تحریم های آمریکایی و معرکه گیری ضد ایرانی

وزارت خزانه داری آمریکا در کوتاه ترین زمان ممکن پس از تصمیم «دونالد ترامپ» به خروج از برجام برنامه بازگشت تحریم های این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران را منتشر ساخت.

بر اساس اعلام نوزدهم اردیبهشت ماه امسال خزانه داری آمریکا، طی دو دوره 90 و 180 روزه تحریم های پیش از توافق هسته ای اعمال خواهد شد و در این فرصت طرف های بازرگانی، معامله و مشارکت اقتصادی با ایران می توانند برای برکنار ماندن از تبعات تحریم نسبت به کاهش یا توقف مناسبات خود اقدام کنند.

مقامات آمریکایی اعلام داشته اند پس از انقضای مهلت 90روزه یعنی از ششم اوت (پانزدهم مرداد) تحریم هایی را در زمینه خرید و اکتساب دلار، نگهداری مقادیر عمده ریالی و معامله با آن خارج از ایران، تجارت با ایران از طریق طلا و فلزات گرانبها، خرید و فروش فلزاتی چون فولاد و آلومینیوم، صنایع خودروسازی و هواپیمایی، واردات فرش و ... به راه خواهند انداخت. با گذشت 180 روز یعنی از چهارم نوامبر (سیزدهم آبان) نیز تلاش های آمریکا برای تحریم نفتی، مالی، کشتیرانی و بیمه ای وارد فاز اجرایی خواهد شد.

پیش از انتشار برنامه زمان بندی خزانه داری آمریکا، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد واشنگتن علاوه بر بازگرداندن تحریم های تعلیق شده دوره حضور در برجام، در هفته های آینده تحریم هایی تازه را وضع خواهد کرد.

واکنش ها به خروج آمریکا از برجام تاکنون متفاوت بوده است. معدودی از شرکت های طرف قرارداد با ایران طی روزهای پس از اقدام ترامپ ادامه همکاری خود در شرایط تازه را دشوار دانسته و احتمال پایان همکاری را مطرح ساخته اند. گروهی بر ادامه روابط اقتصادی و مالی و پیگیری منافع خود در ایران تاکید کرده اند. در این میان، برخی شرکت ها و کشورهای خریدار نفت ایران گفته اند با آمریکایی ها مذاکره می کنند تا از معافیت از تحریم برخوردار شوند؛ راهکاری که نگاه بسیاری از کشورها و شرکت های طرف قرارداد با ایران دور نمانده است.

با این حال، بسیاری از ناظران می گویند پیامدهای خروج یکجانبه آمریکا از برجام نتوانسته است انتظارات ترامپ و همراهانش را برآورده سازد. وی در هفته های اخیر با واکنش کم سابقه اروپایی ها روبرو شد و در داخل ایران نیز شوک قابل انتظار آمریکایی ها بازارها را فرانگرفت.

از همین رو «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا در واپسین روز اردیبهشت ماه با فهرستی از درخواست های نامعقول به میدان آمد و اظهار داشت در صورت مخالفت ایران با این درخواست ها، شدیدترین تحریم های تاریخ علیه ایران به راه خواهد افتاد.

آمریکا تا به اینجای کار طی چندین مرحله تحریم هایی را علیه جمهوری اسلامی ایران و برخی نهادها و شرکت های ایرانی و غیرایرانی برقرار ساخته است.

نخستین تحریم در روزهای پس از خروج از برجام، بیستم اردیبهشت ماه متوجه 6 شخص و سه نهاد ایرانی شد که به ادعای مقامات واشنگتن شبکه ای وسیع برای خرید و فروش ارزهای خارجی در ایران و امارات را دایر ساخته و به تامین مالی گروه های مقاومت در منطقه پرداخته اند.

در تازه ترین اقدام نیز چند شهروند و شرکت ایرانی و ترکیه ای سوم خردادماه به دلیل ارائه خدمات به شرکت های هواپیمایی ایرانی با تحریم های آمریکا مواجه شدند. به گفته مقامات آمریکایی، چند شرکت هواپیمایی ایرانی از جمله «ماهان» در انتقال تجهیزات نظامی و منابع مالی به سوریه و لبنان دخیل بوده اند.

در این میان، اقداماتی نظیر اعمال تحریم علیه «ولی الله سیف» رییس کل بانک مرکزی خبرساز شد. آمریکا بیست و پنجم اردیبهشت ماه علاوه بر سیف، چند شهروند عراقی و لبنانی از جمله رییس بانک «البلاد الاسلامی» عراق را به علت حمایت از گروه های مقاومت در منطقه تحریم کرد.

پس از این اقدام بود که بسیاری از ناظران و حتی مقامات پیشین واشنگتن تحریم رییس کل بانک مرکزی را اقدامی بی اثر دانسته و با اشاره به الزامات میزبانی آمریکا از نهادهای بین المللی، تحریم های تازه را برای ممانعت از سفر این مقام ایرانی به آمریکا بی معنا و هیچ خواندند.

با توجه به واقعیات موجود در ارتباطات بین المللی و منطقه ای و نوع مناسبات ایران و آمریکا، تحریم های واشنگتن در هفته های گذشته بیشتر به نوعی معرکه گیری ضدایرانی شباهت داشته و تردیدهایی را درباره راه اندازی، ماهیت و اثربخشی سازوکارهای تحریمی در ماه های آتی به وجود آورده است.