سایه سنگین روانپریشی و بیماریهای قلبی بر ماریجوانای درمانی
شواهد مربوط به اثرگذاری ماریجوانای پزشکی بر بیخوابی، اضطراب، اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)، پارکینسون و آرتریت روماتوئید غیرقطعی و در بهترین حالت ضعیف است
نتایج یک تحقیق جدید که با بررسی گسترده مطالعات موجود، اعلام کرده برای تایید اغلب کارکردهای درمانی ماریجوانا شواهد کافی وجود ندارد، و در کنار هشدار درباره مخاطرات بالقوه آن، بر فاصله معنادار میان برداشت عمومی و مستندات علمی تاکید میکند، جنجالبرانگیز شده است.
دکتر مایکل هسو، روانپزشک حوزه اعتیاد در دانشگاه یوسیالای و نویسنده اصلی این پژوهش، در بیانیهای اعلام کرده است که بیماران حق دارند بدانند علم درباره ماریجوانای درمانی چه چیزهایی را تایید میکند و برای چه چیزهایی هنوز پاسخی ندارد.
این یافتهها در شرایطی منتشر میشود که آمریکاییها بیش از گذشته برای مقابله با دردهای مزمن، مشکلات خواب، اضطراب و طیف گستردهای از مشکلات سلامتی به مصرف ماریجوانا روی آوردهاند.
هسو تصریح میکند: «اگرچه برخی از افراد برای تسکین درد و علائم مختلف به ماریجوآنا پناه میبرند، بررسی ما نشان میدهد میان برداشت عمومی و شواهد علمی درباره اثربخشی ماریجوانا برای اغلب بیماریها، شکافی قابلتوجه وجود دارد.»
هسو و همکارانش در این بررسی گسترده، بیش از دو هزار و ۵۰۰ مقاله علمی منتشرشده بین ژانویه ۲۰۱۰ تا سپتامبر ۲۰۲۵ را تحلیل کردند. آنها ماریجوآنای پزشکی عرضهشده در مراکز فروش را با کانابینوئیدهای با خلوص و کیفیت داروییــ یعنی تعداد محدودی از داروهای موردتایید افدیای که تیاچسی (THC/ترکیب روانگردان) یا سیبیدی (CBD/ فاقد اثر نشئگی) دارندــ مقایسه کردند.
نتایج بررسیها نشان داد این داروها تنها در موارد محدودی از جمله کاهش تهوع و استفراغ ناشی از شیمیدرمانی، کمک به افزایش وزن در بیماران مبتلا به ایدز و کنترل برخی اختلالات تشنجی شدید در کودکان اثر داشتند و در مجموع، شواهد علمی موجود درباره ماریجوآنا پزشکی بسیار ضعیفتر از تصویری بود که در تبلیغات و باور عمومی از آن ساخته شده است.
از طرفی با وجود اینکه بیش از نیمی از مصرفکنندگان از آن برای تسکین درد حاد استفاده میکنند، تیم هسو هیچگونه شواهد بالینی قوی پیدا نکرد که نشان دهد ماریجوآنا در این زمینه موثر است. دستورالعملهای فعلی نیز درمانهای مبتنی بر ماریجوآنا را بهعنوان گزینه اول کنترل درد توصیه نمیکنند.
همچنین مشخص شد شواهد مربوط به اثرگذاری ماریجوانای پزشکی بر بیخوابی، اضطراب، اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)، پارکینسون و آرتریت روماتوئید غیرقطعی و در بهترین حالت ضعیف است. در حالی که وقتی پای خطرات احتمالی به میان میآید، نتایج روشنترند.
مطالعات بلندمدت نشان میدهند در نوجوانانی که از ماریجوانا با تیاچسی بالا استفاده میکنند، نرخ بروز علائم روانپریشی بالاتر است؛ به طوری که ۱۲.۴ درصد از آنها تحت تاثیر قرار میگیرند (در مقایسه با ۷.۱ درصد در مصرفکنندگان محصولات با قدرت پایینتر). این گروه همچنین بیشتر در معرض ابتلا به اختلال اضطراب فراگیرند، بهگونهای که ۱۹.۱ درصد از آنها دچار این اختلال میشوند (در برابر ۱۱.۶ درصد از همسالانشان که ماریجوآنا ضعیفتری مصرف میکنند).
نکته قابلتوجه این است که پژوهشگران دریافتند در حدود ۲۹ درصد مصرفکنندگان ماریجوآنای پزشکی، معیارهای تشخیص اختلال مصرف ماریجوآنا مشاهده میشود. بر اساس تعریف کلینیک کلیولند، این اختلال روانپزشکی پیچیده معمولا به صورت میل شدید و اجباری به مصرف، افزایش تحمل و بروز علائم ترک هنگام قطع مصرف است.
اختلال مصرف ماریجوآنا عمدتا با محصولات حاوی تیاچسی مرتبط است و خطر ابتلا در افرادی که پیش از ۱۸ سالگی مصرف را آغاز میکنند، بیشتر است. به طوری که احتمال وابستگی در آنها ۴ تا ۷ برابر بیشتر از بزرگسالان است.
این بررسی همچنین نشان داد که مصرف روزانه ماریجوآنا پزشکیــ بهویژه محصولات استنشاقی یا با قدرت بالاــ در مقایسه با مصرف گاهبهگاه، میتواند خطر مشکلات قلبیعروقی از جمله افزایش احتمال سکته قلبی، سکته مغزی و بیماری عروق کرونر را هم افزایش دهد.
هسو و همکارانش با توجه به این یافتهها، توصیه کردند پزشکان پیش از پیشنهاد محصولات حاوی تیاچسی، بیماران را از نظر بیماریهای قلبیعروقی و اختلالات روانپریشی غربالگری کنند.همچنین از پزشکان خواستند هنگام تصمیمگیری برای تجویز ماریجوآنای پزشکی، تداخلات دارویی احتمالی را در نظر بگیرند و منافع بالقوه آن را در برابر آسیبهای ممکن بسنجند.
البته پژوهشگران به چند محدودیت این پژوهش هم اشاره کردهاند. از جمله اینکه این مطالعه یک مرور نظاممند نبود و خطر سوگیری در آن رسما ارزیابی نشده است. آنها افزودند که بخشی از پژوهشها هم مشاهدهای بودند و ممکن است تحت تاثیر عوامل مداخلهگر قرار گرفته باشد. همچنین به دلیل تفاوت در طراحی مطالعات، نوع محصولات ماریجوآنای بررسیشده و ویژگیهای شرکتکنندگان، نتایج ممکن است تعمیمپذیر نباشند.
هسو در پایان گفت: «برای درک بهتر مزایا و خطرات بالقوه ماریجوآنای پزشکی، پژوهشهای بیشتر ضروری است و با حمایت از مطالعات دقیقتر، میتوان راهنماییهای روشنتری ارائه داد و مراقبت بالینی از بیماران را بهبود بخشید.»
