ذخایر خونی کشور به ۷ روز رسید/ مخالف اهدای پولی پلاسما هستیم
مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران با بیان اینکه ذخایر خونی کشور به ۷ روز رسیده، نسبت به پیامدهای اهدای پولی پلاسما هشدار داد.
مصطفی جمالی امروز در نشست خبری با اصحاب رسانه که به مناسبت هفته دولت در وزارت بهداشت برگزار شد، اظهار کرد: در جنگ 12 روزه اخیر، میانگین کشوری ذخایر خون به 10 تا 12 روز رسید که نشان‌دهنده وضعیت بسیار مطلوب کشور بود. خوشبختانه در آن ایام مردم مانند همیشه به صحنه آمدند و با مشارکت خود، باعث شدند ذخایر در روزهای پایانی به شرایط قبل از جنگ بازگردد؛ بنابراین در طول این بحران هیچ مشکلی در تأمین خون و فرآورده‌های خونی نداشتیم و صد درصد نیازها برطرف شد.
وی با بیان اینکه میانگین ذخایر خونی کشور سال گذشته 8 روز بوده است، در پاسخ به سؤال تسنیم مبنی بر میزان ذخایر خونی در حال حاضر در کشور بیان کرد: در حال حاضر ذخایر خون در کشور 7 روز و در شرایط قابل‌قبول است؛ به این معنا که اگر تا 7 روز هیچ اهدای خونی صورت نگیرد، ذخایر خون کفایت می‌کند. البته هدف‌گذاری این است که ذخایر خونی در کشور به بالای 10 روز برسد که شرایط ایده‌آلی محسوب می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در ایران تنها دو درصد از جمعیت 85 میلیونی کشور به طور مستمر اهداکننده خون هستند، افزود: اگر این رقم به سه درصد برسد، می‌توانیم تا ده سال آینده از نظر ذخایر خون تأمین باشیم. اما متأسفانه تقریباً نیمی از جامعه یعنی بانوان در این زمینه حضور فعال ندارند و از سوی دیگر جمعیت کشور رو به پیری می‌رود.
وی توضیح داد: اکنون بیشتر اهداکنندگان ما بالای 35 تا 40 سال سن دارند که در چند سال آینده به دلیل محدودیت‌های سنی از چرخه اهدای خون خارج خواهند شد. از طرفی مشارکت جوانان امسال به حدود 16.5 درصد رسیده که نسبت به سال گذشته رشد داشته اما هنوز کافی نیست. اگر این روند تغییر نکند، ممکن است طی ده سال آینده کشور با چالش جدی در تأمین خون مواجه شود.
جمالی با بیان اینکه در حال حاضر سهم بانوان ایرانی در اهدای خون کمتر از پنج درصد است، یادآور شد: بخشی از این موضوع به ذهنیت غلط درباره کم‌خونی و نگرانی‌های پزشکی بازمی‌گردد.
وی با اشاره به استان‌های پیشرو در مشارکت بانوان در اهدای خون عنوان کرد: خراسان شمالی، لرستان و کردستان در صدر این امر هستند و در چهار ماه نخست امسال بیشترین خون‌گیری به نسبت جمعیت نیز در همین استان‌ها ثبت شده است.
وی با بیان اینکه اهدای خون در کشور ما 100 درصد داوطلبانه است، گفت: این موضوع از این منظر اهمیت دارد که پزشک سؤالاتی برای ایمنی خون‌ها می‌پرسد؛ اگر این فرآیند داوطلبانه نباشد ممکن است افراد در پاسخگویی به این سؤالات صادق نباشند. اگرچه آزمایشات لازم برای سلامت خون‌ها انجام می‌شود اما به‌هرحال نگرانی از سلامت خون‌های اهدایی در صورت غیرداوطلبانه شدن این امر وجود دارد. فرآیند اهدای پلاسما یک‌ساعت طول می‌کشد و اگر بابت هر بار اهدا 500 هزار تومان به فرد ارائه شود و اهدای آن داوطلبانه نباشد، افراد فقیر بیشتر برای اهدای پلاسما اقدام می‌کنند که خطر این امر استثمار طبقه فقیر است. این در حالی است که اگر 300 هزار نفر در کشور سالانه 4 بار پلاسما اهدا کنند، کل نیاز کشور برطرف می‌شود.
