روده خجالتی؛ اختلالی که میتواند زندگی روزمره را فلج کند
استرس و اضطراب همیشه به محیطهای کاری یا روابط اجتماعی محدود نمیشود و برای برخی افراد، حتی سادهترین کارهای روزمره مانند استفاده از توالت میتواند به منبعی جدی از نگرانی تبدیل شود.
«پارکوپرسیس» که با عنوان اضطراب اجابت مزاج یا روده خجالتی شناخته میشود، اختلالی است که در آن فرد در مکانهای عمومی برای دفع مدفوع دچار مشکل میشود؛ وضعیتی که میتواند سلامت جسم و روان را بهطور همزمان تحت تاثیر قرار دهد و زندگی روزمره را مختل کند.
افراد مبتلا به پارکوپرسیس معمولاً از ترس قضاوت دیگران، استفاده از توالت در مکانهایی مانند محل کار، مدرسه یا سفرهای تفریحی را به تعویق میاندازند یا بهکلی از آن اجتناب میکنند. این اضطراب میتواند با علائمی مانند تپش قلب، تعریق شدید، تهوع، لرزش بدن و دشواری در دفع مدفوع همراه باشد. روانشناسان این وضعیت را نوعی اختلال اضطراب اجتماعی میدانند که ریشه اصلی آن ترس از دیده یا شنیدهشدن توسط دیگران است.
بررسیها نشان میدهد شیوع اضطراب اجابت مزاج بیش از آن چیزی است که تصور میشود. در یک مطالعه انجامشده روی ۷۱۴ دانشجوی دانشگاههای استرالیا، بیش از ۱۴ درصد شرکتکنندگان اعلام کردند به دلیل اضطراب از استفاده از توالتهای عمومی خودداری میکنند و حدود ۳ درصد نیز ترس از آلودگی را دلیل اجتناب خود عنوان کردند. این آمار نشان میدهد روده خجالتی میتواند طیف گستردهای از افراد را درگیر کند، حتی کسانی که در ظاهر مشکل خاصی ندارند.
نگه داشتن طولانیمدت مدفوع، یکی از پیامدهای رایج این اختلال است که میتواند به یبوست مزمن منجر شود. یبوست طولانی خطر بروز مشکلاتی مانند خونریزی هموروئید، شقاق و پرولاپس رکتال را افزایش میدهد و در موارد شدید، حتی ممکن است به بیاختیاری مدفوع ختم شود. گزارشها حاکی از آن است که در بریتانیا، یک نوجوان به دلیل ترس شدید از استفاده از توالت دچار عوارض جسمانی جدی شد و در نهایت در سن ۱۶ سالگی جان خود را از دست داد.
اصلاح عادتهای مربوط به اجابت مزاج نقش مهمی در کنترل پارکوپرسیس دارد. تحقیقات نشان میدهد بیش از پنج دقیقه نشستن در توالت میتواند خطر ابتلا به هموروئید و شقاق را افزایش دهد. مصرف فیبر کافی به نرمشدن مدفوع و سهولت دفع کمک میکند و میزان استرس مرتبط با این فرآیند را کاهش میدهد. در استرالیا، حداقل میزان توصیهشده فیبر روزانه برای مردان ۳۰ گرم و برای زنان ۲۵ گرم است. نوشیدن آب کافی و احتیاط در مصرف داروهایی مانند اوپیوئیدها که میتوانند باعث یبوست شوند نیز اهمیت دارد.
درمان اصلی پارکوپرسیس، درمان شناختیرفتاری یا CBT است که به فرد کمک میکند افکار منفی و الگوهای اضطرابی خود را شناسایی و اصلاح کند. یکی از روشهای موثر در این رویکرد، «قرارگیری تدریجی» است که طی آن فرد بهصورت مرحلهبهمرحله استفاده از توالتهای عمومی را تمرین میکند تا اضطرابش کاهش یابد. متخصصان تاکید میکنند مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و بررسی احتمال وجود مشکلات گوارشی جدیتر، نخستین گام در مسیر درمان این اختلال است.