بحران انرژی، گلوی صنعت فولاد را گرفته است

روزنامه اعتماد نوشت» بر اساس آماری که انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از تولید فولاد میانی در سال ۱۴۰۳ منتشر کرده، این میزان نسبت به سال ۱۴۰۲، ۵.۷ درصد افت داشته و این کاهش در تولید، برآمده از کمبود برق و گاز آن هم به صورت توامان بوده است. 

بر اساس اطلاعاتی که انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از آمار صادرات ۱۲ماهه سال ۱۴۰۳ زنجیره فولاد کشور منتشر کرده است، ارزش صادرات زنجیره فولاد کشور، ۱۳درصد معادل یک میلیارد دلار کاهش داشته و تنها اسلب و شمش به عنوان محصولات اصلی صادراتی فولاد ایران، بیشترین کاهش حجم صادرات به ترتیب با ۳۲ و ۱۸درصد افت داشته‌اند. در این میان حجم صادرات مقاطع طویل ۱۴درصد افزایش داشته که کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای همچنان بازیگر اصلی صادرات  آن بوده‌اند و این مساله قطعا بر ارزآوری فولاد کشور تاثیرگذار خواهد بود.

ضمن آنکه روند افزایشی حجم صادرات مواد اولیه زنجیره فولاد شامل کنسانتره و گندله سنگ آهن با وجود عوارض صادراتی جالب توجه است، چراکه ۶۰ درصد حجم صادرات زنجیره فولاد در سال گذشته متعلق به این دو کالا بوده است. بر اساس آخرین آماری که انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در خرداد ماه ۱۴۰۴ از صادرات یک ماهه سال ۱۴۰۴ زنجیره فولاد کشور منتشر کرده، ارزش صادرات آهن و فولاد کشور، ۱۳ درصد معادل ۳۸ میلیون دلار افزایش داشته است.

اسکیت برد بازی یا اسکیت باز؟ هر وسیله ورزشیت با ایران اسپورتر جوره!

همچنین حجم صادرات آهن و فولاد ایران در این مدت، ۲۶ درصد معادل ۱۷۳ هزار تن رشد داشته است. با وجود رشدی که در یک ماهه سال جاری رخ داده است، اما کارشناسان این حوزه نسبت به روند تولید و صادرات این کالا در سال جاری نگرانی‌هایی نیز دارند، چراکه شرایط موجود برای تولید این محصول با چالش‌های گوناگونی از جمله کمبود تامین انرژی (برق و گاز) و عدم توزیع تخصصی آن، مشکلات در تامین مواد اولیه و در پاره‌ای موارد کیفیت پایین محصولات، افزایش شدید و غیرمنطقی نرخ گاز، حذف معافیت مالیاتی کارخانجات مستقر در مناطق محروم به دلیل صادرات، کف عرضه غیرکارشناسی برای عرضه در بورس کالا بدون توجه به محدودیت‌های انرژی و صادرات توسط کارت‌های بازرگانی یک‌بارمصرف مواجهند و در کنار این موارد نرخ بالای حمل و نقل کالا، فقدان آموزش‌های تخصصی در صنعت فولاد و عدم توجه به ارتقای بهره‌وری و عدم اصلاح مقررات مربوط به تجارت داخلی و خارجی صنعت فولاد همچون نظام تعرفه‌ای و دامپینگ رقبا را نیز باید در نظر گرفت.

  اعتراض تشکل‌ها به رییس‌جمهور

اردیبهشت ماه سال جاری بود که تشکل‌های بزرگ صنایع معدنی، فولادی و سیمانی در نامه‌ای مشترک به مسعود پزشکیان، رییس‌جمهوری خواستار بازنگری در اعمال محدودیت‌های ۹۰ درصدی برق به صنایع فولادی، معدنی و سیمانی «به قید فوریت» شدند. به گفته این تشکل‌های صنفی که صدای کارخانجات دولتی و خصوصی بخش فولاد، معدن و سیمان محسوب می‌شوند، اعمال محدودیت مصرف به اندازه ده درصد دیماند کارخانجات در عمل به منزله توقف تولید و تعطیلی کامل کارخانجات زنجیره فولاد، سیمان، معدن و صنایع معدنی است. این اعتراض از سوی پنج تشکل صنفی، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، انجمن سنگ آهن ایران، انجمن نوردکاران فولادی ایران، خانه معدن و انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان کشور صورت گرفت.

