ابطحی: پزشکیان باید شجاعت رفع فیلترینگ را داشته باشد/ اکثر مسئولان، اینترنت بدون فیلتر دارند

ابطحی: پزشکیان باید شجاعت رفع فیلترینگ را داشته باشد/ اکثر مسئولان، اینترنت بدون فیلتر دارند

 «محمدعلی ابطحی»، سیاستمدار اصلاح طلب و عضو مجمع روحانیون مبارز، «کشوری که تقریباً همه مسئولانش اینترنت بدون فیلتر دارند، اصلاً متوجه سختی‌های مردم نمی‌شود.» 

ابطحی تأکید می‌کند که تمرکز حاکمیت بر موضوعاتی مثل حجاب، سگ‌گردانی یا فیلترینگ، به جای پرداختن به امنیت واقعی اطلاعات، باعث شده فرصت‌ها از دست برود و خسارات جبران‌ناپذیری به کشور وارد شود. به باور او، اگر مسئولان فیلترشکن‌های خود را قطع کنند، تازه خواهند فهمید مردم چه شرایطی را تحمل می‌کنند.

در این گفتگو با ابطحی، به بررسی چگونگی حفظ سرمایه اجتماعی در شرایط بحرانی و ضرورت درک متقابل میان مردم و حاکمیت پرداختیم.

آقای ابطحی! یک‌سال از آغاز دولت آقای پزشکیان که با شعار رفع فیلترینگ روی کار آمد گذشته، اما همچنان تلگرام و اینستاگرام و توئیتر  فیلترند و میلیون‌ها ایرانی، حتی در بحران‌هایی مثل جنگ، برای دسترسی به ساده‌ترین نیازهای اطلاعاتی، مجبور به استفاده از فیلترشکن‌اند. نگاه شما به عملی نشدن این شعار رئیس جمهور چیست؟

من این را پیش از جنگ زمانی که هنوز مسائل امنیتی و جنگی مطرح نشده بود، چندین‌بار نوشتم و گفتم: جامعه منتظر اجازه کسی برای دستیابی به فضای مجازی نیست،  و چون منتظر اجازه نیست، فقط مشکلات‌اش بیشتر می‌شود. چنان‌که می‌بینیم، بعد از فیلترینگ، نه مراجعه به اینستاگرام کمتر شده، نه تلگرام، نه واتساپ؛ همان حجم استفاده وجود دارد.

هربار روشن‌کردن فیلترشکن نفرت در دل جامعه می‌کارد

پیش از این به آقای دکتر پزشکیان، که شعار انتخاباتی‌شان هم بر همین روال بود، هشدار دادم که امروز هر جوانی، از بچه دبستانی گرفته تا گروه‌های مختلف جامعه، هر روز صبح و هر لحظه، با روشن کردن وی‌پی‌ان، یک حس نفرت در دلش ایجاد می‌شود و این، سیاست، برای یک دولت یا مجموعه حاکمیتی بسیار بد است.

بعد از جنگ هم، اتفاقاً به دلیل نیاز بیشتر جامعه به اطلاعات، این فضا ضروری‌تر شد. در بحران‌های جنگی، در همه‌جای دنیا، مراقبت اطلاعاتی وجود دارد. اما اگر به‌جای تمرکز مداوم بر فیلترینگ، زیرساخت‌ها را سامان داده بودند، این زیرساخت‌ها می‌توانستند اطلاعات جاسوسی را رصد یا حتی مسدود کنند، یا مثلاً موانعی برای ارسال لوکیشن و مواردی از این دست که خطرناک‌اند، ایجاد کنند. در نهایت هم اگر بحرانی پیش می‌آمد، مثلاً در همان ۱۲ روز جنگ، می‌شد فضا را موقتاً تعطیل کرد، مشروط بر اینکه مردم بدانند این اقدام چه آغاز و پایانی دارد و چرا انجام می‌شود.

چرا شورای چند نفره حق تصمیم گیری درباره فیلترینگ را دارد؟

اگر چنین سیاستی اجرا می‌شد، قطعاً موفق‌تر بود. ولی وقتی رؤسای سه قوه، گفتند که مخالف فیلترینگ‌اند، و جامعه هم طبیعتاً مخالف بود، سؤال اینجاست که چرا یک شورا (شورای عالی فضای مجازی) که ترکیب چندنفره‌ای دارد، باید این حق را داشته باشد که به‌تنهایی تصمیم بگیرد و اجازه ندهد؟

چرا رئیس‌جمهور و دیگر مسئولان هم به این شورا گوش می‌کنند؟ ظاهراً ساختار حقوقی به این شکل است، اما متأسفانه آن مجموعه‌ آدم‌هایی که در شورا هستند، آن‌قدر این فضا را نمی‌شناسند که هیچ‌کس مسئولیت تصمیم‌ها را هم برعهده نمی‌گیرد.

با وجود تجربه ناکارآمدی فیلترینگ و مخالفت آشکار بخش بزرگی از مردم و حتی برخی مسئولان، چرا همچنان گروهی خاص بر تداوم آن اصرار دارند؟

گاهی وقت‌ها، حتی برخی از آن‌ها که گفته می‌شود مخالف بازشدن فضای مجازی‌اند، می‌آیند و مخالفتشان را هم تکذیب می‌کنند. در حالی که مشخص است در همان مجموعه‌اند. دلایلشان هم متفاوت است؛ یک عده از منظر ایدئولوژیک با این فضا مخالف‌اند، با این تصور که اگر مردم به چیزهایی که «بد» یا «منکر» تلقی می‌شود دسترسی نداشته باشند، گناه نمی‌کنند و به سراغ آن محتوا نمی‌روند.

