خبر بد: کرونا با سویه‌های جدید بازگشت!
احتمالاً سویه‌های جدید کرونا، تهدیدی جدی برای سلامت عمومی ندارند.
هر بار که نام «کرونا» بر سر زبان‌ها می‌افتد، اضطراب، قرنطینه و خبرهای مرگبار در ذهن مردم زنده می‌شود. تجربه تلخ سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ آن‌قدر عمیق و فراموش‌ناشدنی است که حتی انتشار کوچک‌ترین خبر درباره جهش‌های جدید این ویروس، کافی است تا در فضای عمومی نوعی نگرانی و حتی ترس شکل بگیرد؛ نگرانی‌ای که بیش از آنکه ریشه در واقعیت علمی داشته باشد، حاصل تجربه تلخ گذشته است.
کرونا با زیرسویه‌های تازه بازگشته است
رمضانی با اشاره به اینکه سویه‌ای که در حال حاضر و از حدود ابتدای پاییز ۱۴۰۴ شایع شده، شامل دو زیرسویه مهم از ویروس کووید-۱۹ است که به‌اصطلاح «ساب‌واریانت» یا زیرشاخه‌هایی از امیکرون محسوب می‌شوند، اظهار کرد: «واریانتی با نام XFG که به آن استراتوس (Stratos) هم گفته می‌شود در پاریس شایع شده و دیگری با نام نیمبوس (Nimbus) که به‌صورت علمی با کد NB. 1.8.1 شناخته می‌شود. هر دوی این واریانت‌ها زیرشاخه‌هایی از امیکرونند و از نظر علائم بالینی، تفاوت چشمگیری با سویه‌های قبلی امیکرون ندارند. علائم اصلی همچنان شامل تب، سرفه، خستگی، آبریزش بینی و گلودرد است. تاکنون شواهدی مبنی بر اینکه این دوسویه بیماری شدیدتری نسبت به امیکرون‌های قبلی ایجاد کنند، وجود ندارد. همان‌طور که در سال‌های اخیر دیده‌ایم، هر سویه جدیدی از امیکرون که جهش پیدا می‌کند، معمولاً قدرت سرایت بیشتری دارد، هرچند شدت بیماری‌زایی آن کمتر شده است. از ابتدای همه‌گیری که ویروس اولیه کرونا از ووهان چین گسترش یافت، تا امروز ویروس به‌مرور جهش‌هایی پیدا کرده که باعث کاهش کشندگی و شدت بیماری شده و در نهایت به سویه امیکرون رسیده‌ایم. این سویه‌های جدید نیز از همان تبار امیکرونند، اما از نظر علائم نسبت به سویه‌های اولیه تفاوت چندانی ندارند. در مورد سویه نیمبوس، گفته می‌شود یکی از علائم شاخص آن گلودرد بسیار شدید است؛ به‌طوری‌که بیماران از احساس «درد تیغی» در گلو هنگام بلع شکایت دارند، همچنین احساس خستگی در این سویه بیشتر گزارش شده است.»
واریانت‌های جدید هنوز پرخطر نیستند
وی با بیان اینکه با وجود این تفاوت‌های جزئی، تاکنون شواهدی وجود ندارد که این واریانت‌ها در دسته «واریانت‌های پرخطر» یا «دارای ریسک بالا» طبقه‌بندی شوند، گفت: «این سویه‌ها فعلاً تحت پایش و بررسی (مانیتورینگ) قرار دارند تا مشخص شود رفتار ویروس در آینده چگونه خواهد بود. از زمان ظهور امیکرون تاکنون، چندین زیرشاخه جدید به وجود آمده‌اند. این تغییرات عمدتاً ناشی از جهش‌های ژنتیکی طبیعی ویروس هستند. هر بار که جهش رخ می‌دهد، ممکن است ایمنی ناشی از ابتلاهای قبلی در برابر سویه جدید کاهش یابد؛ بنابراین احتمال عفونت مجدد وجود دارد. نکته مهم این است که هرچند فعلاً جای نگرانی جدی وجود ندارد؛ اما مانند دیگر کشورها، احتمال افزایش موارد ابتلا و شکل‌گیری پیک جدید امیکرون در ماه‌های آینده وجود دارد، زیرا این واریانت‌ها قدرت سرایت بیشتری دارند و ممکن است موجب افزایش عفونت‌های مجدد شوند.»
