آینده بهتر در گرو برنامه ریزی آمارمحور

هر ساله در روز ملی آمار (یکم آبان ماه) سخنان زیادی درباره اهمیت آمار و نقش آن در برنامه ریزی گفته می شود اما به نظر می رسد هنوز اهمیت و کاربرد واقعی آن برای بسیاری از افراد حتی تحصیلکردگان روشن نشده است چالش هایی جدی در این زمینه وجود دارد.

موضوع هایی مانند نرخ بیکاری، کاهش نرخ تورم در زمانی که مردم آثار آن را در زندگی خود احساس نمی کنند یا اینکه چرا هرکس در هفته یک ساعت کار کند شاغل محسوب می شود هنوز در ذهن مردم جا نیفتاده است و گاهی مساله آنچنان جدی می شود که می گویند «نمی توان به آمارها اعتماد کرد».

با این همه، ثابت شده است در جامعه ای که اعتماد عمومی وجود داشته باشد مردم به آمارها نیز یقین دارند.

البته حتی در پیشرفته ترین کشورها همواره میزانی از خطا در جمع آوری اطلاعات و آمار وجود دارد و نمی توان به یقین صددرصدی در آمارهای گسترده کشوری رسید اما می توان با روش های صحیح، میزان خطا را به حداقل رساند.

در ادامه، به چند موضوع آماری می پردازیم که در سال های اخیر نقش زیادی در ارایه گزارش های اقتصادی بازی کردند.

** نرخ بیکاری

کارشناسان آماری کشور بارها درباره روش های جمع آوری اطلاعات و آمار توضیح داده اند اما هنوز طرح پرسش هایی که برآمده از ناآگاهی و کم خبری است در آمارهای ارائه شده از سوی نهاد آماری کشور ابهام ایجاد می کند.

نرخ بیکاری میانگینی از کل کشور است اما اگر نرخ بیکاری را میان جوانان یا زنان در استان های مختلف کشور بررسی کنیم ممکن است حتی به نرخ بیکاری 70تا 80درصدی برسیم.

همچنین مسئولان آماری بارها اعلام کرده اند: آمار بیکاری بر اساس فرد محاسبه نمی شود بلکه هر فردی حتی یک ساعت در هفته کار کند که به تولید ناخالص داخلی منجر شود (از یک ساعت تا بیش از 44 ساعت) شاغل محسوب می شود.

برخی مدعی اند چرا تاثیر رشد اقتصادی بر زندگی مردم مشاهده نمی شود. تردیدی نیست در سال های اخیر در مرحله گذار از رشد منفی اقتصادی بوده ایم تا امروز که توانسته ایم در سایه انضباط مالی و رفع تحریم ها به رشد اقتصادی برسیم که بیش از همه حاصل از فروش نفت است.

**آمارهای اشتغال از سال 1392تا تابستان 1396

روز ملی آمار بهانه ای است که برخی شاخص های مرکز آمار از آغاز دولت تدبیر و امید تا تابستان امسال دوباره بررسی شود.

جمعیت فعال اقتصادی 10سال به بالا در سال 92 معادل 23میلیون و 834هزار و 551 نفر بود که با سه میلیون و 148هزار و 699 نفر افزایش در تابستان سال 96 به 26میلیون و 983هزار و 250 نفر رسید.

جمعیت بیکار در سال 92 برابر با 2میلیون و 488هزار و 372 نفر بود که با 667هزار و 710 نفر افزایش در تابستان امسال، سه میلیون و 156هزار و 82 نفر شد.

نرخ بیکاری در مدت یاد شده از 10.4 به 11.7درصد ،بیکاری زنان از 19.8 به 20درصد ،بیکاری جوانان از 24 به 27.3درصد و بیکاری زنان جوان از 41.8 به 46.1درصد افزایش یافت.

دلیل افزایش شمار بیکاران را می توان در حجم گسترده جوانان تحصیلکرده ای جست و جو کرد که پیش از این برای فرار از بیکاری در دانشگاه های تحصیل می کردند و اینک به بازار کار وارد شده اند.

** رشد اقتصادی از 1392تا تابستان 1396

نرخ رشد اقتصادی در سال 92 در گروه کشاورزی 1.2،صنعت منهای 4.5 و خدمات 0.9درصد بود.

محصول ناخالص داخلی به قیمت بازار منهای 2.2 و محصول ناخالص داخلی بدون نفت منهای 2درصد ثبت شد.

نرخ رشد اقتصادی در تابستان امسال در گروه کشاورزی3.1 ،صنعت 4.9 و خدمات8.3 درصد رقم خورد.

محصول ناخالص داخلی به قیمت بازار(رشد اقتصادی با نفت) 6.5 درصد و محصول ناخالص داخلی بدون نفت به منهای هفت درصد ارتقا یافت.

**نرخ تورم از 1392 تا شهریور امسال

نرخ تورم مرداد ماه سال 92 برابر با 33.9 درصد بود(شهری) که در شهریور ماه سال 96 به هشت درصد کاهش یافت.

«انضباط مالی» یکی از دلایل کاهش نرخ تورم در چهار سال گذشته بوده است.

**آمار؛ زیربنای همه حرکت ها

آنگونه که مدیرکل دفتر حساب های اقتصادی مرکز آمار ایران می گوید، آمار و اطلاعات مهمترین پیش نیاز برنامه ریزی است و زیربنای همه حرکت ها در توسعه و پیشرفت هر کشور به حساب می آید. چنانچه آمار قابل اعتمادی وجود نداشته باشد، برنامه ریزی امکان پذیر نخواهد بود.

به باور «جواد حسین زاده» در گفت و گو با ایرنا، آمار همواره مهمترین ابزار ارزیابی عملکرد گذشته، تحلیل وضعیت موجود و همچنین برنامه ریزی برای آینده و رسیدن به وضعیت مطلوب است و ابزار لازم را برای سیاست گذاری و مدیریت در نظام اجتماعی و اقتصادی کشور به دست مسوولان می دهد.

البته حوزه آماری کشور در حال تغییر و تحولات زیادی است؛ به طوری که اکنون از روش های سنتی به سوی روش های پیشرفته (ثبتی مبنا) در حال عبوریم.

جامعه ای که مسیر توسعه را طی کند بیش از همیشه به آمار و برنامه ریزی نیاز دارد و ایران نیز در سایه اطلاعات و آمار، باید در انتظار تحول های گوناگونی در آینده نه چندان دور باشد.

معاون مرکز آمار ایران معتقد است:تصمیم گیری و مدیریت بدون استناد به مدارک و شواهد علمی همانند گام زدن در تاریکی است که مخاطرات غیر قابل پیش بینی و غیر قابل جبران را درپی خواهد داشت.

علیرضا زاهدیان افزود:بهترین شواهد و مدارک برای برنامه ریزی های خرد و کلان کشور آمار است. و نه تنها در دنیای امروزی برنامه ریزی بدون آمار جایگاهی ندارد بلکه در برنامه ریزی های فردی نیز می توان با استناد به امار تصمیمات درست تری اتخاذ نمود.

وی تاکید کرد:اهمیت امار تا حدی است که در کنار سواد خواندن و نوشتن و سواد فناوری اطلاعات سواد آماری نیز از مهمترین قابلیت های فردی و اجتماعی محسوب می شود.