کنترل تلفن‌هایی که بدون فیلترشکن به اینترنت متصل هستند،  راحت‌تر است

این را همیشه گفته‌ام: در همه‌جای دنیا وی‌پی‌ان یعنی "حرمت". مثلاً خانواده‌ها وی‌پی‌ان می‌گیرند برای فرزندان زیر ۱۸ سال‌شان، که قانون‌مند باشد. اما ما وقتی حرمت وی‌پی‌ان را شکستیم، و هر کسی، حتی برای دیدن خبرهای عادی، آشپزی، یا حتی خواندن دعا هم مجبور شد فیلترشکن نصب کند، طبیعتاً اثر معکوس خواهد داشت.

در طرف دیگر این ماجرا این است که به پسر و دختر و جوان‌مان حق داده‌ایم که چون وی‌پی‌ان حق اوست، پس به هر جایی هم که ممکن است دسترسی پیدا کند. این اشتباه بزرگی‌ است، حتی اگر از سر ایدئولوژی باشد. چون در نهایت، نه‌تنها دینی نیست، بلکه ضد دینی و ضد اخلاقی است، و بیشتر باعث آسیب می‌شود تا امر به معروف.

برخی از آن‌ها هم امنیتی برخورد می‌کنند. من بارها از خود امنیتی‌ها شنیده‌ام که: کنترل تلفن‌هایی که بدون فیلترشکن به اینترنت متصل هستند، برای مسائل امنیتی بسیار راحت‌تر است، تا تلفن‌هایی که مشخص نیست از چه فیلترشکنی استفاده می‌کنند. به‌نظر من، ناتوانی دولت بخش عمده‌ای از این ماجراست. و بعد، استدلال‌های امنیتی نگران‌کننده‌ای هم وجود دارد که کسی جرئت ورود به آن‌ها را ندارد.

به جای تمرکز بر حجاب و سگ گردانی به مسائل امنیتی توجه می شد

برخی معتقد هستند فیلترینگ در راستای افزایش امنیت و ...است اما برخی دیگر هم نگاه بالعکس دارند و معتقدند فیلترینگ یکی ازعواملی است که به  نفوذ کمک می کند، نگاه شما چیست؟

کشوری که تقریباً همه مسئولان‌اش اینترنت بدون فیلتر دارند، اصلاً متوجه سختی‌های مردم نمی‌شود. جنگ هم نشان داد که این‌قدر نفوذ زیاد بوده که حتی در ایران، در تهران، کارخانه پهپادسازی اسرائیلی پیدا شده!

پس باید مسائل امنیتی را، به‌جای تمرکز بر حجاب زنان، سگ‌گردانی، یا فیلترینگ، جدی‌تر می‌گرفتند و فرصت و انرژی را صرف امنیت واقعی اطلاعات می‌کردند تا  در جریان یک حمله شبانه این تعداد فرمانده نظامی ما ترور و به شهادت نمی رسیدند. این نوع فیلترینگ که چیزی را حل نکرده است.

فیلترشکن مسئولا ن را قطع کنند تا ...

همان‌طور که گفتم، هر روز صبح به مردم یادآوری می‌شود که این دولت مانع فعالیت عادی‌شان شده است؛ چون تقریباً هر کاری که دارند، با فیلترشکن انجام می‌شود. به‌نظر من اگر فیلترشکن مسئولان را قطع کنند، تازه متوجه می‌شوند مردم چطور زندگی می‌کنند!

به اعتقاد من ریشه این مشکل در نگاه حداکثری ایدئولوژیک است؛ نگاهی که متأسفانه هیچ‌کجا هم موفق نبوده است. الان دنیایی متفاوت داریم. درست است که اینترنت این تفاوت را ایجاد کرده، اما در واقعیت، دنیا متفاوت شده است. دیگر مثل گذشته نیست که در خانه بنشینیم و زندگی کنیم. سیلی آمده و خانه‌ها را برده. حالا اگر بنشینیم و غصه بخوریم که «چرا سیل آمده»، به جایی نمی‌رسیم.

نسل جدید ما — به‌ویژه نسل Z که اکنون وارد مدار اجتماعی کشور شده‌اند، نسلی واحد در سراسر دنیا است. موسیقی‌شان یکی‌ است، فیلم‌شان یکی‌ است، ادبیات‌شان یکی‌ است، و در همه‌جا اولویت‌هایشان شبیه یکدیگر است. پس طبیعی ا‌ست که یک مدل هم فکر کنند. حالا شاید کنار اتاق من و شما نشسته باشند و گاهی هم حرفمان را بشنوند، ولی یک تلفن همراه در اختیار دارند که مرجع اصلی‌شان است، نه خانواده، نه دین و نه مسجد هیچ کدام دیگر مرجع این نسل نیست.

در نهایت، اگر بخواهید برای سال اول دولت آقای پزشکیان یک اقدام پیشنهادی و فوری برای پاسخ به این مطالبه عمومی پیشنهاد دهید، چه می‌گویید؟

آقای رئیس جمهور شجاعت رفع فیلترینگ را داشته باشید.