خدا نسبت به رابطه دو فرد عاشق بزرگسال نیز دائمی تر بوده و بیشتر حفظ می شود. شاید از مهمترین تفاوت های موضوع دلبستگی به والدین و دلبستگی بزرگسالی با دلبستگی به خدا همین ویژگی باشد.