باورهای غلط درخصوص بیماری آسم

دکتر محبوبه منصوری فوق تخصص آسم و آلرژی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه ضمن گرامیداشت اولین سه شنبه ماه می مصادف با 16 اردیبهشت ماه و روز جهانی آسم و آلرژی گفت: آسم یک بیماری التهابی مزمن مجاری هوایی تنفسی است و از بیماری‌های شایع در جهان است.

به گفته وی بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا هستند و طبق مطالعاتی که در گذشته انجام شده میزان شیوع آسم در ایران حدود ۱۲ درصد است.

این عضو هیئت علمی دانشگاه  آسم را علت اصلی غیبت‌های مدرسه‌ای و مراجعه به اورژانس‌ در میان کودکان دنیا برشمرد و افزود: آسم از نظر اقتصادی، آموزشی، روانی و اجتماعی برای بیمار، خانواده و نظام سلامت بار زیادی دارد .

علایم بیماری

وی خاطرنشان کرد که علایم آسم به صورت تنگی و تورم مجاری هوایی تنفسی و تولید خلط بیش از حد بروز می کند به نحوی که تنفس را برای بیمار دشوار کرده و سبب سرفه‌های مکرر وی می‌شود.

وی با اشاره به بروز آسم در کودکان و بزرگسالان، علایم‌ بیماری را در این دو ‌گروه سنی متفاوت دانست.

وی با بیان اینکه در مبتلایان بزرگسال علایم مزمن بیشتر مشاهده می‌شود، گفت: این علایم به صورت تنگی نفس، خس خس و سنگینی قفسه سینه تظاهر می‌کند و در صورت عدم درمان علایم ماندگارتر می شود اما در بچه‌ها ممکن است علایم مقطعی و گذرا باشد .

این عضو هیئت علمی بیمارستان کودکان مفید، ویزینگ را یکی از نشانه‌های آسم برشمرد که در این حالت بازدم بیمار همراه با صدای سوت یا ویزینگ تنفس است.

دکتر منصوری با اشاره به این که علایم بالینی آسم در بیماران متفاوت است گفت: این علایم می‌تواند حاد و ناگهانی به صورت تنفس تند و تنگی نفس شدید بروز کند و منجر به بستری بیمار در اورژانس بیمارستان شود. یا این که مزمن همراه با سرفه و تنگی نفس باشد و کیفیت زندگی فرد را مختل کند به نحوی که قادر به انجام کارهای روزمره خود نباشد .

این فوق تخصص آسم و آلرژی؛ تنگی نفس و سرفه در هنگام فعالیت و سرفه‌های شبانه را از دیگر علایم این بیماری عنوان کرد و افزود:  سرفه درهنگام  فعالیت، راه رفتن، خندیدن یا نوشیدن آب سرد در این افراد افزایش می یابد. گاهی سرفه‌ها به صورت حمله آسمی بروز می‌کند و بیمار با تنگی نفس شدید، کمبود اکسیژن و تنگی مجاری هوایی به اورژانس مراجعه کند.

به گفته دکتر منصوری تظاهرات بالینی آسم در کودکان می‌تواند به صورت سرماخوردگی های مکرر بروز کند که به دنبال آن‌ها سرفه شروع می‌شود و باقی می‌ماند.

انواع آسم

این عضو هیئت علمی دانشگاه، آسم کودکان را شایعترین نوع بیماری ذکر کرد که در سن زیر سه سال شروع می‌شود و معمولا تا سنین مدرسه بهبود پیدا می‌کند اما در برخی کودکان بیماری همچنان ادامه می‌یابد.

وی آسم در سن مدرسه را نوع دیگری از این بیماری عنوان کرد و افزود: این نوع بیماری اگر وابسته به عوامل بیرونی نظیر آلرژی‌ها ، گرده گل و گیاه و گردو خاک باشد و درتست پوستی فرد نیز مشخص شود ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد اما اگردر تست پوستی فرد، آلرژی مشخص نشود احتمال بهبود تا ۱۲سالگی وجود دارد.

دکتر منصوری آسم بزرگسالان  را نوع سوم بیماری ذکر کرد و گفت: این افراد ممکن است سابقه آسم کودکی و بهبود آن را داشته باشند و در بزرگسالی مجددا بیماری آنها شروع شده باشد یا این که بدون سابقه بیماری در سنین بزرگسالی دچار علایم آسم شده باشند.

میزان شیوع بیماری

فوق تخصص آسم و آلرژی بیمارستان کودکان مفید با اشاره به شیوع بالای آسم و ابتلای بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در جهان به این بیماری گفت: طبق مطالعات انجام شده میزان شیوع آسم در ایران حدود ۱۲ درصد است.

عوامل موثر در بروز بیماری

این عضو هیئت علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: هنوز تشخیص قطعی درمورد نقش ارث و ژنتیک در بروز آسم وجود ندارد اما دیده شده که درصورت ابتلای یکی از والدین به آسم احتمال بروز بیماری در فرزندان بیشتر می‌شود.

