مخالفت روحانی با فیلترینگ تلگرام در سال 96/ فقط در یک دوره ۲۵ میلیون سایت توسط کارگروه مصادیق مجرمانه بسته شد

در برنامه «اتاق سردبیری» خبرآنلاین، حسام‌الدین آشنا مشاور حسن روحانی با نگاهی تحلیلی و انتقادی به مرور برخی از مهم‌ترین تحولات سیاست‌گذاری رسانه‌ای و ارتباطی در ایران پرداخت.

او در این گفت‌وگو با اشاره به فیلتر شدن یوتیوب در سال ۱۳۸۸، تلاش کرد ریشه‌های تصمیم‌گیری در حوزه فیلترینگ، مفهوم «خط سفید» و منطق حاکم بر محدودسازی سکوهای دیجیتال را در بستر تاریخی و سیاسی آن توضیح دهد. آشنا در این برنامه، ضمن طرح پرسش‌هایی درباره کارآمدی فیلترینگ و نسبت آن با حکمرانی رسانه‌ای، از تجربه‌های گذشته برای فهم وضعیت امروز فضای مجازی و چالش‌های پیش‌روی سیاست‌گذاران سخن گفت.

* اگر این خط سفید فقط به خبرنگارها تعلق می‌گرفت و فقط به این‌ها محدود می‌ماند {مشکلی نبود}. این که به خبرنگارها تعلق گرفته است غیر رسمی نبوده است و هر سال اعلام می‌شده و همه می‌دانستند و حتی می‌گفتند. سخنگوی دولت و وزیر هم می‌گفتند. اما وقتی آشکار شد، دیدیم در آن جدایی طلب و اپوزیسیون و اکانت‌های عجیب و غریب خارج از کشور و سینماگر و نماینده مجلس و همه نوع آدمی هست. اگر محدود به خبرنگارها می‌ماند، آیا باز هم این هجمه صورت می‌گرفت و چنین جوری می‌شد؟ یا این که نفس رانت، موجب فساد می‌شود. هرچیزی که امتیازی برای طبقه ای قائل شوید، مثلا ارز ترجیحی دهید یا امتیاز برای روحانیون قائل شوید که سربازی نروند یا سهمیه برای دانشگاه دهید، وقتی این را قائل می‌شوید، ممکن است برای کسی که جنگیده است احترام قائل شوند و حتی سهمیه هم قائل باشند. ولی سر و کله آدم‌های قلابی که برای خود سند و مدرک درست می‌کند هم وجود دارد. الان سرجمع خبرنگارانی که قرار است سیمکارت سفید به آن‌ها تعلق بگیرد را نمی‌دانم چقدر است.

* یعنی یکی بحث تبعیض در جامعه است و فاصله دولت و ملتی که در اثر این موضوع ایجاد شده است. بحث فییلترینگ هم یک مطالبه عمومی بوده است و بعد مشخص شده است که اگر نمی‌شود به این خاطر است که بقیه ندارند.

* فکر می‌کنم جمع تر هم می‌شود به این بحث پرداخت. موضوع فیلترینگ برای چه سالی است؟ فیلترینگ از چه سالی شروع شده است؟ از زمانی که مصوب شد حدود ۸۹-۹۰ بود. فیلترینگ برای ۸۸ و حین آن تحولات انتخابات رخ داد. انتخابات ۸۸، فیسبوک و توییتر فیلتر شد. دو چیز در آن زمان فیلتر شد. یکی توییتر و دیگری فیسبوک.

* از زمانی که کارگروه تشخیص مصادیق مجرمانه(۱۳۸۷) درست شد، کشور ما ساز و کاری پیدا کرد تا بتواند جایی که رای از مردم نگرفته و نظارتی هم بر آن نیست، بتواند در یک جمع بسته تصمیم برای بستن بگیرند. موضوع اینترنت و موضوع پلتفرم‌ها یک موضوع پویا و زنده است. به این معنا که هر روز می‌رود و می‌آید و اضافه و کم می‌شود. پس این کارگروه یک حیات پویا داشت. بستن در آن جا خیلی ساده بود. ولی باز کردنش خیلی مشکل بود. با گزارشی می‌شد بست، ولی برای این که باز شود، خیلی فرآیند نیاز داشت. در زمانی که من کنترل کردم، فقط در یک دوره ۲۵ میلیون سایت توسط این کارگروه بسته شد. عدد خیلی بالاتر از این‌ها رفت.

