عبدالجبار کاکایی: عامدانه دنبال حذف هنرمندان هستند/ امیدوارم عقلانیت محور امور کشور باشد

عبدالجبار کاکایی، ترانه‌سرا و مدرس شعر با اشاره به اتفاقات سال گذشته و چشم انداز سال جدید گفت: سال گذشته یک فرودِ شادی بخشِ لذت آفرینی از کرونا داشتیم که طبیعتاً نمی‌شود این خوشحالی را پنهان کرد. یک خوشحالی‌ بزرگ که همه ما تجربه آن را داشتیم؛ رفته‌رفته ماسک‌ها کنار رفت، البته ماسک‌های ظاهری و زندگی شکل بهتری گرفت و دورهمی‌ها دوباره تکرار شد اما این فرود یک فراز سنگینی داشت که آن مشکلات اقتصادی بود که جامعه را در بر گرفت و می‌توان گفت که تقریباً این دو همدیگر را خنثی کردند.

شاعر شناخته‌شده کشورمان که با «روزنامه اطلاعات» این گفت وگو را انجام داده است در ادامه اضافه کرد: در حوزه فرهنگ هم ما کماکان شاهد فروبستگی هستیم و ظاهراً این سلیقه در تمام دوایر دولتی و نهادهای فرهنگی به اجبار و تکرار تحمیل می شود.

وی افزود: با توجه به وجود تنوع فعالیت‌ها و تنوع جریان‌های ادبی، مدیریت‌ها عامدانه سعی بر خاص کردن برنامه‌های ادبی و فرهنگی دارند و اغلب اعتقادی به این موضوع ندارند که طیف‌های متفاوتی پای کار بیایند و در عرصه‌های فرهنگی فعالیت کنند. در این مسیر اعتباراتی که در نهاد های دولتی در عرصه فرهنگ در نظر گرفته می‌شود، صرف همایش‌های داخلی می‌شود. در همه برنامه‌هایی که در سال گذشته شاهد بودم و البته اصلاً در جریان برخی از آنها قرار نگرفتم که کِی آمد و کِی رفت، مانند کتاب سال، جشنواره شعر و غیره، این موضوع مشهود بود.

کاکایی در تشریح این رویکرد تصریح کرد: تقریبا می‌توان گفت یک نهاد متولی داریم که نهادی ایدئولوژیک است که از سالهای اول انقلاب تشکیل شده و الان دوایر دولتی را تسخیر کردند؛ امروز همان‌ها برنامه‌های فرهنگی را برگزار می‌کنند، به همدیگر جایزه می‌دهند و اتفاقاتی که به هر حال در تغییر تبدیل سیاست‌ها رخ می‌دهد و این مشکل همچنان حل نشده است. چراکه یکی از مشکلاتی متوجه مدیران فرهنگی است و من همچنان پس از تجربه ۴۰ سال کار فرهنگی در این مملکت امید داشتم بالاخره به یک نتیجه مثبت برسد این است که این مملکت هنرمندان، نویسندگان و شاعرانی با سلیقه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی دارد و اینها در خلق هنر یا ادب تبحر دارند، کتاب‌هایشان در کتابفروشی‌ها فروش می‌رود و مشتری دارند. وقتی میدان برای فعالیت فرهنگی فراهم می‌شود مدیران فرهنگی باید بدون در نظر گرفتن مرزهای فکری خود از همه آنها دعوت کنند. مرزهای فکری آنها برای خود آنها برای خودشان است و تریبون خود را نیز دارند، به خصوص در این سال‌های اخیر که فضای مجازی تریبون آنها شده است.

وی تاکید کرد: آقایان مسئول فکر نکنند با میدان دادن به یک شاعر خوب و جایزه دادن به او، دیدگاه‌های سیاسی او را هم تایید کرده‌اند. مدیران فرهنگی ما متاسفانه این خود کم بینی را دارند و به محض اینکه نویسنده‌ای یا شاعری اظهارنظری می‌کند، بلافاصله موضع‌گیری می‌کنند که ما بودیم که شما را به شهرت رساندیم یا تلویزیون ما یا روزنامه ما یا ارگان ما بود که باعث شد شما به جایگاه برسید. وقتی می‌خواهند طیف خود را مشخص کنند از همان استخدامی‌های خودشان استفاده می‌کنند. به هر حال سال گذشته سال تکرار اشتباهات گذشته برای حوزه‌های فرهنگی ما بود.

