شب لیلة الرغائب | زمان و اعمال کامل نماز و دعای این شب

با آغاز ماه پرفضیلت رجب، نخستین شب جمعه این ماه با عنوان لیلة الرغائب یا «شب آرزوها» فرا می‌رسد؛ شبی که در روایات اسلامی جایگاهی ویژه دارد و به‌عنوان یکی از شب‌های مهم دعا، توبه و نزول رحمت الهی شناخته می‌شود. لیلةالرغائب سرآغاز یک مسیر معنوی عمیق است که مؤمنان را برای ورود به ماه‌های پرفضیلت شعبان و رمضان آماده می‌سازد و فرصتی ارزشمند برای بازنگری در اعمال، اصلاح رفتار و تقرب به درگاه خداوند متعال به شمار می‌آید.

لیلةالرغائب چیست؟

لیلةالرغائب از دو واژه «لیله» به معنای شب و «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای عطا، بخشش فراوان و امری مورد رغبت و میل تشکیل شده است. بنابراین، لیلةالرغائب هم شبی است که مورد توجه ویژه قرار دارد و هم شبی که بخشش و کرم الهی به فراوانی شامل حال بندگان می‌شود. در روایات آمده است که این شب از سوی فرشتگان الهی نام‌گذاری شده و جایگاه خاصی در پیشگاه خداوند دارد.

تاریخ دقیق لیلةالرغائب

لیلةالرغائب، اولین شب جمعه ماه رجب است. به این معنا که روز پنجشنبه اول ماه رجب با روزه سپری می‌شود و پس از غروب آفتاب، شب جمعه‌ای آغاز می‌گردد که به لیلةالرغائب شهرت دارد. این شب، مقدمه‌ای برای بهره‌مندی معنوی از ماه رجب و زمینه‌ساز آمادگی قلبی و روحی جهت ورود به ماه‌های شعبان و رمضان است. در سال ۱۴۰۴ شب لیله الرغائب در روز پنجشنبه ۴ دی ماه ۱۴۰۴ مصادف با ۴ رجب ۱۴۴۷ می باشد.

فضیلت شب لیلةالرغائب

لیلةالرغائب در روایات اسلامی شبی سرشار از رحمت، مغفرت و توجه ویژه الهی معرفی شده است. در این شب، فرشتگان از آسمان‌ها به زمین فرود می‌آیند و اطراف خانه خدا گرد هم می‌آیند و خداوند با نگاهی سرشار از لطف و کرم به بندگان خود می‌نگرد. این شب زمانی خاص برای دعا، توبه و طلب آمرزش گناهان به شمار می‌رود.

از دیگر فضایل لیلةالرغائب، اجابت دعا و آمرزش گناهان است. در این شب، درهای رحمت الهی گشوده می‌شوند و اعمال عبادی با پاداشی ویژه همراه است. بر اساس روایات، ثواب عبادت‌های این شب موجب آرامش دل، سبک‌شدن بار گناهان و مونس انسان در شب نخست قبر خواهد بود و فرصتی بی‌بدیل برای اصلاح مسیر زندگی معنوی و بازگشت به درگاه خداوند فراهم می‌آورد.

اعمال شب لیلةالرغائب

لیلةالرغائب شبی است که انجام اعمال عبادی در آن اهمیت ویژه‌ای دارد. محور اصلی اعمال این شب، توبه، بازگشت قلبی به سوی خداوند، دعا و ذکر الهی است و علما تأکید دارند که انجام این اعمال با اخلاص نیت و حضور قلب، آثار معنوی عمیقی به همراه دارد.

از مهم‌ترین اعمال این شب می‌توان به روزه گرفتن در روز پنجشنبه اول ماه رجب اشاره کرد که مقدمه ورود به فضای معنوی لیلةالرغائب است. همچنین اقامه نماز مخصوص لیلةالرغائب، استغفار فراوان، طلب آمرزش گناهان، دعا برای هدایت و عاقبت‌به‌خیری، تکرار آیاتی همچون «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ» و درخواست خیر دنیا و آخرت از اعمال اصلی این شب محسوب می‌شوند.

علاوه بر این، خواندن دعای فرج برای تعجیل در ظهور امام زمان(عج)، دعا برای رفع گرفتاری‌های فردی و اجتماعی، دعا برای پدر و مادر، صله رحم، صدقه دادن، کمک به نیازمندان و نیت اعمال خیر از دیگر اعمال توصیه‌شده هستند. دعا و طلب مغفرت برای اموات نیز جایگاه ویژه‌ای دارد و در روایات اسلامی بر اهمیت آن تأکید شده است.

نحوه خواندن نماز لیلةالرغائب

نماز لیلةالرغائب از مهم‌ترین و پرفضیلت‌ترین اعمال این شب است و آثار و برکات فراوانی برای آن ذکر شده است. این نماز به صورت دوازده رکعت اقامه می‌شود که هر دو رکعت با یک سلام پایان می‌یابد و زمان انجام آن، بین نماز مغرب و عشاء شب جمعه اول ماه رجب است.

در هر رکعت، یک مرتبه سوره «حمد»، سه مرتبه سوره «قدر» و دوازده مرتبه سوره «توحید» خوانده می‌شود. پس از پایان نماز، نمازگزار هفتاد مرتبه صلوات فرستاده و سپس به سجده رفته و هفتاد مرتبه ذکر «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» را تکرار می‌کند. سپس سر از سجده برداشته و هفتاد مرتبه دعای «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجَاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ» خوانده می‌شود و دوباره به سجده رفته و همان ذکر پیشین تکرار می‌گردد. در پایان، نمازگزار حاجت و آرزوی خود را از خداوند متعال طلب می‌کند.

دعای لیلةالرغائب برای اموات

یکی از اعمال بسیار توصیه‌شده در شب لیلةالرغائب، دعا و طلب مغفرت برای اموات است. بر اساس روایات، ارواح درگذشتگان در این شب چشم‌انتظار دعا، صدقه و خیرات بازماندگان هستند و هر دعایی که با اخلاص و نیت خالص برای آنان انجام شود، نزد خداوند پذیرفته می‌شود.

اعمالی مانند صدقه دادن به نیابت از اموات، هدیه ثواب نماز و دعا، تلاوت قرآن و ذکر صلوات برای آنان فضیلت ویژه‌ای دارد. همچنین می‌توان از خداوند خواست که گناهان اموات بخشیده شود، درجاتشان در بهشت ارتقا یابد و آنان از عذاب الهی مصون بمانند. شب لیلةالرغائب فرصتی منحصربه‌فرد برای ادای دین به درگذشتگان و تقویت پیوند معنوی زنده‌ها با اموات محسوب می‌شود.