کابینه دوم رئیس جمهوری زیرذره‌بین/ اصولگرایان از روحانی چه می خواهند؟
کابینه دوم روحانی این روزها زیر ذره بین است، دولتی که انتظار می رود، چابک‌تر، کارآمدتر و توانمندتر از دولت فعلی در مسیر تحقق وعده‌های رئیس جمهور پیش برود.
عمر دولت یازدهم به روزهای آخر خود نزدیک می شود، همین روزهایی که حسن روحانی همزمان با رتق و فتق امور دولت اولش، آماده چینش کابینه دوم خود است. کابینه ای که قرار است علاوه بر به اتمام رساندن کارهای ناتمام دولت اول، وعده های انتخاباتی روحانی برای دوره دوم را هم عملیاتی کند.
از همین روست که تحلیلگران و فعالان سیاسی هستند که در قالب توصیه، هشدار یا ...مطالبات و خواسته های خود از کابینه دوازدهم را مطرح می کنند. خواسته هایی که هم بر جوان گرایی تاکید دارد هم کارآمدی و شایستگی. هم از روحانی می خواهند حزبی و جناحی کابینه را چینش نکند هم خواستار تغییرات زیاد در دولت هستند.
حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان نیز در برنامه انتخاباتی خود بارها به جوان و متخصص شدن کابینه دوازدهم اشاره کرد. او در اولین نشست خبری خود نیز بعد از پیروزی در انتخابات از تغییر در کابینه اش سخن گفت و اعلام کرد دولت دوازدهم کمی جوان تر از دولت یازدهم خواهد بود{اینجا} وعده ای که در انتقاد به سن بالای برخی وزرای دولت یازدهم از سوی رئیس جمهور داده شد، هرچند او بارها و در چندین نوبت تاکید کرده بود شرایط خاص کشور در سال 92 ایجاب می کرد کابینه یازدهم متشکل از افرادی باتجربه با کارایی بالا باشد.
«کسانی که به این کابینه پیر و خسته می گویید بیایید جواب دهید که کدام قسمت از عملکرد دولت یازدهم نسبت به گذشته چند برابر نشده است» این جمله نیز پاسخ معاون اول رییس جمهور به منتقدان کابینه یازدهم است، کابینه ای که برخی آن را پیر و خسته و برخی دیگر آن را با تجربه می دانستند.
حدس و گمان ها درباره کابینه دوم شیخ دیپلمات
اما بلافاصله پس از انتخابات دوازدهم و پیروزی قاطعانه روحانی حرف ها و حدیث ها درباره سکانداران وزارتخانه های دولت دوازدهم شروع شد، حتی چندین لیست احتمالی درباره کابینه دوازدهم منتشر شد که گاها با تکذیبیه هایی از سوی افراد مطرح شده در لیست یا دولتمران روبرو شد.
آنچنان که حسام‌الدین آشنا در واکنش به لیست‌های مختلف منتشرشده در رابطه با ترکیب دولت دوازدهم در توییتر خود نوشت: انتشار فهرست‌های مختلف از تغییرات احتمالی کابینه اخبارهایی است به امید انشاء.
نوبخت سخنگوی دولت نیز در واکنش به اینکه گفته می شود رئیس جمهور نسبت به عملکرد برخی وزرا دلخور است و احتمالا تغییر 50 درصدی کابینه وجود دارد، تاکید کرده بود« این نوع درصدها که گمانه زنی است، آنچه که قطعی است کابینه دوازدهم کارآمدتر، با نشاط تر و هماهنگ تر خواهند بود. رئیس جمهوری قطعا از تجربه چهارسال گذشته در تشکیل کابینه جدید استفاده خواهد کرد و اسامی که نام برده می شود، گمانه زنی وجزو شایعات و غیرقطعی است.»
با این وجود تعدادی از نمایندگان مجلس در گفتگو با اعتماد از گزینه‌های شنیده شده برای وزارتخانه ها در کابینه دوازدهم گفتند. در بین این اسامی نام محمد شریعتمداری، موسوی لاری و مرتضی بانک به عنوان وزرای احتمالی دولت دوم روحانی مطرح شده است.