وی در عین حال در خصوص مسائل سیاسی کشور نیز گفت: در حوزه سیاست هم امیدوارم با یک تصمیم گیری اصولی، اساسی و منطقی گشایشی رخ دهد، چون کارها ظاهراً دارد بر خلاف منطق و عقل پیش می‌رود. هیچ عقل سالم و کارآمدی جهت‌گیری‌های سیاسی را در این اتفاقات اخیر به ویژه جهت گیری‌هایی که از سوی دولت روی کار صورت گرفته را تایید نمی‌کند. به نظرم جا دارد که تجدید نظری در این رفتارها ایجاد شود، چرا که همانطور که می‌بینید اوضاع به مراتب بدتر شده است.

وی درباره آینده کشور و شرایط سال جدید نیز گفت: چشم انداز روشنی نمی‌بینم البته برقراری مجدد رابطه ایران با عربستان به نظر می‌آید که یکی از اقدامات یا در واقع تنها اقدام مثبتی است که ما در این یک سال و نیم شاهد بودیم که امیدوارم این دیباچه یک جریان باشد و پس از آن شاهد تداوم رفتارهای عقلانی در منطقه باشیم. همه کشورهای منطقه بار خود را بسته‌اند و پیش می روند، اما اگر سر ستیزه‌گری‌مان کمی به آرامش برسد و به داخل فکر کنیم و به اقتصاد و به فرهنگ مان برسیم، اوضاع بهتر می‌شود.

کاکایی افزود: اگر در حوزه فرهنگ گشاده‌نظری و گشاده‌بینی ایجاد شود، یعنی طیف‌ها را دخیل کنند در برنامه‌های فرهنگی هنری، می‌توان آینده را خوب و روشن دید. اما منوط به اینکه این اتفاقات بیفتد، ولی من بر این «اگر» خیلی مطمئن نیستم. به قول مولانا «گفت آری پهلوی یاران بهست. لیک ای جان در اگر نتوان نشست».

وی در پایان با اشاره به آغاز سال نو، ضمن آرزوی «صلح جمعی» برای اهالی فرهنگ، گفت: آرزوی من برای مردم در سال جدید «آرامش اقتصادی» است. چرا که روان آنها تنها در گروی زندگی و معیشت شان است و در هر حال معیشت مردم باید سهل و ساده شود تا به اقتصاد به هنر و فرهنگ توجه کنند. این روزها چنان روان مردم در هم آمیخته است که تنها با ترانه «گنگستر شهر آمل» آرام می‌شوند و تمرکزی برای هنر ندارند. چرا که آشفته‌اند، در هم ریخته‌اند و این تجربه‌های تاریخی را ما داشته‌ایم.

کاکایی ادامه داد: برای اهالی فرهنگ هم آرزوی یک صلح جمعی دارم. عرض کردم بین خلاقیت، هنر و موضع گیری فکری درباره جریانات اجتماعی تفاوت هست؛ اصلا ما شعرایی داریم که مواضع سیاسی آنها در شعرهایشان نیست. چرا با این ها ستیزه می‌کنید و آنها را کنار می‌گذارید؟ به هنر و به خلاقیت توجه کنید. یک نقاش تنها یک نقاش است؛ نباید به خاطر انتشار یادداشت، مصاحبه یا مقاله‌ای، او را حذف کنید، چرا می‌خواهید ابتدا افراد را استخدام کنید و بعد به هنر آنها ارزش بگذارید؟ آرزوی رفاه و صلح جمعی دارم. این حرف من فقط متوجه متولیان فرهنگی نیست، بلکه متوجه خود تولیدکنندگان فرهنگ هم هست. هرچند طیف موجود را مخاطب قرار می‌دهم که بیایید همدیگر را بپذیرید و به هنر هم احترام بگذارید.