تکامل استخوان و حداکثر توده استخوانی از نگاه طب ایرانی
پژوهشگر طب ایرانی دانشگاه مشهد اعلام کرد: اگرچه ژنتیک در سلامت استخوان نقش عمده دارد، اما اصلاح عادات غذایی و رفتاری می‌تواند از بروز پوکی استخوان جلوگیری کند.
دکتر صادق شکری، عضو هیأت علمی دانشکده طب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با اشاره به دیدگاه جامع طب ایرانی در حفظ سلامت استخوان‌ها گفت: طب ایرانی مدرن، بر پایه خرد نیاکان و یافته‌های نوین علمی بنا شده و رویکردی تلفیقی در پیشگیری، تقویت و بازسازی بافت استخوانی ارائه می‌دهد.
به گفته او، اصل اساسی در حفظ سلامت استخوان‌ها تعادل مزاج و رعایت اصول شش‌گانه تندرستی شامل تغذیه صحیح، تحرک بدنی، سلامت محیط، نظم خواب و بیداری، پاکسازی درون و برون، و آرامش روان است.
دکتر شکری استخوان را بافتی زنده و پویا توصیف کرد و افزود: «روند رشد و بازسازی استخوان تا حدود ۳۰ سالگی ادامه دارد. دوران کودکی و نوجوانی، مرحله‌ی طلایی شکل‌گیری توده استخوانی است و بیش از نیمی از ذخایر کلسیم بدن در این دوره ایجاد می‌شود. حداکثر توده استخوانی معمولاً بین سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی به دست می‌آید.»
وی ادامه داد: «در دهه چهارم زندگی، استخوان‌ها به بیشترین استحکام خود می‌رسند، اما با افزایش سن و کاهش کیفیت اخلاط بدن، توان بازسازی استخوان کاهش می‌یابد. در دوران سالمندی، به‌ویژه پس از ۶۰ سالگی، غلبه خشکی و سردی مزاج و ضعف در جذب مواد معدنی موجب افزایش خطر پوکی استخوان می‌شود.»
این متخصص با تأکید بر اهمیت خون سالم و گوارش کارآمد در سلامت استخوان‌ها گفت: «کیفیت خون باید سرشار از مواد معدنی باشد و این امر به عملکرد مناسب دستگاه گوارش وابسته است، زیرا جذب مواد معدنی تنها در صورت هضم کامل و درست اتفاق می‌افتد.»
تغذیه و سبک زندگی برای تقویت استخوان‌ها
دکتر شکری با اشاره به نقش تغذیه در حفظ توده استخوانی اظهار کرد: «مصرف خشکبار و مغزها مانند انجیر خشک، مویز، بادام، فندق و گردو بسیار مفید است. خوراکی‌های غنی از کلسیم مانند کنجد خام، کشک و لبنیات در کنار مصلح‌هایی چون زنجبیل و عسل، و نیز ارده با شیره انگور در وعده صبحانه، به تقویت استخوان کمک می‌کند.»
او افزود: «پرهیز از پرخوری، مصرف دخانیات، بی‌تحرکی و غذاهای با طبع سرد مانند خیار، دوغ و ماست ضروری است، چرا که این عوامل باعث غلظت خون و اختلال در تغذیه استخوان‌ها می‌شوند.»
این استاد دانشگاه درباره مضرات مصرف زیاد نمک هشدار داد و گفت: «سدیم بالا باعث افزایش دفع کلسیم از طریق ادرار می‌شود. همچنین باید از مصرف افراطی میوه‌های ترش، مواد غذایی آلوده به فلزات سنگین، نوشیدنی‌های گازدار و آب بیش از حد خودداری کرد.»
نقش خواب و آرامش روان در سلامت استخوان
وی در ادامه پیشنهاد کرد: «برای پیشگیری از پوکی استخوان، مصرف غذاهایی مانند حریره بادام، خورش فسنجان با مغز بادام و گردو، و حلیم با گوشت گوسفند یا بوقلمون توصیه می‌شود. ورزش‌های منظم، از جمله پیاده‌روی روزانه، تمرینات کششی و حرکات پرشی، به تحریک استخوان‌سازی کمک شایانی می‌کند.»
دکتر شکری در پایان گفت: «خواب کافی، نظم در بیداری و آرامش روانی از عوامل کلیدی در رشد و بازسازی استخوان‌ها هستند. استرس مزمن می‌تواند جذب مواد معدنی را کاهش دهد. از سوی دیگر، ژنتیک حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد و سبک زندگی سالم ۲۰ تا ۴۰ درصد در حفظ حداکثر توده استخوانی نقش دارند. زنان به دلیل مزاج سردتر و دوران بارداری و شیردهی، باید بیش از دیگران به مراقبت‌های تغذیه‌ای و رفتاری توجه کنند.»