سیاسیون چه می گویند؟
اما فعالان و تحلیلگران سیاسی هم در قامت حامیان یا مخالفان دولت خواسته ها و توصیه های خود درباره کابینه دوازدهم را خطاب به روحانی مطرح می کنند. مطالباتی که رگه های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در آن مشهود است.
چنانچه فرج الله رجبی نماینده شیراز خطاب به رییس جمهور می گوید: آقای رئیس جمهور کسانی که به شما رای ندادند هم از جنس ما و پاره تن ایران هستند. ما آمده ایم تا مخالفان ما هم بتوانند حرف بزنند، انتقاد ما به آن دوره هشت ساله فضای تک صدایی بود. امروز شما را به شنیدن صدای مخالفان دعوت می کنم و البته به آن عزیزان هم عرض می کنم که اجازه فرمایید آسیاب به نوبت. برای چابک کردن کابینه باید دست محکم بر سر و روی آن بکشید. از من می شنوید حداقل یک سوم کابینه باید از شما خداحافظی کنند.
محمدجواد حق شناس، عضو ارشد حزب اعتماد ملی هم تاکید دارد« اگر روحانی بخواهد به وعده‌های خود عمل کند و برای فایق شدن به مشکلاتی که با آن روبه رو است کاری کند، باید ٥٠ درصد از کابینه یا معاونین خود را ترمیم کند. شرایط و بستر جدید نیازمند نیروهای تازه نفس‌تر، توانمندتر و باورمند‌تر به برنامه‌های آقای روحانی است.»
انتقادات از همراه نبودن برخی از اعضای کابینه با رئیس دولت یازدهم
روزنامه آرمان نیز در مقاله ای به اعتماد مدیران دولتی به رییس جمهور اشاره کرده و توصیه کرده است«دولت جدید باید در تمامی استان‌ها استانداران و فرمانداران همسو با خود را به کار بگیرد، زیرا لازمه تحقق اهداف و برنامه‌های دولت جدید وجود اشخاصی است که با برنامه‌های منتخب مردم در یک راستا حرکت می‌کنند. به همین دلیل باید تمامی استانداران، یعنی نمایندگان عالی دولت در استان‌ها همگرا با برنامه‌های دولت جدید باشند.»
مرتضی مبلغ معاون سیاسی وزیر کشور در دولت اصلاحات نیز معتقد است: «وزارتخانه هایی که باید در راستای برنامه های رییس جمهور تغییر کند، وزارت کشور، علوم و وزارتخانه های اقتصادی است، در وزارتخانه های اقتصادی باید ترکیب منسجم تری ایجاد شود تا کارها بهتر پیش برود. در دیگر وزارتخانه ها هم متناسب با شرایط جدید جامعه می توان تغییراتی داد تا کابینه ای در تراز روحانی و مطالبات جامعه تشکیل شود که نیروهای کارامد و توانا و به ویژه شجاع روی کار بیایند.»
حجت‌الاسلام محمدتقی فاضل میبدی عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم هم از همراه نبودن برخی وزرا با دولت انتقاد دارد و می گوید «در دولت یازدهم شاهد آن بودیم که برخی از ورزا و همچنین برخی از مدیران در سطوح عالی و میانی با منویات و برنامه‌های رئیس جمهور و حامیان دولت همراه نبودند و این در حالی است که کسانی باید وزیر و مدیر شوند که متناسب با وعده‌ها و برنامه‌های رئیس جمهور باشند.»
ظریفیان، چهره سیاسی اصلاح طلب هم که تاکید دارد تغییر در چینش دولت دوازدهم به معنای ناکارآمد بودن دولت یازدهم نیست، معتقد است« باید از کابینه فعلی هم تقدیر شود چون آنها کار سنگینی برعهده داشتند و دست به آواربرداری زدند. اما برای چابک‌تر شدن دولت دوازدهم باید تغییراتی صورت بگیرد و ۵۰ درصد از این دولت نیازمند بازسازی و تغییراتی است تا بتواند از سرعت و توانمندی بیشتری برخوردار باشد.»
