رشد شغلی در سایه هوش مصنوعی؛ کدام حرفهها جلو میافتند؟
در سالهای اخیر هشدارهای زیادی درباره بلعیده شدن مشاغل توسط هوش مصنوعی مطرح شده، اما دادههای تازه تصویر متفاوتی از بازار کار ترسیم میکند.
برخلاف انتظار عمومی، مشاغلی که بیشترین تعامل را با ابزارهای هوش مصنوعی دارند، نهتنها دچار افت نشدهاند، بلکه با رشد اشتغال و افزایش دستمزد نیز روبهرو شدهاند؛ موضوعی که نشان میدهد تحول بازار کار بیش از آنکه ناگهانی و مخرب باشد، تدریجی و ساختاری است.
بر اساس گزارشی که به آن استناد شده، تحلیل دادههای اقتصادی نشان میدهد از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ مشاغلی مانند تحلیل داده، امور مالی، فناوری اطلاعات و برخی نقشهای مدیریتی که تماس بیشتری با هوش مصنوعی دارند، حدود ۱.۷ درصد رشد اشتغال را تجربه کردهاند. این رقم حتی از نرخ رشد اشتغال در دوره پیش از همهگیری کرونا نیز بالاتر است و روایت حذف سریع و گسترده مشاغل را به چالش میکشد.
نکته قابلتوجه دیگر به دستمزدها مربوط میشود. گزارشها حاکی از آن است که در این دسته از مشاغل، دستمزد واقعی پس از کسر تورم افزایش یافته است. به بیان ساده، افرادی که با هوش مصنوعی کار میکنند، فعلاً نهتنها جایگزین نشدهاند، بلکه ارزش اقتصادی بیشتری پیدا کردهاند. اقتصاددانان این وضعیت را ناشی از ماهیت فعلی هوش مصنوعی میدانند که بیشتر وظایف شغلی را تغییر میدهد تا اینکه کل شغل را حذف کند.
در عمل، بسیاری از کارها خودکارتر و سریعتر شدهاند و به مهارتهای تازه نیاز دارند. وظایف تکراری و ساده بیشترین آسیب را میبینند، اما در مقابل، نیاز به تحلیل انسانی، خلاقیت، تصمیمگیری و نظارت افزایش مییابد. همزمان، مشاغل جدیدی شکل گرفتهاند که تا پنج سال پیش وجود نداشتند؛ از مدیران سیستمهای هوش مصنوعی و متخصصان آموزش مدلها گرفته تا کارشناسان امنیت الگوریتم و ناظران اخلاقی این فناوری. این نقشها معمولاً دستمزدهایی بالاتر از میانگین بازار دارند.
کارشناسان تأکید میکنند خطر اصلی متوجه افرادی است که هیچ مهارتی برای تعامل با هوش مصنوعی ندارند. بسیاری از شرکتها بهتدریج انتظار دارند کارکنان بتوانند با این ابزارها کار کنند، خروجی آنها را ارزیابی و اصلاح کنند و در نهایت تصمیم انسانی بگیرند. هرچند در بسیاری از آگهیهای شغلی نامی از هوش مصنوعی برده نمیشود، اما این مهارت عملاً به یک پیشنیاز تبدیل شده است.
برخی مدیران فناوری هشدار میدهند که پیامدهای عمیقتر هوش مصنوعی ممکن است با چند سال تأخیر ظاهر شود و بازار کار اکنون در مرحله سازگاری قرار دارد. با این حال، جمعبندی گزارشها نشان میدهد آنچه در حال وقوع است پایان مشاغل نیست، بلکه تغییر نقشها و ادغام تدریجی انسان و هوش مصنوعی در محیط کار است؛ پیامی روشن برای نیروی کار امروز که یادگیری این مهارت دیگر انتخاب نیست، بلکه ضرورتی برای بقا محسوب میشود.
