زمان استفاده از کود اوره برای درخت پسته
پس از استقبال گسترده شما از مقاله « رویای پسته در خانه شما! کاشت پسته از صفر تا صد، در گلدان یا به شکل نهال »، حالا قصد داریم به بررسی زمان مناسب استفاده از کود اوره برای درخت پسته بپردازیم و نکات کلیدی برای افزایش باردهی و سلامت درختان پسته را در اختیار شما قرار دهیم. نیتروژن باعث رشد، پر شدن مغز و خندانی پسته است، اما همین عنصر حیاتی اگر در زمان یا روش نادرست مصرف شود، میتواند بهجای افزایش محصول، باعث سوختگی درخت و کاهش عملکرد باغ شود. بسیاری از خسارتهای پنهان باغهای پسته نه از کمبود کود، بلکه از کوددهی اشتباه ناشی میشود.
در این مقاله، بهصورت دقیق و کاربردی بررسی میکنیم که درخت پسته چه زمانی بیشترین نیاز و توان جذب کود اوره را دارد، در کدام مراحل مصرف آن خطرناک است و چگونه میتوان با یک زمانبندی اصولی، بیشترین بازده را از هر کیلو کود بهدست آورد. اگر قصد خرید کود اوره برای باغ پسته خود را دارید، آشنایی با این نکات به شما کمک میکند تصمیم آگاهانهتری بگیرید
زمان طلایی برای کوددهی اوره پسته
درخت پسته تنها در دو بازه مشخص از فصل رشد، بیشترین توان و نیاز را برای جذب نیتروژن دارد. مصرف اوره خارج از این بازهها معمولاً یا به جذب مؤثر منجر نمیشود، یا باعث افزایش شوری خاک و شستوشوی نیترات به لایههای عمیقتر و منابع آب زیرزمینی خواهد شد.
آغاز جذب فعال نیتروژن (اردیبهشتماه)
حدود ۴ تا ۶ هفته پس از باز شدن جوانهها، نیاز درخت به نیتروژن به طور ناگهانی افزایش مییابد. در این زمان، عملیات گردهافشانی به پایان رسیده و درخت وارد مرحله رشد سریع شاخههای جدید و تشکیل پوسته استخوانی میشود.
-
چرا این زمان حیاتی است؟ اگر در این بازه (معمولاً اردیبهشت) ریشهها به نیتروژن دسترسی نداشته باشند، درخت برای تأمین رشد نوک شاخهها، خوشههای تازه را قربانی میکند. نتیجه؟ ریزش شدید خوشهها در مرحله ارزنی شدن.
مرحله پر شدن مغز پسته و افزایش نیاز درخت به نیتروژن (تیرماه)
اگر در این بازه کود اوره از طریق سیستم آبیاری تأمین نشود، نیتروژن موجود در برگها به سمت میوه منتقل شده و برگها بهتدریج دچار ضعف و کاهش فعالیت فتوسنتزی میشوند.
-
پیامد اشتباه در زمانبندی: وقتی ریشه نتواند نیاز مغز را تأمین کند، درخت برای پر کردن پسته، نیتروژن را از جوانههای گل سال آینده میگیرد. این همان جایی است که پدیده سالآوری رخ میدهد: پسته امسال پر میشود، اما جوانههای سال بعد ریزش میکنند و محصول سال آینده کاهش مییابد.
خطاهای رایج در زمان کوددهی
کود اوره برای آنکه قابل جذب توسط ریشه شود، ابتدا باید در خاک به آمونیوم و سپس نیترات تبدیل گردد؛ فرآیندی که وابستگی مستقیم به دمای خاک، رطوبت و فعالیت میکروارگانیسمها دارد. بیتوجهی به این عوامل، باعث هدررفت کود و افزایش تنش درخت میشود.
اوایل فصل: وقتی خاک هنوز سرد است
یکی از اشتباهات رایج، شروع کوددهی با اوره در بهمن یا اوایل اسفندماه است. در این زمان، دمای خاک پایین بوده و فعالیت آنزیمهای مسئول تجزیه اوره (مانند اورهآز) بهشدت محدود است. در نتیجه، اوره مصرفشده در خاک باقی مانده و با اولین آبیاری سنگین یا بارندگی، به لایههای عمیقتر خاک شسته میشود؛ جایی که عملاً از دسترس ریشه خارج خواهد شد.
-
راهکار: صبر کنید تا دمای خاک در عمق ۲۰ سانتیمتری به حدود ۱۲ تا ۱۵ درجه برسد.
اوج گرما: وقتی درخت از شدت گرما محافظت میکند
در خرداد و تیر، اگر دمای هوا بالای ۳۵ درجه باشد، درخت برای جلوگیری از تبخیر زیاد، روزنههای برگ را میبندد و ریشه توان جذب کود را از دست میدهد.