وی در ادامه سخنان خود عواملی نظیر استرس عاطفی شدید، داشتن آلرژی، سیستم ایمنی تحریک‌پذیر، تماس با آلرژن‌ها، گرده گل یا گیاهان، گرد و خاک، پوسته بدن سوسک و حیوانات خانگی، کپک‌ها، مایت‌ها، عفونت‌های تنفسی به ویژه ویروسی، آلاینده‌های هوا، دود سیگار، برخی داروها به ویژه مسکن‌ها، مواد نگهدارنده مانند سولفیدها و ریفلاکس گوارشی را از جمله عوامل موثر در ایجاد و یا تشدید آسم ذکر کرد.

دکتر منصوری با تاکید بر این که ریفلاکس معده می‌تواند حتی به صورت مخفی باعث بروز یا تشدید آسم شود گفت: علت این ریفلاکس نیز می‌تواند حساسیت غذایی باشد. پس حساسیت به غذاها، آلرژن‌های موجود در هوا از جمله گیاهی، حیوانی و یا قارچ‌ها می‌توانند در شروع یا تشدید حمله آسم نقش داشته باشند.

تشخیص بیماری

این فوق تخصص آسم و آلرژی با بیان این که تشخیص بیماری براساس معاینه بالینی و شرح حال بیمار صورت می‌گیرد، گفت: پزشک با توجه به معاینه بالینی و علایم فرد، سابقه علایمی مانند سرماخوردگی‌های مکرر که به سینه می‌ریزد و سیر طولانی دارد یا علایمی مانند تنگی نفس موقع فعالیت یا سرفه به هنگام خواب که به درمان‌های آسم پاسخ مناسب می‌دهند، آسم فرد را تشخیص می دهد.

به گفته وی به دلیل عدم همکاری کودکان نیاز به انجام تست تنفسی برای تشخیص آسم نیست و پزشک با توجه به تشدید و بهبود علایم با یا بدون مصرف داروهای آسم به تشخیص می‌رسد. البته درکودکانی که برای انجام تست تنفسی همکاری می کنند و نیز در بزرگسالان می‌توان از اسپیرومتری (تست تنفسی) برای تشخیص بیماری استفاده کرد.

دکتر منصوری افزود: در این افراد به تدریج و با پیشرفت بیماری(آسم) فواصل بهبود بین سرماخوردگی‌های مکرر کمتر و کمتر می‌شود و تبدیل به علایم سرفه وتنگی نفس روزمره می‌شود و با توجه به این که به مرور اتفاق می‌افتد فرد متوجه وخامت شرایط سلامت خود نمی‌شود و به آن عادت می کند .

این فوق تخصص آسم و آلرژی به افراد به ویژه والدین توصیه کرد: درصورت مشاهده علایم ذکر شده به متخصص ریه یا آسم و‌آلرژی مراجعه کنند.

وی تاکید کرد: با توجه به مزمن بودن آسم حتما باید روند درمان بیمار پیگیری شود و فرد همواره تحت نظر پزشک باشد، مصرف و قطع داروهایش حتما طبق تجویز پزشک صورت گیرد تا دچار پیشرفت بیماری یا حملات شدید آن نشود.

دکتر محبوبه منصوری با تاکید بر این که آسم کاملا ریشه کن نمی‌شود اما قابل کنترل است گفت: آسم  یک بیماری ناتوان کننده و محدود کننده فعالیت‌های روزمره نیست و اگر بیمار به صورت منظم تحت نظر پزشک باشد یک زندگی عادی را می تواند تجربه کند.

درمان بیماری

وی درمان آسم را شامل دو رویکرد پرهیز از مواجهه با عوامل محرک ‌و درمان دارویی برشمرد و گفت: درصورت عدم امکان پرهیز از مواجهه با عوامل محرک می‌توان از واکسن یا ایمونوتراپی با مواد آلرژن استفاده کرد.

وی به بیماران توصیه کرد زمانی که میزان آلرژن‌ها مانند گرده گیاهان بالاست، بیماران حساس باید در منزل مانده و عصرها پنجره را ببندد.

تعویض مرتب ملحفه‌های تختخواب، استفاده از جارو برقی‌های فیلتردار، اجتناب از خوابیدن روی زمین یا فرش‌های پرزدار، عدم خروج از منزل در هنگام آلودگی هوا، اجتناب از استعمال دخانیات، پرهیز از بوهای تند نظیر مواد شوینده از دیگر توصیه‌های این فوق تخصص آسم و آلرژی بود.

دکتر محبوبه منصوری به اعضای خانواده مبتلایان به آسم نیز توصیه کرد که از استعمال دخانیات اجتناب کنند و تاکید کرد: بیماران مبتلا به آسم نباید درمعرض دود سیگار قرار گیرند و حتی هوای بازدم فرد سیگاری نیز حاوی مواد مضری است که باعث آزار و تشدید علایم این بیماران می شود.