در راستای همین مطالبات است که معاون پارلمانی رئیس جمهور هم به مثابه دیگر دولتمردان وعده داده است« حتما برای چینش هیأت وزیران تلاش می شود که افراد کارآمد، مبتکر، خلاق و توانمند انتخاب شوند تا وقتی در مسئولیت اجرایی قرار می گیرند بتوانند از عهده وظایف بسیار سنگین خود برآیند.»
وزیر کشور باید برود؛ سهم خواهی اصلاح طلبانه است؟
جدال های سیاسی بین چپ رو راست اما در دل همین خواسته ها از روحانی درباره کابینه دوازدهم هم مشهود است. آنچنان که اصولگرایان، جریان رقیب شان یعنی اصلاح طلبان را متهم به سهم خواهی از دولت روحانی می کنند. در همین راستاست که محمود واعظی وزیر ارتباطات و عضو شاخص حزب اعتدال و توسعه می گوید«من اصلاً موافق سهم‌خواهی و سهم‌طلبی نیستم و نباید اینگونه باشد سهم‌خواهی از روحانی در چینش کابینه اصلاً تفکر درستی نیست، مردم در 29 اردیبهشت 24 میلیون رأی به آقای روحانی دادند و از رئیس‌جمهور انتظار دارند به وعده‌هایش عمل کند، بنابراین دست رئیس‌جمهور در چینش کابینه باید باز باشد. ممکن است برخی گروه ها علایقی داشته باشند ولی با شناختی که از آقای روحانی دارم، بعید می دانم اینگونه سهم خواهی ها در تصمیمات او تأثیر بگذارد.»
اصلاح طلبان اما تاکید دارند بخاطر حمایت شان از روحانی، دنبال سهم خواهی از دولت دوم روحانی نخواهند بود، آنچنانکه حسن رسولی، مشاور عارف و عضو بنیاد امید ایرانیان می گوید «اصلاح‌طلبان دنبال سهم‌خواهی نیستند. اگر به دنبال سهم‌خواهی بودند سال 96 حمایت‌شان را از آقای روحانی مشروط به تحقق شروطی می‌کردند.»
ظریفیان نیز حمایت اصلاح طلبان از روحانی را برای رئیس جمهور ضروری می داند و معتقد است نباید از این امر تعبیر به سهم خواهی کرد: «چه در انتخابات سال ۹۲ و چه در انتخابات سال ۹۴ مجلس و حتی در انتخابات شوراها و ریاست جمهوری کنونی موتور محرک دولت آقای روحانی اصلاح‌طلبان شناسنامه‌دار و مشخص بوده‌اند. کار امروز دولت سخت و پر زحمت است ولی برای تکمیل اهدافش نیازمند اصلاح‌طلبان است.»
منتجب نیا، عضو حزب اعتماد ملی هم تاکید دارد«اصلاح طلب ها و حامیان ایشان و حتی اصولگرایان معتدل در صف نیستادند که سهمشان را بگیرند، آنها به وظیفه خودشان عمل کردند و رئیس جمهوری هم باید به وظیفه خودش عمل کند.»
محمد عطریانفر از شایعات سهم‌خواهی اصلاح‌طلبان از دولت روحانی می‌گوید و معتقد است طرح چنین موضوعاتی فتنه انگیزی تندروها است.
احمد مازنی، عضو حزب اعتماد ملی هم تاکید دارد: دولت روحانی محصول ائتلاف و حمایت اصلاح‌طلبان است. آقای روحانی در دولت دوازدهم هم در حرف و هم در شعار و حتی در عمل به اصلاحات نزدیک‌تر شده‌اند و خیلی میان ایشان و آقای خاتمی اختلافی نمی‌بینیم کما آنکه آقای ناطق را هم اصول‌گرای معتدل می‌دانیم.
معصومه ابتکار نیز درباره اخبار مربوط به رایزنی و سهم خواهی اصلاح طلبان از کابینه دوم روحانی، می گوید« من نشنیدم که اصلاح طلبان بخواهند سهم خواهی کنند، اصلاح طلبان همواره آماده همکاری با آقای روحانی بودند و هستند.»
