تجویز محتاطانه آنتی‌بیوتیک برای کودکان؛ ارتباط مصرف با افزایش خطر چاقی تا ۱۲ سالگی
مطالعه‌ای جدید در فنلاند نشان می‌دهد مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در دو سال اول زندگی کودکان می‌تواند خطر چاقی آن‌ها را تا سن ۱۲ سالگی به طور چشمگیری افزایش دهد.
یک پژوهش تازه در فنلاند زنگ هشداری جدی درباره مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک در دوران کودکی به صدا درآورده است. یافته‌های این مطالعه حاکی از آن است که کودکانی که در دو سال نخست زندگی خود آنتی‌بیوتیک مصرف کرده‌اند، تا سن دوازده سالگی ۲۰ درصد بیشتر از همسالان خود که این دارو را دریافت نکرده‌اند، در معرض چاقی با شاخص توده بدنی بالا قرار دارند. همچنین، احتمال اضافه وزن در این کودکان تا پایان دوره ابتدایی نیز ۱۰ درصد بیشتر گزارش شده است.
نویسندگان این تحقیق با ابراز نگرانی از این ارتباط مستقیم، از پزشکان عمومی درخواست کرده‌اند تا در تجویز آنتی‌بیوتیک برای کودکان زیر دو سال دقت لازم را داشته باشند و به طور خاص، از تجویز غیرضروری این داروها برای درمان عفونت‌های ساده دستگاه تنفسی فوقانی اجتناب کنند.
بر اساس گزارش دیلی‌میل، آمارها در بریتانیا نشان می‌دهد سالانه حدود چهار میلیون نسخه آنتی‌بیوتیک برای کودکان زیر ۱۴ سال تجویز می‌شود. این داروها معمولاً برای درمان عفونت‌های باکتریایی شایعی مانند گلودرد استرپتوکوکی، ذات‌الریه، عفونت‌های گوارشی، پوست و گوش مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پیش از این نیز متخصصان بر لزوم محدود کردن تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها تاکید کرده و نسبت به خطر مقاومت آنتی‌بیوتیکی ناشی از مصرف بی‌رویه هشدار داده بودند. اما اکنون، دانشمندان فنلاندی ابعاد جدیدی از خطرات احتمالی مصرف این داروها را آشکار کرده‌اند.
به گفته این محققان، بررسی‌های آن‌ها نشان می‌دهد که "مواجهه با آنتی‌بیوتیک‌ها در ۲۴ ماه اول زندگی با افزایش شاخص توده بدنی در سن دو سالگی مرتبط بوده و این ارتباط در تحلیل‌های بلندمدت تا سن ۱۲ سالگی نیز همچنان مشهود است."
تحلیل دیگری نیز نشان داده است که ۵۵ درصد کودکانی که در دسته‌بندی چاق قرار می‌گیرند، این وضعیت را تا نوجوانی حفظ می‌کنند و ۸۰ درصد نوجوانان چاق نیز در بزرگسالی با مشکل اضافه‌وزن دست و پنجه نرم خواهند کرد.
برای انجام این مطالعه، محققان ۳۳ هزار و ۹۵ کودک فنلاندی را از بدو تولد تا سن ۱۲ سالگی مورد بررسی قرار دادند و سابقه مصرف آنتی‌بیوتیک در دو سال اول زندگی آن‌ها را پیگیری کردند. هدف آن‌ها مقایسه تاثیر مواجهه با آنتی‌بیوتیک قبل از بارداری مادر، در طول بارداری، هنگام تولد و در دوران کودکی بر خطر اضافه وزن و چاقی در سال‌های بعد بود.
نتایج این پژوهش نشان داد که مصرف آنتی‌بیوتیک قبل از بارداری، در طول بارداری یا در زمان تولد هیچ تاثیر معناداری بر وزن کودک در طول دوران کودکی ندارد. اما مصرف این داروها در دو سال نخست زندگی، خطر چاقی و افزایش وزن را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
متخصصان مدت‌هاست از تاثیر منفی آنتی‌بیوتیک‌ها بر میکروبیوم‌های حیاتی روده که نقش مهمی در حفظ وزن سالم دارند، آگاه بوده‌اند. آن‌ها توضیح می‌دهند که این داروهای قوی می‌توانند باکتری‌های مفیدی را که از برخی مواد غذایی تغذیه کرده و به جذب بیشتر مواد مغذی کمک می‌کنند، از بین ببرند. برخی مطالعات نیز نشان داده‌اند که از بین رفتن این باکتری‌های روده در اثر مصرف آنتی‌بیوتیک ممکن است منجر به افزایش اشتها شود.
چاقی کودکان به عنوان یک چالش رو به رشد در سطح جهان مطرح است. بر اساس آمار سال ۲۰۲۲، بیش از ۱۵۹ میلیون کودک در سن مدرسه در سراسر جهان با چاقی دست و پنجه نرم می‌کنند. داده‌های سال ۲۰۲۳ نیز نشان می‌دهد که در بریتانیا، یک‌چهارم کودکان چهار تا پنج ساله و یک‌سوم کودکان ۱۰ تا ۱۱ ساله دچار اضافه وزن یا چاقی هستند. یافته‌های این مطالعه جدید بر اهمیت مدیریت دقیق مصرف آنتی‌بیوتیک در دوران حساس کودکی برای مقابله با این چالش جهانی تاکید می‌کند.
