چگونه سکته مغزی را بشناسیم و از مرگ پیشگیری کنیم؟

سکته مغزی یکی از اورژانس‌های پزشکی خطرناک است که در اثر انسداد یا پارگی رگ‌های مغزی رخ می‌دهد. این اختلال باعث قطع جریان خون به بخش‌هایی از مغز شده و در مدت زمان کوتاهی می‌تواند عملکرد حیاتی بدن را مختل کند. آنچه اهمیت دارد، تشخیص سریع علائم و اقدام فوری برای رساندن بیمار به مراکز درمانی است، چرا که هر دقیقه تأخیر می‌تواند به قیمت جان یا از کار افتادن دائمی اندام‌ها تمام شود.

سکته مغزی معمولاً به دو شکل رخ می‌دهد: سکته ایسکمیک که ناشی از انسداد عروق مغزی است و سکته هموراژیک که در اثر پارگی رگ‌های مغز به وجود می‌آید. عامل مشترک هر دو حالت، قطع خون‌رسانی به بخشی از مغز است که باعث مرگ سلول‌های عصبی در همان لحظه می‌شود.

از مهم‌ترین علل سکته مغزی می‌توان به فشار خون بالا، دیابت، کلسترول زیاد، بیماری‌های قلبی، چاقی، سیگار کشیدن و سبک زندگی ناسالم اشاره کرد. این عوامل زمینه‌ساز تنگ شدن عروق و در نهایت انسداد یا پارگی رگ‌ها هستند.

شناخت علائم اولیه نقش حیاتی دارد. شایع‌ترین نشانه‌ها شامل ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در یک سمت بدن، اختلال در تکلم یا درک صحبت، تاری یا از دست دادن بینایی ناگهانی، سرگیجه شدید، از دست دادن تعادل و سردرد شدید و ناگهانی است. ظاهر شدن هر یک از این علائم باید زنگ خطر سکته مغزی تلقی شود.

در مواجهه با فردی که مشکوک به سکته مغزی است، اولین اقدام تماس فوری با اورژانس است. هیچ‌گاه نباید منتظر ماند که علائم خودبه‌خود برطرف شوند. زمان طلایی برای درمان سکته معمولاً کمتر از سه ساعت است و هر دقیقه تأخیر آسیب بیشتری به مغز وارد می‌کند.

اقدامات اولیه شامل خواباندن بیمار به پهلو برای جلوگیری از خفگی در صورت استفراغ، اطمینان از باز بودن راه تنفس و آرام‌کردن او تا رسیدن تیم پزشکی است. دادن غذا، آب یا دارو به فرد در این شرایط به‌شدت خطرناک است و نباید انجام شود.

درمان سکته مغزی به نوع آن بستگی دارد. در سکته ایسکمیک از داروهای حل‌کننده لخته یا روش‌های مکانیکی برای باز کردن رگ استفاده می‌شود. در سکته هموراژیک، کنترل خونریزی و گاهی جراحی ضروری است. در هر دو حالت، بستری در بیمارستان و مراقبت‌های ویژه نقش کلیدی دارند.

پیگیری درمان پس از مرحله حاد نیز اهمیت فراوانی دارد. فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، مصرف منظم داروها و تغییر سبک زندگی می‌توانند به بازگشت توانایی‌های بیمار کمک کنند. ترک سیگار، کنترل فشار خون و تغذیه سالم از جمله اقداماتی هستند که احتمال بروز مجدد سکته را کاهش می‌دهند.