طبیعت گردی در مازندران تا اطلاع بعدی ممنوع شد
جنگل‌های مازندران این روزها شبیه انبار باروتی است که با کوچک‌ترین بی‌مسئولیتی و روشن کردن آتش یا رها کردن زغال نیم‌سوخته می‌توانند شعله‌ور شوند و با سرعت بالا پیش‌روی کنند، به همین دلیل، شماری از شهرهای استان ورود عموم مردم به عرصه‌های جنگلی را ممنوع کرده‌اند و در کنار آن، گروهی هم پویش «تا اولین باران به طبیعت نمی‌رویم» راه انداخته‌اند.
روزهای پایانی هفته به دلیل تعطیلی پایتخت از حساس‌ترین زمان‌ها برای جلوگیری از تکرار حادثه مشابه حریق جنگل‌های «الیت» به شمار می‌رود.
خشکسالی است و در پیش‌بینی‌های هواشناسی هم هیچ نشانی از بارش نیست. در چنین شرایطی، تعطیلی تهران به‌دلیل آلودگی هوا در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه نیز به نگرانی جامعه محلی افزوده است.
جامعه محلی نگران آن هستند که موج سفر ناشی از این تعطیلی، بار دیگر بخشی از جنگل‌های هیرکانی مازندران را به صحنه طبیعت‌گردی غیرمسئولانه تبدیل کند و آتش به جان هیرکانی بیفتد.
در کنار این نگرانی و تجربه تلخ حریق در الیت که پس از دو هفته همچنان تلاش‌ها برای مهار و اطفای کامل آن در جریان است، گروهی از کارشناسان محیط‌زیست طی روزهای اخیر در فضای مجازی نسبت به برخی پویش‌های جعلی هشدار داده‌اند؛ پویش‌هایی که با عنوان کمک مالی برای «کاشت درخت در هیرکانی» شماره‌حساب منتشر می‌کنند.
کارشناسان تأکید دارند چنین فراخوان‌هایی اغلب مبنای علمی و سازمانی ندارند و در بسیاری موارد شیوه‌ای برای کلاهبرداری هستند. آنان یادآور می‌شوند جنگل‌های هیرکانی یک اکوسیستم پیچیده و حساس‌اند و هرگونه اقدام احیایی، از کاشت نهال گرفته تا مدیریت پوشش گیاهی، باید کاملاً کارشناسی، برنامه‌ریزی‌شده و تحت نظارت نهادهای رسمی انجام شود.
همزمان با اینگونه هشدارها درباره افزایش خطر آتش‌سوزی در جنگل‌های مازندران، فرمانداران نوشهر و کلاردشت با صدور دستورهای ویژه به دهیاران، تمامی مسیرهای منتهی به جنگل‌ها و مراتع این شهرستان‌ها را تا اطلاع ثانوی مسدود کردند.
شاهرخ جهانشاهی، فرماندار نوشهر، با اشاره به گرمای هوا و کاهش بارندگی در شمال کشور، بر افزایش گشت‌های نظارتی و گزارش فوری کوچک‌ترین نشانه دود یا حریق تأکید کرد و گفت که پیگیری کامل این موضوع بر عهده دهیاران است و در صورت اهمال، برخورد قانونی و اداری با متخلفان صورت خواهد گرفت.
در این بین مسعود وکیلی، فرماندار کلاردشت، از دهیاران خواست علاوه بر مسدودسازی مسیرهای ورودی، نظارت و بازرسی در مناطق جنگلی و مرتعی را افزایش دهند تا از بروز حوادث احتمالی و وقوع آتش‌سوزی جلوگیری شود. رئیس منابع طبیعی رامسر و تنکابن و هم از نامه دادستانی و ممنوعیت تورهای طبیعت‌گردی و کوهنوردی خبر دادند و اعلام شده در صورت مشاهده دود و آتش‌سوزی با شماره‌های ۱۵۰۴ و ۱۳۹ امداد جنگل و مرتع تماس گرفته شود.
مجموعه اقداماتی که نشان می دهد وضعیت جنگل‌ها در نبود باران و خشکسالی تا چه میزان حساس است. حتی برخی از صفحه‌های مجازی درحال انتشار پوسترهایی با عنوان به هیرکانی نرویم، هستند.
پویش «تا اولین باران»
در همین ارتباط مدیر باشگاه کوهنوردی رخش رامسر، با اشاره به نامه دادستان شهرستان مبنی بر ممنوعیت برگزاری تورهای کوهنوردی و طبیعت‌گردی، گفت: اکنون تنها راه حفظ این میراث ارزشمند، پرهیز از رفتن به طبیعت است.
یاسر محمدی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره پویش «تا اولین باران به طبیعت نمی‌رویم» افزود: در هفته‌های گذشته، بخش‌هایی از جنگل به ویژه در عمق آن تا ارتفاع یک متر پوشیده از برگ‌های خشک بود که با کوچک‌ترین جرقه می‌تواند شعله‌ور شود و مهار آن تقریباً غیرممکن است.
او همچنین تجربه اخیر تیم خود را تشریح کرد و گفت: هفته گذشته هنگام گشت زنی در طبیعت متوجه آتش‌سوزی در منطقه اشکته چال شدیم. تیم ما سریع وارد عمل شد و پس از اطلاع‌رسانی به نیروهای منابع طبیعی، آتش در نهایت مهار شد.
وی تأکید کرد که استمرار حضور مردم در جنگل‌ها در شرایط فعلی، خطر وقوع حریق گسترده را افزایش می‌دهد و بهترین اقدام همکاری با محدودیت‌ها و رعایت توصیه‌هاست.
