مهرگان در بیستون؛ جشنی به قدمت هزاران سال

از همان ساعات آغازین مراسم، صدای سازهای محلی در هوا پیچید و شور و شوق را به دل حاضران انداخت. حضور کودکان و نوجوانانی که با لباس‌های رنگارنگ سنتی در کنار بزرگان ایستاده بودند، بر جذابیت جشن افزود. موسیقی سنتی حال و هوایی آفرید که هر بیننده‌ای را به سفری در زمان می‌برد؛ سفری به روزگاری که مهرگان نه‌تنها جشنی برای طبیعت، بلکه فرصتی برای همبستگی اجتماعی بود.

بیستون؛ صحنه‌ای برای بازآفرینی آیین‌ها

برنامه‌های گوناگونی در این جشن اجرا شد. گروه‌های هنری با موسیقی و نمایش‌های کوتاه، روایتگر داستان‌ها و اسطوره‌های ایرانی بودند. نمایشگاه صنایع‌دستی نیز گوشه‌ای از هنر و توانمندی مردم این دیار را به تصویر کشید. گردشگران علاوه بر تماشای آیین، فرصت یافتند تا با صنایع‌دستی کرمانشاه آشنا شوند و در کنار موسیقی و هنر، تجربه‌ای ملموس از فرهنگ محلی داشته باشند.

بیستون در این روز به صحنه‌ای زنده از هم‌نشینی گذشته و حال بدل شد. کودکان در کنار کتیبه‌های چند هزارساله بازی می‌کردند، جوانان با شور و انرژی در جشن شرکت داشتند و سالمندان با لبخندی آرام، خاطرات گذشته را مرور می‌کردند. این ترکیب شگفت‌انگیز نشان می‌داد که میراث فرهنگی نه‌تنها در کتاب‌ها و موزه‌ها معنا دارد، بلکه در زندگی روزانه مردم نیز جایگاهی پررنگ پیدا می‌کند.

مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمانشاه نیز در سخنانی یادآور شد که مهرگان پس از نوروز، جایگاهی ویژه در تقویم ایرانی داشته است. برگزاری این جشن در بیستون، نه تنها یادآوری گذشته باشکوه این سرزمین است، بلکه فرصتی برای پیوند دادن مردم امروز با میراث نیاکانشان به شمار می‌آید.

داریوش فرمانی با بیان اینکه این جشن سال گذشته در فهرست آثار جهانی قرار گرفته است افزود :برنامه هایی برای حفظ و پاسداشت این میراث در نظر داریم و تلاش می کنیم هر ساله این جشن را برگزار کنیم.

مهرگان؛ آیینی با ریشه‌های ژرف

جشن مهرگان در اصل جشنی برای سپاسگزاری از نعمت‌های زمین و پایان تابستان بوده است. زمانی که کشاورزان محصول خود را برداشت می‌کردند، دور هم گرد می‌آمدند و با اجرای آیین‌های شاد، از برکت طبیعت قدردانی می‌کردند.

بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که این جشن در طول سده‌ها و در حکومت‌های مختلف نیز جایگاه ویژه‌ای داشته است. در دوران هخامنشیان، مهرگان جشنی رسمی بود که دربار و مردم به طور گسترده آن را پاس می‌داشتند.

همچنین در دوران ساسانیان، مهرگان شکوه و اعتباری دوچندان یافت و در کنار نوروز، یکی از مهم‌ترین جشن‌های ملی و دینی ایرانیان به شمار می‌آمد. حتی بسیاری از منابع متأخر، مهرگان را "نوروز دوم" لقب داده‌اند.

در روایت‌های کهن، مهرگان گاهی با پیروزی‌های بزرگ اسطوره‌ای نیز گره خورده است. گفته می‌شود روزی بود که نماد عدالت و پیروزی، نیکی بر بدی شناخته می‌شد. همین پیوند میان طبیعت، کشاورزی و اسطوره‌ها، به مهرگان جایگاهی دوچندان بخشید و آن را به جشنی بدل کرد که مردمان با شور و اشتیاق انتظارش را می‌کشیدند.

پیوند گذشته و امروز در بیستون

برگزاری مهرگان در بیستون تنها یک رویداد نمادین نبود. این مراسم نشان داد که چگونه می‌توان میراث کهن را در زندگی امروز زنده نگه داشت. حضور پرشور مردم از سنین و گروه‌های مختلف، همراهی گردشگران و اجرای برنامه‌های متنوع، تصویری روشن از میراثی زنده ارائه داد. جشن دیروز نه در قالب یک آیین رسمی، بلکه به‌عنوان فرصتی برای همدلی و بازآفرینی فرهنگ مشترک تجربه شد.

آنچه در این روز رخ داد، فراتر از یک برنامه فرهنگی ساده بود. بیستون، با صلابت کوه‌ها و آرامش دشت‌هایش، شاهد بود که جشن مهرگان چگونه می‌تواند میان گذشته و امروز پل بزند. این جشن یادآور شد که آیین‌ها تنها یادگاری از تاریخ نیستند، بلکه همچنان توانایی دمیدن روح تازه در زندگی امروز را دارند.

مهرگان در بیستون بازتابی بود از مهر و شکرگزاری، از پیوند انسان با زمین و با یکدیگر. روزی که نه‌تنها تاریخ را یادآوری کرد، بلکه پیامش برای امروز نیز روشن بود: تا زمانی که مهر و دوستی زنده است، انسانیت نیز زنده خواهد ماند.

مجموعه تاریخی بیستون به طول پنج و عرض سه کیلومتر در ۳۰ کیلومتری شرق شهر کرمانشاه قرار دارد. این مجموعه ۲۲ تیر ماه سال ۱۳۸۵ به شماره ثبت ۱۲۲۲ در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید.

آثاری همچون کتبیه جهانی داریوش بزرگ، مجسمه هرکول، بقایای سد و پل ساسانی، سراب بیستون، بناهای ایلخانی، بناهای صفوی،غارهای باستانی، نقش برجسته گودرز دوم و بلاش، دیواره فرهاد تراش و کارونسرای شاه عباسی که در کنار هم یکی از غنی ترین و معتبر ترین محوطه های تاریخی جهان را تشکیل داده اند؛ باستان شناسان دلیل تجمع این همه اثر از دوران های مختلف تاریخی در یک مکان را تقدس زیادی کوه بیستون در میان نیاکانمان ایرانیان می دانند.