تصمیم مهم «متا» و نگرانیهای جدید حریم خصوصی: آیا گوشی شما افکار شما را میخواند؟
بسیاری از کاربران تجربهای مشترک دارند؛ به موضوعی فکر میکنند و اندکی بعد، تبلیغی مرتبط با همان ایده روی صفحه گوشی یا شبکههای اجتماعی ظاهر میشود.
تا همین اواخر، این اتفاق بیشتر شبیه یک تصادف عجیب یا فرضیهای اغراقآمیز به نظر میرسید، اما اکنون با تصمیم تازه شرکت «متا»، این سناریو وارد مرحلهای رسمی شده است.
طبق سیاست اعلامشده، از تاریخ ۱۶ دسامبر ۲۰۲۵، متا استفاده از محتوای گفتوگوهای کاربران با ابزارهای هوش مصنوعی خود را برای هدفگذاری تبلیغاتی آغاز میکند. این تصمیم به معنای آن است که مکالمات متنی و صوتی کاربران با Meta AI میتواند برای تحلیل علایق، رفتار روزمره و در نهایت نمایش تبلیغات شخصیسازیشده در پلتفرمهایی مانند فیسبوک و اینستاگرام به کار گرفته شود.
پدیده نمایش تبلیغاتی که بهظاهر با افکار یا نیازهای لحظهای کاربران همخوانی دارد، سالهاست محل بحث است. بسیاری گمان میکنند اپلیکیشنها از طریق میکروفون به مکالمات آنها گوش میدهند، اما متخصصان فناوری میگویند عامل اصلی، قدرت بالای هدفگذاری رفتاری و تحلیل پیشبینیگر دادههاست. شرکتهای بزرگ فناوری با جمعآوری حجم عظیمی از دادهها، از سابقه جستوجو گرفته تا تعاملات اجتماعی و ردگیری فعالیت کاربر در سایتهای مختلف، میتوانند الگوهای رفتاری او را پیشبینی کنند.
در این میان، تصمیم متا یک گام فراتر میرود. بر اساس این سیاست، استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی این شرکت بهطور ضمنی به معنای پذیرش استفاده تبلیغاتی از دادههای حاصل از گفتوگوهاست و گزینهای برای انصراف کاربران در نظر گرفته نشده است. این سیاست بهصورت جهانی اجرا میشود، هرچند برخی مناطق با قوانین سختگیرانهتر، مانند اتحادیه اروپا، بریتانیا و کره جنوبی، از آن مستثنی شدهاند.
متا تاکید کرده است که مکالمات مرتبط با موضوعات حساس مانند دین، گرایش جنسی یا دیدگاههای سیاسی برای هدفگذاری تبلیغاتی استفاده نخواهد شد. با این حال، منتقدان میگویند نگرانی اصلی فراتر از نوع دادههاست و به اصل تبدیل گفتوگوی شخصی به ابزار تجاری بازمیگردد. بسیاری از کاربران، گفتوگو با هوش مصنوعی را فضایی نزدیک به مشاوره شخصی یا دفترچه یادداشت دیجیتال میدانستند.
واکنشها به این تصمیم متفاوت بوده است. حامیان آن را ادامه طبیعی مدل اقتصادی مبتنی بر تبلیغات میدانند و معتقدند این رویکرد میتواند تجربه کاربر را با محتوای مرتبطتر بهبود دهد. در مقابل، منتقدان هشدار میدهند که گفتوگو با هوش مصنوعی سطحی صمیمیتر از سایر تعاملات دیجیتال دارد و تجاریسازی آن میتواند شکاف عمیقی در اعتماد کاربران ایجاد کند.
کارشناسان حقوق دیجیتال نیز به نبود چارچوبهای الزامآور اخلاقی اشاره کرده و خواستار تدوین قوانین سختگیرانهتر و نقشآفرینی نهادهای مستقل در حفاظت از دادهها شدهاند. در چنین فضایی، مرز میان گفتوگوی خصوصی و داده تجاری بیش از پیش مبهم شده است.