تاثیر اسپری‌های استروییدی در کاهش مرگ و میر ناشی از آسم

این عضو هیئت علمی دانشگاه، داروهای استروییدی استنشاقی را باعث‌ ایجاد تحولی عظیم در درمان آسم عنوان کرد و مصرف منظم این اسپری‌های استروییدی استنشاقی را باعث کاهش بسیار زیاد مرگ و میر ناشی از آسم برشمرد.

به گفته دکتر محبوبه منصوری با مصرف منظم‌ اسپری‌های استروییدی و عدم تماس با عوامل تحریک کننده می‌توان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.

باورهای غلط درخصوص بیماری آسم

این فوق تخصص آسم و آلرژی با اشاره به باورهای غلط برخی افراد گفت: برخی بیماران به دلیل هراس از ایجاد وابستگی به اسپری‌های استروییدی از مصرف منظم دارو امتناع می کنند. درحالی که این اسپری‌ها اصلا وابستگی ایجاد نمی‌کنند و حتی از پیشرفت بیماری و حملات شدید آسم پیشگیری می کنند.

به گفته وی جذب این اسپری‌ها موضعی بوده و هیچ اثر سویی بر روی سایر ارگان‌های بدن ندارند. باید طبق تجویز پزشک‌ استفاده شود و قطع آنها نیز صرفا با نظر پزشک و به صورت تدریجی انجام شود.

دکتر منصوری یادآور شد سایر داروهایی که مثل سالبوتامول مبتلایان به آسم در هنگام تنگی نفس مصرف می‌کنند در صورت مصرف طولانی مدت به جای اسپری‌های استروییدی برای بیمار عوارض در برخواهند داشت.

به گفته وی داروهای مذکور قادر به جلوگیری از پیشرفت بیماری نیستند وفقط حملات تنگی نفس بیمار را به مدت کوتاهی بهبود می‌بخشند و فقط در شرایط حاد و تنگی نفس شدید به بیمار کمک می‌کنند.

این فوق تخصص آسم و آلرژی هشدار داد: وقتی برای بیماری به دلیل علایم حاد و مکرر و ‌طولانی ‌مدت آسم، اسپری‌های استروییدی تجویز می‌شود باید آن را منظم مصرف کند اگر از استعمال دارو امتناع کند، احتمال دارد با حملات شدید تنگی نفس مجبور به مراجعه به اورژانس بیمارستان شود. در این صورت برای رفع حمله آسم  بیمار از دوزهای بالای تزریقی کورتون استفاده می شود که عوارض بیشتری از اسپری‌های تنفسی دارد.

دکتر منصوری با بیان این که عوارض کورتون‌های تزریقی تا مدت‌های طولانی در بدن فرد باقی می ماند افزود: با آموزش و آگاهی دادن به بیماران درخصوص مزایای استفاده از اسپری‌های استروییدی باید شرایطی ایجاد شود که بیمار دچار حملات شدید آسم و درنتیجه مجبور به مصرف‌ کورتونهای تزریقی یا خوراکی نشود.

وی تصور بیمار یا خانواده وی مبنی بر این که آسم پایان ‌زندگی است را از دیگر باورهای غلط جامعه عنوان کرد و گفت: آسم یک بیماری شایع در جهان است و بیماران با مصرف‌ اسپری‌های استروییدی، اصلاح سبک زندگی و استفاده از درمان‌های جدید تحت نظر پزشک می‌توانند عمر طبیعی با فعالیت‌های عادی و زندگی کاملا نرمال داشته باشد .

توصیه به مبتلایان به آسم در زمان شیوع بیماریهای ویروسی مختلف

این عضو هیئت علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: افرادی که مبتلا به آسم شدید و یا کنترل نشده هستند درصورت ابتلا به ویروس‌های آنفلوانزا ، کووید ۱۹ یا هر ویروس تنفسی که سالانه در جامعه شیوع پیدا می کنند احتمال دارد که دچار علایم شدید بیماری شده و مجبور به بستری در بیمارستان شوند. اما خطر ابتلا به کرونا در بیمارانی‌ که آسم‌ کنترل شده دارند بیشتر از افراد عادی نیست.

فوق تخصص آسم و آلرژی بیمارستان کودکان مفید تاکید کرد: مبتلایان به آسم برای پیشگیری از ابتلا به این بیماریهای ویروسی باید با رعایت پروتکل‌های بهداشتی، پرهیز از حضور در تجمعات و محیط های شلوغ‌ و سربسته و استفاده از ماسک، خود را در مقابل این بیماری محافظت کنند.

دکتر محبوبه منصوری در خاتمه سخنان خود به مبتلایان آسم توصیه کرد: با داشتن سبک زندگی سالم از جمله تغذیه سالم، پرهیز از فست فودها، فعالیت مناسب، مصرف ویتامین D کافی، سیستم ایمنی خود را تقویت کرده و مانع پیشرفت بیماری خود شوند.