-
راهکار: بهترین زمان کوددهی، ۴۸ ساعت قبل از شروع موج گرما یا درست بعد از فروکش کردن دماست.
خطر تصعید: وقتی نیتروژن به هوا میرود
در روزهای گرم و خشک، اگر اوره روی سطح خاک باقی بماند، خیلی سریع به گاز آمونیاک تبدیل میشود و بخش زیادی از نیتروژن از دست میرود.
-
راهکار: کود را همیشه یک ساعت قبل از آبیاری کرت یا مستقیم در سیستم آبیاری بدهید تا از تصعید جلوگیری شود و تمام نیتروژن در اختیار درخت قرار گیرد.
دوز مصرف اوره پسته بر اساس سن درخت و نیاز واقعی خاک
|
رده سنی درخت |
مجموع دوز سالانه (به ازای هر درخت) |
نحوه توزیع در نوبتها |
|---|---|---|
|
نهال (۱–۳ سال) |
۵۰–۱۲۰ گرم |
۱۰۰٪ در بهار (حساسیت به سرمای پاییزه) |
|
درخت نوجوان (۴–۷ سال) |
۲۰۰–۴۰۰ گرم |
۶۰٪ بهار / ۴۰٪ زمان پر شدن مغز |
|
درخت بارده جوان (۸–۱۵ سال) |
۵۰۰–۸۰۰ گرم |
۴۰٪ بهار / ۵۰٪ مغز رفتن / ۱۰٪ پس از برداشت |
|
درختان مسن و پربازده (۱۵+ سال) |
۸۰۰ گرم تا ۱.۵ کیلوگرم |
۳۰٪ بهار / ۶۰٪ مغز رفتن / ۱۰٪ پس از برداشت |
چرا آزمون خاک قبل از تعیین دوز اوره ضروری است؟
پیش از هر تصمیم تغذیهای باید پذیرفت که نسخه یکسان برای همه باغات وجود ندارد. مقدار نیتروژن قابل جذب خاک، بافت خاک (شنی یا رسی بودن) و میزان شوری خاک و آب (EC) مستقیماً بر کارایی اوره اثر میگذارد.
اگر زمانهای طلایی مصرف اوره از دست رفت، چگونه خسارت را مدیریت کنیم؟
مصرف نکردن نیتروژن در زمان طلایی ممکن است باعث کاهش نسبی تعداد دانهها یا ضعف رشد اولیه شاخهها شود، اما بخش مهمی از عملکرد نهایی پسته به تغذیه در مراحل بعدی، بهویژه زمان پر شدن مغز، وابسته است.
اقدامات جبرانی پس از جا ماندن از برنامه کوددهی
اگر زمان اصلی کوددهی از دست رفته است، نباید با مصرف ناگهانی و دُز بالا به درخت شوک وارد کرد. در این شرایط، مسیر اصولیتر، تأمین تدریجی عناصر غذایی است:
محلولپاشی برگی: استفاده از کودهایی مانند اورهفسفات یا ترکیبات اسیدهای آمینه، همراه با ریزمغذیها، میتواند ضعف عمومی درخت را در مدت کوتاهی کاهش دهد و فعالیت برگها را بهبود ببخشد.
تقسیط کود در آبیاری: بهجای افزودن یکباره کل مقدار کود اورهای که مصرف نشده است، بهتر است آن را در دو یا سه نوبت آبیاری تقسیم کنید.
تمرکز تغذیهای در مرحله پر شدن مغز پسته
بیشترین نیاز درخت پسته به عناصر غذایی از اواخر خرداد تا مردادماه است. اگر مرحله اول تغذیه از دست رفته باشد، توجه ویژه به این بازه زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکند:
کودهای با پتاسیم بالا: برای کمک به پر شدن مناسب مغز، افزایش وزن دانهها و بهبود درصد خندانی، استفاده از کودهای پتاسه در این مرحله نقش کلیدی دارد.
نیترات کلسیم: مصرف نیترات کلسیم به استحکام پوسته استخوانی کمک کرده و خطر بروز عوارضی مانند لکهپوستی را کاهش میدهد. این کود همزمان کلسیم و نیتروژن قابل جذب را در اختیار درخت قرار میدهد.
پایش مداوم وضعیت ظاهری درخت
در شرایط جبرانی، بررسی مداوم ظاهر درخت اهمیت زیادی دارد:
اگر برگها رنگپریده و به زرد روشن متمایل شوند، نشانه کمبود شدید نیتروژن است. در این وضعیت، کودهای نیتروژنه با پایه نیتراتی (مانند نیترات آمونیوم) معمولاً سریعتر از اوره اثر میگذارند؛ زیرا اوره برای تبدیل شدن به فرم قابل جذب در خاک، به زمان و دمای مناسب نیاز دارد.