حذف زبان مادری و خطر ویترینی‌شدن گویش‌های کُردی

دکتر حبیب‌اله بخشوده، شاعر برجسته‌ی ایلامی در میزگردی پیرامون زبان مادری، عنوان کرد: بی‌گمان زبان که اساسی‌ترین عنصر هویتی است آن چنان مهم و ارجمند است که در روزگار ما می‌تواند هویت قومی افراد را تعیین کند.

او افزود: مثلا اگر من امروز عربی را زبان خودم قرار دادم متعلق به قوم عربم و اگر کردی پس کُردم و این نگاه دیدگاهی مهم و ضد فاشیستی است در حالیکه زبان اساسی تر از ژنتیک ماست.

بخشوده با اشاره به این‌که با تأیید اکثر دانشمندان روان‌شناس و زبان‌شناس، زبان مادری تأثیرات فراوانی در شکل‌گیری شخصیت کودکان و نوجوانان دارد، تأکید کرد: احساس بیگانه بودن با زبانی غیر زبان مادری، بدترین حس ممکن است که کودکان آن را حس می‌کنند.

او افزود: معمولا در خانواده‌های ما زبانی برای تکلم واحد وجود ندارد و والدین و افراد بزرگ‌تر متعلق به دهه‌های پیشین خانواده، مکالمه‌ای کردی با خود دارند ولی با کودکان و نوجوانان نسل جدید فارسی صحبت می کنند و این احساس دوگانگی و متفاوت بودن به مرور در کودک نهادینه وعمیق می‌شود.

بخشوده یادآور شد: بدون شک زبان فارسی زبانی ملی و رسمی و دارای اهمیت فراوان است و این زبان با ریشه ی عمیق خود با زبان شیرین و دیرین کردی مشابهات و قرابت‌های فراوان دارد اما وظیفه‌ی ما حفظـ زبان و گویش های دیگر ایرانی نیزهست.

وی اظهار کرد: نسل ما که با زبان مادری تکلم می‌کنیم، در مدارس با یادگیری زبان فارسی مشکلی نداشتیم ولی در عین حال فارس‌زبان نشدیم چون در خانه، والدین کردی حرف می زدند و با دوستانمان در کوچه و خیابان کردی حرف می‌زدیم و حتی بهتر از سایرین به متون ادب فارسی نثر و نظم مسلط شدیم و در واقع می‌شود کردی حرف زد و فارسی یاد گرفت.

این ادیب ایلامی تاکید کرد: حذف زبان کردی از مکالمات روزمره خطر انقراض زبانی ایرانی و اصیل را در آینده رقم می زند و حکایت آن حکایت لباس های زنانه ای می شود که امروز فقط در مجالس شاد عروسی از آن ها استفاده می شود یعنی زبان و گویش های کردی ویترینی می‌شود برای تنوع و تجمل.

به گفته بخشوده متأسفانه زبان کردی در ایلام و کرمانشاه تا حدودی قربانی رفتار رقابت آمیز خانواده‌هاست در چیزی که امروز به آن کلاس گذاشتن می گویند؛ و حتی در دورترین روستاها مادران و پدران با بچه‌هایشان فارسی حرف می زنند تا به گمان خود از قافله‌ی پیشرفت و مدرنیته جا نمانند واین یک اپیدمی مسموم است.

وی با بیان این‌که این آفت نه تنها به زبان مادری بلکه به زبان فارسی هم ضربه می زند، یادآور شد: زبان فقط تکلم جملات عادی نیست بلکه زبان مجموعه ای است از فرهنگ ها با ضرب المثل، کنایه، تکه کلام، علائم نگارشی، فشار و استرس به هجاها که همه و همه در یک زبان وجود دارد و بچه‌های کرد فارسی زبان عموما از این عوامل ریز و البته مهم در مکالمات به زبان فارسی محروم هستند.

به گفته بخشوده نقش وسایل ارتباط جمعی، ارگان‌ها و نهادهای فرهنگی، فضای مجازی، کتاب و کتاب‌خوانی در بسط و گسترش زبان های مادری بدون هیچ هیجان کاذبی بی بدیل است و شعر، داستان، موسیقی، سرود و نمایش می توانند درخت کهن زبان را سایه‌گسترتر کنند و بر همگان واجب است در حفظ و پاسداشت زبان کردی مخلصانه و با جدیت تلاش کنند تا مبادا زبان کردی به سرنوشت جنگل‌های زاگرسی تبدیل شود.