معمایی که ذهن نابغه‌ها را هم گیر می‌اندازد!/ حل کن و به خودت افتخار کن!

اگر از معماهای معمولی «این همیشه راست می‌گه، اون همیشه دروغ» خسته شده‌ای، این یکی سطح را بالاتر می‌برد. در این معما، نه‌تنها باید تشخیص بدهی چه کسی راستگو یا دروغگوست، بلکه باید اثر «روزهای هفته» را هم در منطق سؤال‌ات در نظر بگیری. ببین می‌توانی قبل از دیدن پاسخ، راه‌حل درست را پیدا کنی یا نه.

صورت معما

در شهری سه‌جور آدم زندگی می‌کنند:

1. راستگوها که همیشه و در همه‌حال راست می‌گویند.

2. دروغگوها که همیشه و در همه‌حال دروغ می‌گویند.

3. دریوزی‌ها که در روزهای زوج هفته (دوشنبه، چهارشنبه، جمعه) راست می‌گویند و در روزهای فرد هفته (شنبه، یکشنبه، سه‌شنبه، پنجشنبه) دروغ می‌گویند.

تو وارد میدان شهر می‌شوی و سه نفر را می‌بینی: آرش، بهرام و کامران. می‌دانی هر سه نفر از همین سه گروه‌اند (یعنی هرکدام یا راستگوست، یا دروغگو، یا دریوزی) اما نمی‌دانی کدامشان کدام است.

امروز چهارشنبه است.
تو فقط اجازه داری از یک نفر، فقط یک سؤال بپرسی؛ سؤال باید طوری باشد که بعد از شنیدن جواب، بتوانی دقیقاً بفهمی آن یک نفر راستگوست، دروغگوست یا دریوزی.

سؤال شما از کدام نفر باشد و چه بپرسی؟

راه‌حل معما

هدف این است که با یک سؤال، نوع شخصیت «همان فردی که از او می‌پرسیم» مشخص شود. بهترین کار این است که روز وابسته بودن دریوزی‌ها را وارد سؤال کنیم تا رفتارشان از راستگو و دروغگو قابل‌تشخیص شود.

یک سؤال کارآمد این است:

از آرش بپرس:
«اگر فردا پنج‌شنبه باشد، آیا تو فردا راست خواهی گفت؟»

حالا حالت‌ها را بررسی می‌کنیم. یادت باشد امروز چهارشنبه است.

۱) اگر آرش راستگو باشد

• او همیشه راست می‌گوید؛ امروز و فردا و هر روز.

• فردا (پنج‌شنبه) هم راست خواهد گفت.

• پس جمله‌ی «اگر فردا پنج‌شنبه باشد، من فردا راست خواهم گفت» برایش درست است.

• بنابراین به سؤال تو جواب «بله» می‌دهد.

۲) اگر آرش دروغگو باشد

• او همیشه دروغ می‌گوید؛ امروز و فردا و همیشه.

• در واقعیت، فردا (پنج‌شنبه) هم اگر چیزی بگوید، دروغ خواهد گفت.

• جمله‌ی «اگر فردا پنج‌شنبه باشد، من فردا راست خواهم گفت» غلط است، چون او فردا راست نخواهد گفت.

• چون جمله‌ی درون سؤال غلط است، باید برعکسش را بگوید؛ پس در پاسخ به سؤال تو می‌گوید «بله» یا «خیر»؟

  • او باید درباره‌ی «درست بودن جمله» دروغ بگوید؛ جمله در واقع غلط است، پس او باید آن را درست جلوه دهد.

  • بنابراین جوابش «بله» خواهد بود.

پس تا اینجا هر دو، راستگو و دروغگو، به سؤال «اگر فردا پنج‌شنبه باشد، آیا فردا راست خواهی گفت؟» جواب «بله» می‌دهند.

۳) اگر آرش دریوزی باشد

به یاد داشته باش: دریوزی‌ها

• روزهای زوج (دوشنبه، چهارشنبه، جمعه): راست می‌گویند.

• روزهای فرد (شنبه، یکشنبه، سه‌شنبه، پنج‌شنبه): دروغ می‌گویند.

امروز چهارشنبه است، یعنی روز زوج؛ پس آرش امروز راست می‌گوید. اما فردا پنج‌شنبه است؛ روز فرد، بنابراین او فردا دروغ خواهد گفت.

• جمله‌ی داخل سؤال این است:
  «اگر فردا پنج‌شنبه باشد، من فردا راست خواهم گفت.»

• فردا واقعاً پنج‌شنبه است؛ اما او فردا راست نخواهد گفت، چون پنج‌شنبه برایش روز دروغ است.

• پس این جمله غلط است.

• چون امروز چهارشنبه است و او امروز راست می‌گوید، باید حقیقت را بگوید و بگوید که این جمله غلط است.

• بنابراین در پاسخ به سؤال تو می‌گوید «خیر».

جمع‌بندی نتیجه

با یک سؤال:

«اگر فردا پنج‌شنبه باشد، آیا تو فردا راست خواهی گفت؟»

از روی جواب آرش می‌توانی نوع او را تشخیص دهی:

• اگر جوابش «خیر» باشد ⇒ او دریوزی است.

• اگر جوابش «بله» باشد ⇒ او یا راستگو است یا دروغگو؛ و چون می‌دانی در شهر فقط یک دریوزی، یک راستگو و یک دروغگو وجود دارند (فرض معما)، از ترکیب پاسخ‌های احتمالی بهرام و کامران در ادامه (با سؤال‌های دیگر در سناریوی کامل) می‌توانی آن دو را هم تشخیص دهی؛ اما در همین نسخه‌ی معما، شرط فقط تشخیص هویت همان فرد پرسش‌شده بود که انجام شد.