راز بنایی ناشناخته در ۳ کیلومتری آرامگاه فردوسی

میل اخنگان از نوع دوم است و کاربری نجومی ندارد. برجی است ۱۷ متری بر سکویی مدور و ساخته‌شده با قاعده شش ضلعی. رأس بنا، به صورت مخروطی و با کاشی‌های لاجوردی تزیین شده‌است؛ بنا شکوهی خاص دارد و به نظر می‌رسد فرد مدفون در آن، از خاندان‌های ثروتمند زمان خود بوده‌است.

با وجود شهرت این بنا و موردتوجه بودن آن از دوره‌های گذشته، هیچ‌کس اطلاع دقیقی درباره فرد مدفون در برج ندارد. معماری بنا که القاکننده سبک دوره تیموری است، این شایعه را تقویت می‌کند که میل اخنگان، محل دفن گوهرتاج خاتون، خواهر گوهرشاد خاتون، همسر شاهرخ تیموری و بانی مسجد گوهرشاد مشهد است؛ اما این روایت را نمی‌توان قابل اعتماد دانست. گروهی دیگر بر این باورند که برج آجری اخنگان، محل دفن دختری هندی بوده که در میانه راه زیارت حرم رضوی، درگذشته‌است و خاندان متمول وی، بر فراز مقبره‌اش این برج را برپا داشته‌اند.

پذیرش این ادعا نیز، ساده نیست؛ چراکه در برج نشانی از فرهنگ هندی یا چیزی که فرد متوفی را به هندوستان منتسب کند، وجود ندارد؛ هر چند استفاده از گل مینا در تزیین بنا، این احتمال را تقویت می‌کند که فرد مدفون در این مکان، یک بانوست. برخی نیز میل اخنگان را، آرامگاهی خانوادگی می‌دانند و قائل به دفن بیش از یک نفر در آن هستند؛ اما از آن‌جا که پژوهش‌های تاریخی و باستان‌شناسی درباره این بنا محدود است، با قاطعیت نمی‌توان در این باره سخن گفت. به همین دلیل، آن‌چه فعلاً و تا پیش از کاوش‌های باستان‌شناسی دقیق می‌توان ابراز داشت، این است که میل اخنگان، بنایی بر جا مانده از عهد تیموری است و با توجه به این سخن، قدمتی حدوداً ۶۰۰ ساله دارد.