از سویی علی شکوری‌راد، دبیرکل حزب اراده ملت ایران با طرح انتظارات اصلاح‌طلبان از روحانی خاطرنشان کرد: انتقاد اصلاح‌طلبان از کابینه روحانی بیشتر جنبه سیاسی دارد چرا که اعضای کابینه دولت کمتر از جریان اصلاح‌طلب بودند، حال بعد از انتخاب مجدد روحانی آن هم با حمایت قاطع اصلاح‌طلبان، به نظر می‌رسد، گام مطالبه‌گری و سهم‌خواهی این جریان آغاز شده است.
علی صوفی وزیر دولت اصلاحات هم در ارتباط با گمانه‌زنی‌هایی که این روزها حول محور چینش کابینه مطرح می‌شود، معتقد است «اصلاح‌طلبان اگر قصد سهم‌خواهی از دولت داشتند، حمایت خود را از او مشروط می‌کردند. اما از ابتدا حمایت اصلاح‌طلبان از روحانی بدون تعیین شرایط متصور در ائتلاف‌‌ها بوده و هیچگاه وارد این مقوله نشده‌اند. حمایت جریان اصلاحات از روحانی با قبول هویت سیاسی روحانی و با توجه به عملکرد وی در چهارسال گذشته بوده است.»
صادق زیباکلام نیز اذعان دارد: «در حال حاضر برای چینش کابینه دولت دوازدهم قید و بندها، تا حدی برداشته و فضا برای روحانی باز‌تر شده است. پیروزی قاطعی که او در انتخابات ٢٩ اردیبهشت به دست آورد، کمک می‌کند که او اعضای دولت خود را بهتر انتخاب کند.»
خواسته اصولگراها از روحانی
سوی دیگر طیف سیاسی کشور اصولگرایان هستند، آنها نیز دولت دوم روحانی را زیر ذره بین خود دارند. به باور اصولگرایان دولتی موفق تر است که از دو جناح مدیران متخصص را انتخاب کند.
آیت‌الله مکارم شیرازی استاد برجسته حوزه در این رابطه به دولتمردان توصیه می کند اگر همه وزرا، استانداران و فرمانداران از یک جناح باشند در این صورت شعار وحدت یک شعار توخالی خواهد بود و همه جناح‌ها باید در مدیریت کشور سهیم باشند.
پرویز کاظمی چهره سیاسی نزدیک به اصولگرایان و از وزرای احمدی نژاد به آسیب زننده بودن سهم خواهی‌ها از دولت دوازدهم اشاره دارد و می گوید«با توجه به درایتی که آقای روحانی دارند معتقدم این موضوع در دولت دوازدهم جایی نخواهد داشت. معتقدم مدیران بسیاری وجود دارند که فارغ از جناح بندی‌ها افراد خدوم و شایسته ای هستند که می‌توانند به دولت آینده کمک کنند. مطمئنم با درایت و هوشمندی رئیس جمهور و همکاری مجلس مشکلی از این بابت نداشته باشیم.»
حمیدرضا ترقی اما چندان خوش بین نیست و معتقد است که وضعیت اصولگرایان در کابینه دوازدهم از دولت یازدهم بهتر نمی شود و وزن اصولگرایان در این کابینه نسبت به کابینه قبل قطعا کمتر می شود.
حسین کنعانی مقدم دبیرکل حزب سبز ایران اما معتقد است «پیام رای مردم به روحانی این است که با اعتمادی که صورت گرفته است باید شعارهایی که در انتخابات وعده داده شده محقق کند و مردم ارتقاd معیشت، رونق اقتصادی و آزادی‌های شهروندی را لمس کنند و این فرصت استثنایی است که آقای روحانی دراین مقطع پیدا کرده است.»
در همین راستا او معتقد است «با توجه به تجربه چهارساله دولت یازدهم و عملکردی که وزرا داشته‌اند مردم به دنبال این هستند که وزرای کارآمد فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی کشور را مدیریت کنند؛ درست است که رقابت‌های سیاسی در انتخابات کارآیی‌هایی دارد اما بعد از استقرار دولت این رقابت‌ها را باید تبدیل به کارآمدی نظام کرد. به همین دلیل به نظر می‌رسد برخی وزارت‌خانه‌های کلیدی کشور که اثرگذارتر هستند و همچنین مشاوران کلیدی که به مسائل اقتصادی مربوط می‌شوند باید تغییراتی انجام شود.»