هیرکانی را با رفتار مسئولانه نجات دهیم
جنگل‌های هیرکانی یکی از حساس‌ترین و ارزشمندترین اکوسیستم‌های کشور هستند و حفظ آن‌ها تنها یک وظیفه زیست‌محیطی نیست، بلکه یک الزام قانونی است. این جنگل‌ها با تنوع بالای گیاهی و جانوری، نقش حیاتی در تنظیم آب و خاک منطقه دارند و کوچک‌ترین اقدام غیرمسئولانه می‌تواند به آسیب جدی و حتی آتش‌سوزی گسترده منجر شود.
در همین ارتباط یک کارشناس حقوق محیط زیست گفت که در شرایط فعلی خشکی شدید و گرمای هوا، بهترین و مسئولانه‌ترین رفتار، پرهیز کامل از ورود به جنگل‌ها و مناطق طبیعی است. روشن کردن آتش، رهاسازی زغال یا حتی حضور غیرضروری، نه تنها امنیت جنگل را تهدید می‌کند بلکه می‌تواند مصداق تخلف قانونی محسوب شود و پیگرد قانونی داشته باشد.
کریم‌خانی تصریح کرد: هر گونه اقدام احیایی، از جمله کاشت نهال، باید کاملاً تحت نظارت متخصصان و با برنامه‌ریزی علمی انجام شود. جنگل‌های هیرکانی یک اکوسیستم پیچیده و حساس دارند و مدیریت صحیح و رعایت قوانین، تنها راه تضمین بقای این میراث طبیعی برای نسل‌های آینده است.
طبیعت‌گردی مسئولانه یعنی هیچ اثری در جنگل باقی نگذاریم
در حالی که بخش قابل توجهی از نیروهای امدادی و داوطلبان مردمی در زمین و آسمان برای مهار آتش‌سوزی «الیت» در تلاش هستند، آتش بی‌مسئولیتی در نقاط دیگری از استان نیز به جان جنگل‌های هیرکانی افتاده، آتش‌سوزی در سوادکوه، جنگل‌های رامسر و استارا به گفته کارشناسان، عمدتاً ناشی از عوامل انسانی است.
در همین راستا، رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری رامسر با اشاره به مهار آتش‌سوزی جنگل‌های اشکته‌چال گفت: حدود ۲۰۰ متر از عرصه‌های جنگلی در این حادثه سوخت و عمده آسیب‌ها به فعالیت‌های انسانی بازمی‌گردد.
وی افزود: از دو روز گذشته، بیشتر راه‌های فرعی منتهی به جنگل‌های رامسر برای جلوگیری از حضور مسافران مسدود شده، اما متأسفانه هنوز برخی گردشگران به هشدارها توجه نمی‌کنند. شب گذشته نیز گروه‌های امدادی هنگام پایین آمدن از ارتفاعات با چند نقطه آتش نیمه‌خاموش مواجه شدند که در صورت بی‌توجهی، می‌توانست به حریق گسترده تبدیل شود.
این کارشناس منابع طبیعی شرایط اقلیمی امسال را بسیار نگران‌کننده توصیف کرد و گفت: «سال‌های گذشته در این فصل بارش‌هایی داشتیم که رطوبت جنگل را حفظ می‌کرد، اما امسال جنگل‌ها خشک و پوشیده از برگ‌های ریخته‌اند و کوچک‌ترین آتش می‌تواند ظرف ثانیه‌ها به حریقی کنترل‌ناپذیر تبدیل شود.
وی با تأکید بر ضرورت پرهیز گردشگران از ورود غیرضروری به جنگل تصریح کرد: تعریف گردشگر مسئول این است که هنگام حضور در جنگل هیچ اثری جز ردپای خود باقی نگذارد. روشن‌کردن آتش، بریدن شاخه‌های خشک یا جمع‌آوری هیزم از بستر جنگل، همگی اکوسیستم را دچار آسیب جدی می‌کنند.
او همچنین به اهمیت درختان خشک در حفظ تنوع زیستی اشاره کرد و گفت: درختان خشک برای جنگل بی‌ارزش نیستند؛ محل لانه‌سازی پرندگان و زیستگاه حشرات مفید هستند. اما متأسفانه برخی افراد شاخه‌های خشک را جمع‌آوری می‌کنند و سپس برای تهیه هیزم، به سراغ درختچه‌ها و گونه‌های زنده جنگلی می‌روند.
رئیس منابع طبیعی رامسر بر مشارکت فعال دهیاران و جامعه محلی تأکید کرد و افزود: جنگل سرمایه‌ای مشترک است و حفاظت از آن تنها با همراهی مردم و مدیریت صحیح امکان‌پذیر است.
منابع طبیعی و فعالان محیط‌زیست تأکید می‌کنند که حفاظت از جنگل‌های هیرکانی، در شرایط خشکی و گرمای فعلی، تنها با رعایت کامل توصیه‌ها و حضور مسئولانه مردم امکان‌پذیر است. پرهیز از روشن کردن آتش، بریدن شاخه‌ها یا جمع‌آوری هیزم، توجه به محدودیت‌های تردد و همراهی با اقدامات دهیاران و نیروهای امدادی، تنها راه جلوگیری از حریق گسترده و حفظ این اکوسیستم ارزشمند است. جنگل‌های هیرکانی میراثی ملی و جهانی‌اند و بقای آن‌ها، مسئولیتی جمعی است که همه شهروندان باید آن را جدی بگیرند.
