کشف تکان‌دهنده دانشمندان؛ پیری مسری است
پیری می‌تواند در بدن پخش شود و از یک سلول به سلول دیگر انتقال پیدا کند
پژوهشی تازه و بحث‌برانگیز نشان می‌دهد که پروتئینی موسوم به اچ‌ام‌جی‌بی۱ (HMGB1) که از سلول‌های افراد مسن آزاد می‌شود، می‌تواند علائم و فرایندهای پیری مشابه را به سلول‌های سالم منتقل کند؛ یافته‌ای که احتمال مسری بودن برخی جنبه‌های پیری را مطرح می‌کند.
به گزارش فیوچریسم، این مطالعه که در مجله متابولیسم (Metabolism) منتشر شد، حاصل همکاری پژوهشگران کره جنوبی و ایالات متحده است که هنگام بررسی سلول‌های انسانی و آزمایش روی موش‌ها دریافتند تزریق پروتئین پیام‌رسان دی‌ان‌ای موسوم به اچ‌ام‌جی‌بی۱ از یک فرد مسن می‌تواند تغییراتی ایجاد کند که شباهت زیادی به روند پیری دارد.
پروتئین اچ‌ام‌جی‌بی۱ به‌طور معمول درون هسته سلول قرار دارد و نقش سازماندهی دی‌ان‌ای را ایفا می‌کند. با این حال، زمانی که سلول میزبان شروع به پیر شدن یا تحت فشار قرار گرفتن می‌کند، این پروتئین آزاد می‌شود. در این شرایط، سلول تقسیم را متوقف می‌کند و وارد مرحله تخریب می‌شود که به آن پیری سلولی (senescence) گفته می‌شود.
پژوهشگران توضیح می‌دهند که وقتی اچ‌ام‌جی‌بی۱ از محیط طبیعی خود خارج می‌شود، رفتارش دگرگون می‌شود و بسته به میزان اکسیژنی که در دسترس دارد، می‌تواند به اشکال مختلف درآید و در مواقع کمبود اکسیژن، به شکل «کاهش‌یافته» (reduced) شناخته می‌شود.
این پژوهش که با هدایت محققان زیست‌پزشکی دانشکده پزشکی دانشگاه کره در سئول انجام شد، نشان داد که هنگامی که پروتئین اچ‌ام‌جی‌بی۱ در حالت «کاهش‌یافته» قرار دارد، به نوعی نقش «پیام‌رسان پیری» را ایفا می‌کند و باعث می‌شود سلول‌هایی که با آن پیوند می‌خورند، پیر و به مرحله پیری سلولی وارد شوند.
در مقابل، شکل اکسیدشده این پروتئین چنین اثری ندارد و زمانی که سلول‌ها در معرض اچ‌ام‌جی‌بی۱اکسیدشده قرار گرفتند، سالم ماندند و به تقسیم طبیعی خود ادامه دادند.
پژوهشگران ابتدا این اثر را روی سلول‌های کلیه، ریه، عضله و پوست انسان آزمایش کردند. نتایج نشان داد سلول‌های سالمی که در معرض اچ‌ام‌جی‌بی۱ کاهش‌یافته قرار گرفتند، علائم پیری مانند پیری سلولی و ترشح مولکول‌های التهابی را بروز دادند. در مقابل، سلول‌هایی که در معرض شکل اکسیدشده اچ‌ام‌جی‌بی۱ قرار گرفتند، همچنان به تقسیم طبیعی خود ادامه دادند و سلامتشان را حفظ کردند و این روند در همه انواع سلول‌ها مشاهده شد.
آزمایش مشابه روی موش‌ها نیز نتایج یکسانی داشت. موش‌های جوان و سالم که دوزهای کمی از اچ‌ام‌جی‌بی۱ کاهش‌یافته دریافت کردند، تنها ظرف یک هفته نشانه‌هایی از پیری زودرس از جمله همان نوع پیری سلولی و التهاب که معمولا با افزایش سن مرتبط است، نشان دادند.
پژوهشگران با بررسی نمونه خون افراد ۷۰ تا ۸۰ ساله هم دریافتند که سطح اچ‌ام‌جی‌بی۱ کاهش‌یافته در این گروه به‌مراتب بالاتر از افراد در دهه چهارم زندگی است. همین الگو در موش‌های آزمایشگاهی مسن نیز مشاهده شد.
به گفته اوک هی جئون، یکی از محققان دانشگاه کره، این یافته‌ها نشان می‌دهد که سیگنال‌های پیری به سلول‌های منفرد محدود نیستند، بلکه می‌توانند از طریق خون به سراسر بدن منتقل شوند. به بیان دیگر، پیری می‌تواند در بدن «پخش شود» و از یک سلول به سلول دیگر انتقال پیدا کند.
این پژوهش که در مراحل اولیه است، درباره سازوکارهایی که سرانجام همه ما را به تسلیم در برابر گذر زمان وادار می‌کند، دیدگاهی جالب ارائه می‌دهد و نه‌تنها می‌تواند در آینده برای ساخت داروهای ضدپیری راهکارهایی ارائه دهد که درباره چگونگی گسترش پیری در بدن هم نظری جدید را مطرح می‌کند؛ اینکه سلول‌ها چون خون‌آشام‌های میکروسکوپی شیره جان همدیگر را می‌مکند.