آنفلوانزا جدی‌تر از کرونا
رمضانی گفت: «از نظر وضعیت فعلی کشور در زمینه بیماری‌های تنفسی بر اساس نظام مراقبت از عفونت‌های تنفسی، افرادی که با علائم تنفسی مراجعه می‌کنند موردبررسی قرار می‌گیرند تا مشخص شود بیشترین موارد مربوط به کدام ویروس است. در حال حاضر، حدود ۹ درصد از موارد با تست مثبت مربوط به آنفلوانزا هستند و حدود ۲ درصد از موارد مربوط به کرونا (کووید-۱۹) می‌شود؛ بنابراین می‌توان گفت در این مقطع، موارد ابتلا به آنفلوانزا با سرعت بیشتری در حال افزایش است و موارد مثبت آن نیز بیشتر مشاهده می‌شود. این افزایش حتی در میان بیماران بستری هم قابل‌توجه است. در نتیجه، در حال حاضر وضعیت آنفلوانزا جدی‌تر از کرونا ارزیابی می‌شود. البته از نظر شناسایی سویه‌های ویروس کرونا در ایران، همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، سویه استراتوس (XFG) در کشور شناسایی شده است. طبیعی است مانند سایر کشورها، در ماه‌های آینده احتمال افزایش موارد ابتلا در ایران نیز وجود دارد.»
ضرورت رعایت توصیه‌های بهداشتی
وی در رابطه با ریسک ابتلا به این سویه گفت: «با سردشدن هوا، افزایش تجمع‌ها، بازگشایی مدارس و استفاده از فضاهای بسته با تهویه نامناسب، ریسک ابتلا به عفونت‌های تنفسی (چه آنفلوانزا و چه کرونا) افزایش پیدا می‌کند؛ اما در مجموع، از نظر علائم بالینی و عوارض، آنفلوانزا در حال حاضر جدی‌تر از کووید-۱۹ محسوب می‌شود. در هر دو بیماری، همه گروه‌های سنی ممکن است مبتلا شوند، اما کودکان، سالمندان و افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به نوع شدیدتر بیماری هستند.» رئیس انجمن متخصصین عفونی کشور با بیان اینکه برای پیشگیری، همان دستورالعمل‌هایی که طی پنج تا شش سال گذشته برای کنترل عفونت‌های تنفسی توصیه شده‌اند، همچنان معتبر و لازم‌الاجرا هستند، بیان داشت: «پرهیز از حضور در تجمع‌ها و فضاهای بسته بدون تهویه، ماندن در منزل در صورت داشتن علائم تنفسی، نفرستادن کودکان بیمار به مدرسه، استفاده از ماسک در مکان‌های عمومی، حفظ فاصله با دیگران از جمله مواردی است که باید در این دوران به آن توجه کرد. اگرچه نمی‌توان به‌طور کامل از انتقال بیماری جلوگیری کرد، اما رعایت همین نکات ساده نقش مهمی در کنترل انتشار ویروس دارد.»
خوددرمانی در گروه‌های پرخطر، خطرناک است
وی تأکید کرد: «برای گروه‌های پرخطر مانند کودکان خردسال، سالمندان و بیماران زمینه‌ای، در صورت بروز علائم تنفسی شدید یا تب، مراجعه سریع به پزشک توصیه می‌شود. خوددرمانی در این گروه‌ها به‌هیچ‌وجه مناسب نیست، زیرا برای آنفلوانزا داروی ضدویروسی اختصاصی وجود دارد که می‌تواند علائم و عوارض بیماری را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. در مورد کووید-۱۹ نیز هرچند داروی اختصاصی محدود است؛ اما درمان‌های حمایتی و دارویی وجود دارد که از پیشرفت بیماری و نیاز به بستری در بیمارستان یا بخش مراقبت‌های ویژه جلوگیری می‌کند. افراد جوان و سالم معمولاً می‌توانند با اقدامات حمایتی ساده بهبودی پیدا کنند؛ اقداماتی مانند مصرف مایعات گرم، استراحت کافی، استفاده از داروهای ضدتب یا ضدحساسیت در صورت نیاز. بااین‌حال، در صورت بروز علائم شدید، تب بالا یا تنگی نفس، مراجعه به پزشک ضروری است تا درمان مناسب در همان مراحل اولیه انجام شود.»