قیمت جدید برنج در اولین روز آبان/ هاشمی و صدری در صدر جدول لوکس‌ها
قیمت برنج در روزهای اخیر نوسانات شدیدی را پشت سر می‌گذارد. به‌عنوان مثال، بسته ۱۰ کیلوگرمی طارم ممتاز از برند گلستان در بعضی فروشگاه‌های سطح شهر نزدیک ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان عرضه می‌شود که معادل ۴۹۰ هزار تومان در هر کیلوگرم است!
اگر بخواهیم خلاصه ماجرا را تعریف کنیم باید بگوییم اوضاع از کنترل خارج شده و فروش انواع برنج با قیمت‌های متفاوت و با اختلاف نسبتاً زیاد انجام می‌شود. این اتفاق را قبلاً پیش‌بینی کرده بودیم و می‌دانستیم به‌دلیل وابستگی شدید به نرخ ارز و سیاست‌های وارداتی، برنج از حساسیت زیادی برخوردار است. در آخرین گزارش رسمی مرکز آمار نیز آمده بود در شهریور ماه متوسط قیمت برنج ایرانی با رشد ۱۴۶ درصدی نسبت به سال قبل به محدوده ۲۹۶ هزار و ۶۵۰ تومان نزدیک شده و در بالاترین حالت ۳۲۵ هزار تومان فروخته می‌شود. با این حال دیدن عدد ۴۹۰ هزار تومان در فروشگاه‌ها به‌شدت غافلگیرمان می‌کند. واقعا چه اتفاقی در بازار برنج رخ داده است؟
چرا قیمت برنج در فصل برداشت هم بالا ماند؟
سوپرمارکتی در مرکز شهر تهران، برنج هاشمی ممتاز را در بسته ۵ کیلوگرمی ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان می‌فروشد و کیسه برنج هندی دانه بلند ۱۰ کیلوگرمی را ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان عرضه می‌کند. کف قیمت خرید برنج ایرانی فله ۲۸۰ هزار تومان است و عددهایی مثل ۳۵۰ هزار تومان هم عادی به حساب می‌آیند.
قیمت بالا یک بحث است و دسترسی داشتن خریداران هم بحثی کاملا جدا. جست‌وجو در بازار نشان می‌دهد برنج بسته‌بندی‌شده کارخانه‌ای کمیاب شده و برای پیدا کردنش باید وقت گذاشت. معمولاً در این فصل چنین رخدادی عجیب است، اما بیایید خونسرد باشیم و ماجرا را از اول مرور کنیم.
با وجود تلاش‌های گسترده در استان‌های شمالی، تولید داخلی برنج پاسخگوی نیاز کل کشور نیست. شکاف بین تولید و مصرف با واردات پر می‌شود؛ وارداتی که به سیاست‌های دولت و نرخ ارز وابسته است.
هر تغییر در حجم یا زمان‌بندی واردات، مستقیم بر عرضه و قیمت برنج ایرانی اثر دارد. از سوی دیگر نوسان ارزی، تعیین‌کننده اصلی نرخ برنج‌های هندی و پاکستانی است.
فصل برداشت از اواخر تابستان شروع می‌شود و معمولاً با کاهش قیمت همراه است، اما امسال جهش عجیب از دل هزینه‌های تولید بیرون آمده: دستمزد کارگر، کود، بذر، سموم و آب، همه به نقطه بحرانی رسیده‌اند.
انواع برنج ایرانی؛ از طارم و هاشمی تا فجر اقتصادی
خریداران برنج به دو شاخه تقسیم می‌شوند: ایرانی‌پسندها و اقتصادی‌پسندها. گروه اول دنبال برنج‌های طارم، هاشمی، فجر، دودی، دم‌سیاه، صدری، کشت دوم، علی‌کاظمی هستند؛ برنج‌های اصیل با عطر و پخت منحصر به فرد.
برنج هاشمی قیمت بالاتری دارد و در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بسته ۵ کیلویی آن تا ۲ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان می‌رسد، در حالی که فجر اقتصادی در محدوده ۲۶۰ تا ۳۰۰ هزار تومان بر هر کیلوگرم معامله می‌شود. فجر اصلاح‌شده، پرمحصول و محبوب استان‌های شمالی است.
گران‌ترین برنج؛ هاشمی ممتاز یا صدری دم‌سیاه؟
لوکس‌ترین برنج‌ها شامل بسته‌بندی‌های خاص، برنج‌های دودی دم‌سیاه، کشت دوم و صدری ممتاز هستند. دلیل تفاوت قیمتی آن‌ها: فرآوری دقیق، سورتینگ بالا، دانه‌های کامل و حذف ضایعات است.
فروش برنج صدری دم‌سیاه در عمده‌فروشی‌ها از ۳۸۹ هزار تومان آغاز می‌شود و هاشمی ممتاز در بسته ۵ کیلویی با نرخ کل ۲.۴ میلیون تومان (معادل ۴۸۰ هزار تومان در هر کیلو) به فروش می‌رسد.
برنج‌های وارداتی؛ هندی و پاکستانی در صف مقایسه
برنج هندی و پاکستانی دو رقیب ثابت سفره ایرانی‌اند. هندی (به‌ویژه نوع باسماتی) عطری تندتر دارد و هنگام پخت قد می‌کشد، اما ممکن است خشک شود.
پاکستانی هم‌طبع ذائقه ایرانی است؛ نرم، لطیف و سازگار با پخت طولانی.
برنج هندی دانه بلند در بازار حدود ۱ میلیون و ۴۰۵ هزار تومان برای کیسه ۱۰ کیلویی فروخته می‌شود.
قیمت‌ها بین ۸۹۰ هزار تا ۱.۶۵۰ میلیون تومان بسته به برند (محسن، طبیعت، لوکس، احمد، مژده، …) شناور است.
در سوی دیگر، برنج پاکستانی ممتاز ۱۰ کیلویی تا ۲ میلیون و ۳۸۰ هزار تومان رسیده. برندهای «نفیس»، «خوشبخت»، «سبز‌بهار»، «آفتاب»، «یال» و «برنج آنلاین» در بازه ۱.۸ تا ۲.۸ میلیون تومان نوسان دارند.
نوع «۳۸۶» پاکستانی نزدیک‌ترین شباهت به برنج شمال ایران دارد؛ پرهوادار در جنوب و شرق کشور.