قرار نیست آنها که مانیفست فوتبال را نوشتند و مقررات و آییننامههایش را تدوین کردند، در جریان اجرای فوتبال هم اول باشند و سرآمد.
انگلیسیها فوتبال را قانونمند کردند و عمر باشگاهداری آنها به بیش از یک قرن گذشته میرسد.
از خاصیتهای فوتبال است که به هر کجا میرود، خود را با شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آنجا تطبیق میدهد. اینکه میگویند فوتبال عین زندگی است، به این مفهوم است که فوتبال بازتاب و انعکاس روحیات مردم همان کشور است. درواقع اگر همه بازیکنان یک تیم، لژیونرهایی باشند که کمتر در کشور خود حضور داشتهاند و تنها والدین آنها در آن کشور بهدنیا آمدهاند، طبیعی است که آنها نمیتوانند نماینده تفکرات واقعی مردم آن کشور باشند.
حضور دو تیم کرواسی و فرانسه در فینال مسابقات جام جهانی با آن همه تضاد در نژاد و تبار بازیکنان تیم فرانسه و از سوی دیگر لژیونرهای کرواسی که شاید سالهای سال است که کشور خود را یک دل سیر ندیدهاند چه پیامدی از نگاه ملی و ناسیونالیستی میتواند داشته باشد.
در دهههایی که ناسیونالیسم در کشورها هواخواه داشت، فوتبال نقش و کاربرد خود را با انطباق با این مسلک و منش نشان داد و امروز با افول نگاه ناسیونالیستی، انتخاب ملیت برای بازیکنان امری پیش پا افتاده به نظر میرسد.
حضور کرواسی با خصوصیاتی متفاوت از سه کشور دیگر که شباهتهای زیادی باهم دارند در فینال مسابقات جای مداقه و کنکاش دارد.
کشورهای بلژیک، فرانسه و انگلیس دارای شباهتهای بسیار زیادی از نگاه فرهنگی، اقتصادی و سیاسی هستند. حضور آنان در دور پایانی منطقی است، اما کرواسی حال و روز دیگری دارد. هزینه لیگ داخلی آنان حتی از لیگ ایران هم پایینتر است. صادرات نیروی انسانی ورزشی از موارد کسب درآمد این کشور است. مربیان رشتههای مختلف ورزشی در خاورمیانه و کشورهای عربی با کمترین دستمزد مشغول بهکار هستند. حضور تیم فوتبال آنان در فینال جام جهانی فوتبال به اعتبار صادرات آنان میافزاید و درخواست جذب مربیان و ورزشکاران آنان شدت مییابد. آنها میتوانند ادعا کنند که تربیت بازیکنان در آن کشور در بالاترین سطح صورت پذیرفته است و روشهای آموزشی در این کشور چنان کارایی دارد که ماحصلش در فینال جام جهانی فوتبال عرضاندام میکند. حداقل اینکه اگر کسانی مدعی شدند که این بازیکنان در اسپانیا و انگلیس تربیت یافتهاند، کرواتها میتوانند استدلال کنند پایههای فوتبال این بازیکنان که مهمترین بخش آموزش است در کرواسی صورت گرفته است؛ انگیزهای ملی که باید دید در مقابله با تیم فرانسه باانگیزههایی متفاوت، آیا پیروز است یا اینکه خیال آسوده از آیندهای روشن برای بازیکنان فرانسه فارغ از استرسهای موجود، بر اراده ملی کرواسی خواهد چربید.