وی افزود: ما اختلافی با حضور بخش خصوصی در حوزه جمع‌آوری پلاسما نداریم اما با اهدای پولی پلاسما مخالف هستیم. در بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا اهدای پولی پلاسما ممنوع شده است.
جمالی با اشاره به اینکه استفاده از کیسه فیلتردار خون باید به 80 درصد برسد، گفت: برای امسال تا پایان زمستان ذخایر کیسه خون در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه در سازمان انتقال خون به‌شدت کمبود نیروی انسانی داریم، گفت: متأسفانه سهمیه‌ای برای استخدام به سازمان ما ندادند. امسال نیز کماکان جزو سهمیه‌های استخدامی وزارت بهداشت نیستیم، اما قول مساعد از سوی این سازمان برای در نظر گرفته شدن سهمیه جدید به ما داده شده است.
وی خاطرنشان کرد: در سال 1383 مجوز دادند که بخش خصوصی پلاسما تهیه کند و پالایشگاه نیز تأسیس شود. داروهای مشتق از پلاسما در داخل کشور تولید می‌شوند اما ظرفیت تولید ما بسیار محدود است و اگر پالایشگاه داشتیم، هم هزینه‌های تولید این داروها کاهش می‌یافت و هم می‌توانستیم نگرانی ناشی از عدم دسترسی به داروها در پی تحریم و جنگ و اقدامات غیرانسانی جوامع غربی را کاهش دهیم. در حال حاضر پلاسما از کشور خارج و به پالایشگاه‌های خارجی ارسال و تبدیل به داروهای مشتق از پلاسما می‌شود. اکنون فاکتور 9 در داخل تولید نمی‌شود و شرکت خارجی نیز تعهد خود را انجام نمی‌دهد؛ بنابراین در تأمین این دارو با گرفتاری‌هایی مواجه هستیم. بخش خصوصی در این زمینه به کشور ظلم کرد، زیرا می‌توانست پالایشگاه پلاسما احداث کند اما عملاً هیچ کاری نکرد. یک پالایشگاه در حال تولید است و وعده رسیدن به ظرفیت 300 هزار لیتر پلاسما را داده است، اما نیاز به پالایش پلاسما بیشتر است.
مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران درباره انتقال خون از طریق آمبولانس‌ها نیز بیان کرد: یک شرکت دانش‌بنیان داخلی محفظه نگهداری خون در آمبولانس را طراحی کرده و خوش‌بین هستیم که به زودی این وسیله را با قیمت مناسب وارد بازار کند تا بتوانیم انتقال خون به مصدومان حوادث را در آمبولانس‌ها و اورژانس پیش‌بیمارستانی انجام دهیم. وقتی سر صحنه تصادف خون به برخی مصدومان در شرایط خاص تزریق شود، ممکن است به نجات جان این افراد کمک کند و بنابراین این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد.
جمالی با تأکید بر اینکه تحریم‌ها نتوانسته روی انتقال خون تأثیرگذار باشد، تصریح کرد: طی سالیان اخیر برخی از اتفاقاتی که رخ نداده بود برای اولین بار در کشور اتفاق افتاد؛ از جمله آزمایش NAT که باعث تشخیص زودهنگام‌تر هپاتیت در خون‌های اهدایی شده است. از سوی دیگر این فناوری باعث کاهش معافیت اهدای خون از یک سال به 6 ماه برای افرادی شده که سابقه حجامت یا تتو داشته‌اند. سازمان انرژی اتمی یک دستگاه اشعه خون را تأیید کرده که باید مجوزهای لازم را از سازمان غذا و دارو کسب کند و اگر وارد بازار شود، یکی از فناوری‌های بسیار جدید در حوزه انتقال خون خواهد بود.