چرا روند تولید فولاد کاهشی شد؟

کیوان جعفری‌طهرانی، تحلیلگر ارشد بازار فولاد و مواد معدنی در خصوص وضعیت فولادی‌ها به «اعتماد» می‌گوید: تولید فولاد کشور تا پیش از آغاز جنگ دوازده روزه با روندی کاهشی همراه بود.  او علت اصلی این کاهش را آغاز زودهنگام قطعی برق و تداوم آن در فصل تابستان عنوان کرده و ادامه می‌دهد: این مساله به شکل مستقیم بر ظرفیت تولید واحدهای فولادی اثرگذار بوده است.

این کارشناس حوزه فولادی همچنین با استناد به گزارش انجمن جهانی فولاد در ماه مه توضیح می‌دهد: ایران نسبت به برخی دیگر از تولیدکنندگان فولاد عملکرد مناسبی ثبت و در نتیجه، در رتبه‌بندی جهانی یک پله صعود می‌کند. با این حال، به گفته جعفری‌طهرانی، این نوع ارتقا در بازه زمانی یک ‌ماهه، ملاک دقیقی برای ارزیابی نیست و باید حداقل عملکرد سه‌ ماهه یا فصلی بررسی شود. او تاکید می‌کند: در ادامه سال، با توجه به تبعات جنگ و استمرار چالش‌های انرژی، تولید فولاد همچنان با کاهش همراه باشد. به گفته او، قطع برق در تابستان و قطع گاز در زمستان که در چهار سال گذشته نیز به‌طور مکرر رخ داده است تاثیر قابل توجهی بر روند تولید می‌گذارد و امسال نیز این روند ادامه پیدا می‌کند. جعفری‌طهرانی همچنین هشدار می‌دهد: علاوه بر چالش‌های داخلی، آثار مستقیم و غیرمستقیم جنگ، بر صادرات فولاد نیز سایه می‌افکند و موجب افت آن می‌شود.

چالش اصلی بحران انرژی است

جهاندار شکری نیز با اشاره به شرایط بازار فولاد در پی جنگ ۱۲روزه اخیر به «اعتماد» می‌گوید: بازار فولاد در حال حاضر در وضعیت رکود قرار دارد و دلیل اصلی آن را می‌توان در دو عامل دانست؛ نخست بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به دلیل عدم قطعیت‌های سیاسی و اقتصادی و دوم ناترازی انرژی که موجب شده خرید و فروش واقعی در بازار کاهش یابد و دلالی افزایش پیدا کند.

او تاکید می‌کند: نشانه‌هایی از بهبود در بازار دیده و پیش‌بینی می‌شود مردم تمایل بیشتری به خرید نشان دهند و معاملات جان تازه‌ای بگیرد. شکری در مورد صادرات فولاد نیز توضیح می‌دهد: محصولات فولادی ایران از کیفیت بالا و قیمت مناسبی برخوردارند و بازارهای صادراتی خوبی، به‌ویژه در کشورهای همسایه مانند عراق، برای آن وجود دارد.  او می‌افزاید: در سال گذشته عراق مهم‌ترین مقصد صادراتی ما بوده و اگر مشکل ناترازی انرژی برطرف شود، صادرات امسال می‌تواند از سال گذشته هم فراتر برود. این کارشناس حوزه فولاد تصریح می‌کند: چالش اصلی فعلی، بحران انرژی است. اگر دولت بتواند تولید را حفظ و انرژی را به ‌درستی مدیریت کند، نه‌تنها تولید آسیب نمی‌بیند، بلکه صادرات نیز افزایش می‌یابد.  او با اشاره به ادامه‌دار شدن تحریم‌ها ادامه می‌دهد: به دلیل تحریم‌های سنگین، هزینه صادرات برای کارخانه‌های ایرانی بالاست، چراکه باید هزینه‌های دور زدن تحریم و ریسک معامله را هم متقبل شوند. شکری با بیان اینکه برخی مشتریان خارجی با واسطه و از مسیرهایی مانند جبل‌علی یا با برندهای دیگر اقدام به خرید کالای ایرانی می‌کنند، می‌گوید: دلیل این استقبال، کیفیت بالای محصولات ایرانی و قیمت مناسب آنهاست، هر چند همواره این ریسک وجود دارد که کالا توقیف یا مشتری دچار مشکل حقوقی شود. او تاکید می‌کند: تولیدکنندگان ایرانی در شرایط بسیار دشوار، همچنان ایستاده‌اند و تولید می‌کنند. آنها به حمایت دولت نیاز دارند تا همین تولید محدود نیز پایدار بماند. اگر دولت  حمایت نکند، نه‌ تنها صادرات آسیب می‌بیند، بلکه اشتغال گسترده‌ای که در صنعت فولاد وجود دارد نیز در معرض تهدید قرار می‌گیرد و هزاران نیروی کار بیکار خواهند شد.