شیر مادر؛ اولین واکسن و مهم‌ترین سرمایه‌گذاری برای سلامت کودکان

دکتر حسن بسکابادی، فوق تخصص نوزادان بیمارستان قائم(عج) مشهد و عضو کمیته کشوری شیر مادر، با اشاره به شعار امسال سازمان جهانی بهداشت با عنوان «تغذیه با شیر مادر؛ اولویت امروز، سلامت فردا»، اظهار داشت:تغذیه با شیر مادر پایه‌گذار سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی است و نوزادان با دریافت آن، نه تنها از تغذیه‌ای کامل بهره‌مند می‌شوند، بلکه از نظر ایمنی، عاطفی، رفتاری و تکاملی نیز رشد بهتری خواهند داشت.

به گفته دکتر بسکابادی، شیر مادر نخستین واکسن طبیعی است که نوزاد دریافت می‌کند و ترکیبات زنده آن متناسب با وضعیت جسمی، سن بارداری، شرایط محیطی و حتی بیماری‌های مادر تنظیم می‌شود.

او افزود:مادری که دچار سرماخوردگی شده، آنتی‌بادی‌های مربوطه را از طریق شیر خود به نوزاد منتقل می‌کند. همچنین شیر مادر می‌تواند ۱۳ درصد از مرگ‌ومیر نوزادان را کاهش دهد؛ در حالی که سایر مداخلات مانند واکسیناسیون، استفاده از آب سالم، ویتامین‌ها، زایمان تمیز و کنترل دمای بدن نوزاد، هرکدام بین ۲ تا ۴ درصد در کاهش مرگ‌ومیر مؤثرند.

ساعت طلایی پس از تولد؛ فرصتی برای نجات جان نوزاد

وی با بیان اینکه “ساعت اول بعد از تولد، ساعت طلایی” نامیده می‌شود، خاطرنشان کرد:اگر مادر در همان ساعت اول به نوزاد خود شیر دهد، تا ۲۲ درصد احتمال مرگ نوزاد کاهش می‌یابد و تغذیه با شیر در روز اول تولد نیز تا ۱۶ درصد در کاهش مرگ‌ومیر نوزاد مؤثر است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، فواید شیر مادر را در سه دسته اصلی برشمرد:

برای نوزاد :تقویت سیستم ایمنی، کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های روده‌ای، تنفسی، گوش میانی و مننژیت، پیشگیری از بیماری‌های آلرژیک، دیابت، چاقی، رفلاکس، یبوست، بی‌قراری، افزایش ضریب هوشی IQ) (، رشد گفتاری و حرکتی بهتر و خواب آرام‌تر.

برای مادر: کاهش احتمال ابتلا به سرطان پستان، رحم، گردن رحم و تخمدان، بهبود بازگشت رحم به وضعیت طبیعی و تسریع کاهش وزن پس از زایمان.

برای جامعه: کاهش بار اقتصادی ناشی از هزینه درمان بیماری‌ها، کاهش تولید زباله، کاهش وابستگی به شیرخشک، و کمک به شکل‌گیری جامعه‌ای سالم‌تر و بانشاط‌تر.

دکتر بسکابادی شیر مادر را «طلای سفید» نامید و افزود: شیر مادر تنها ماده‌ای است که زنده و پویا بوده و در طول مدت شیردهی از نظر ترکیب و عملکرد تغییر می‌کند. برخلاف شیر خشک که ترکیبی ثابت دارد، شیر مادر با هر نوبت، ابتدا تشنگی نوزاد و در ادامه سیری و آرامش او را فراهم می‌کند.

او ادامه داد: فرآیند شیردهی، تنها تغذیه نیست؛ بلکه انتقال فرهنگ، آرامش، نوازش، عشق، پرورش و آموزش است. مادری که با صدای خود، لالایی می‌خواند، حرف می‌زند و احساس منتقل می‌کند، نوزادی را می‌سازد که تعامل را می‌آموزد.

مضرات شیر خشک و خطرات سلامتی

فوق تخصص نوزادان تأکید کرد: افزایش استفاده از شیر خشک پس از جنگ جهانی دوم، منجر به افزایش عفونت‌های گوارشی و تنفسی و وارد آمدن بار سنگین اقتصادی به خانواده‌ها شد. کودکانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند، بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به سرطان خون، لنفوم، دیابت، چاقی، مشکلات گوارشی، آلرژی و مشکلات قلبی و روانی هستند.

دکتر بسکابادی با اشاره به لزوم آموزش فرهنگ شیردهی از دبیرستان و دانشگاه، افزود: هر دختر باید پیش از مادر شدن، بداند که شیر مادر چه نقشی در آینده کودک و جامعه دارد. از سوی دیگر، آموزش مهارت شیردهی به تیم مراقبتی باید استاندارد شود. این تیم شامل کارشناسان بهداشت، ماماها، پرستاران، پزشکان عمومی و متخصصان کودکان و زنان است.

وی خواستار بازنگری در سیاست‌های اجرایی برای حمایت از شیردهی شد و تصریح کرد: بسیاری از مادران شاغل، به دلیل اتمام مرخصی زایمان، با مشکل تغذیه نوزاد خود مواجه می‌شوند. حمایت از مرخصی‌های شیردهی و ایجاد تسهیلات برای ادامه تغذیه با شیر مادر، باید در دستور کار کارفرمایان و سیاست‌گذاران قرار گیرد.

عضو کمیته کشوری شیر مادر، در پایان تأکید کرد: برای ترویج تغذیه با شیر مادر، باید تغییراتی اساسی در سیاست‌های فعلی مراکز بهداشت، زایشگاه‌ها، بخش‌های مامایی، نوزادان و مراقبت‌های پس از تولد ایجاد شود. ما موظفیم در همه سطوح جامعه، از والدین تا مسئولان، اهمیت شیر مادر را برجسته کنیم و در کنار مادران برای رفع موانع شیردهی تلاش کنیم.