* به هر حال سال ۹۶ به نظر من خیلی چیزها را از نظر سیاسی تغییر داد. مشخص شد که مسئله این پلتفرم‌ها در رقابت‌های داخلی خیلی مهم است. بحث تهاجم مطرح نیست بلکه بحث رقابت داخلی است. در رقابت داخلی، دوستان ما سه سیاست را پیش گرفتند. اولا کل آن را فیلتر می‌کنیم. این در سال ۹۶ رخ داد. تا توانستند به صورت موقت بگویند که این‌ها باید بسته باشند. چون این‌ها مشکلات شدید ایجاد می‌کند. در ۸ دیماه ۹۶ مصوبه گرفتند. ولی رئیس جمهور وقت ایستاد و گفت که مصوبه موقت است و تشخیص این که چه زمانی به پایان می‌رسد با خودم است. چند وقت بعد، ایشان تلگرام را آزاد کرد( ۲۳ دی ماه ۱۳۹۶) . مردم هم کاملا درک می‌کردند و شرایط امنیتی است و الان هم تمام شده است. بابت باز کردن تلگرام و تعهدی که به ملت داده بود و انجامش داد، آقای رئیس جمهور تا به امروز هزینه می‌دهد.

* می گفت هزینه اش را داده ایم؛ دیگر ادامه اش بدهیم . اما او ایستاد و گفت به مردم تعهد داده ام و موقت است. آن قسمتی که مهم است این است که در جریان اتفاقات ۹۶، ما در آستانه به توافق رسیدن قطعی با تلگرام بودیم که با تلگرام خواسته‌ها درمورد فیلتر کردن حساب‌های کاربری دارای این چند مشخصه را به توافق رسیده بودیم. اولا حساب‌های کاربری که ترویج تروریسم و فحشا می‌کنند و پورنوگرافی کودکان و بزرگسال را قبول کرده بود و ضد دیانت و دین و خدا را هم قبول کرده بود و روزانه لیست از ایران به رئیس تلگرام می‌رفت و رئیس تلگرام هم روزانه اعمال می‌کرد و می‌بست. تلگرام تقریبا به بستری امن تبدیل شده بود. تا به موضوعی به نام روح الله زم و آمدنیوز رسیدیم. در جریان آمدنیوز، دوستان وزارت ارتباطات توانستند آمد نیوز را به صورتی شناسایی کنند که رسما فرمان جنگ و جنگ داخلی و شورش مسلحانه می‌دهد. این را برای تلگرام فرستادند و تلگرام، خودش آمدنیوز را فیلتر کرد. امروز که این حرف‌ها را می‌زنیم مانند این است که افسانه تعریف می‌کنیم. ولی واقعیت این است که نتیجه تعامل عاقلانه و پخته جمهوری اسلامی با یک پلتفرم مادر و بسیار موثر در حدی بود که گفتیم آمدنیوز و {تلگرام} آن را بست. آقای زم یک کانال دیگر به نام صدای مردم زد. صدای مردم همان آمدنیوز بود. ما به تلگرام گفتیم که این را هم ببندید. این همان آمد نیوز است. گفت کجایش نوشته است که آمد نیوز است؟ شما دارید ادعایی می‌کنید. اجازه دهید دعوت به شورش مسلحانه کند و به آن استناد کنید. این که می‌گویید چیزی یک هفته درست شده است و آن را ببندم، دلیلی برایش ندارم. این جا شروع اختلاف با تلگرام بود. از طرفی دوستانی که درگیر این مسئله بودند، این را در دست گرفتند که دیدید نبست؟ گفتیم به دلیلی نبسته است و قابل گفتگو است.