بهترین نوع زیتون ایرانی | معرفی و مقایسه انواع زیتون ایرانی برتر

حضور زیتون در سفره ایرانی‌ها، به ویژه در شمال کشور، نشان‌دهنده ارزش تغذیه‌ای، طعم مطبوع و خواص دارویی این میوه ارزشمند است. بسیاری از مردم هنگام خرید زیتون، تنها به طعم اولیه توجه می‌کنند، اما آنچه یک زیتون را «ممتاز» می‌سازد، ترکیبی از چند ویژگی مهم مانند بافت مناسب، درصد گوشت، میزان روغن، روش فرآوری و اصالت رقم است.

معرفی بهترین انواع زیتون ایرانی از نظر اصالت و کیفیت

حالا که معیارهای کیفیت مشخص شد، می‌توان انواع زیتون ایرانی را بر اساس کاربری و ارزش حسی و تغذیه‌ای بررسی کرد. در این بخش تمرکز روی خود نوع زیتون است، نه منطقه تولید.

به نقل از صفحه خرید زیتون از سایت دلفین:

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های افراد در هنگام خرید انواع زیتون، قابل اعتماد بودن آن است. بسیاری از افراد از طریق روش‌هایی به شکل غیر طبیعی اقدام به ایجاد تغییراتی در ظاهر، رنگ و اندازه زیتون‌ها می‌کنند تا آن را در حالت گران‌تری به فروش برسانند. برای همین اعتماد در هنگام خرید کمی سخت است.

زیتون روغنی (بهترین نوع برای روغن‌گیری)

زیتون روغنی یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع در ایران است و نام آن نیز نشان‌دهنده کاربری اصلی‌اش است. این رقم دانه کوچک‌تری نسبت به انواع کنسروی دارد اما غلظت روغن در آن بیشتر است. طعم روغن حاصل از این رقم غنی، کمی تند و بسیار خوش‌عطر است. این نوع برای تولید روغن فرابکر ایده‌آل محسوب می‌شود. روغن زیتون به دست آمده از این نوع، دارای پلی‌فنول بالا و مناسب برای مصرف خام و استفاده در سالاد است. برخی خانواده‌ها نیز از این نوع برای مصارف درمانی سنتی مانند ماساژ یا استفاده موضعی بهره می‌برند.

زیتون کنسروی یا گوشتی (بهترین نوع برای تازه‌خوری)

زیتون کنسروی که به عنوان زیتون گوشتی نیز شناخته می‌شود، مناسب‌ترین رقم برای مصرف مستقیم و تهیه زیتون پرورده است. این نوع دانه‌ای درشت‌تر و بافتی نرم‌تر دارد. نسبت گوشت به هسته در آن بالا است و فرایند تلخی‌زدایی بهتر انجام می‌شود. کسانی که به دنبال «زیتون خوش‌خوراک و گوشتی» هستند، معمولاً این نوع را انتخاب می‌کنند. چنین زیتونی هنگام طعم‌دهی و افزودن ادویه، شکل خود را از دست نمی‌دهد و حتی پس از نگهداری طولانی، بافتش متعادل باقی می‌ماند.

زیتون شنگه (نوع اصیل کوهی و ارزشمند)

شنگه به عنوان یک رقم اصیل و محلی شناخته می‌شود و از نظر طعمی، عطر و ارزش تغذیه‌ای جایگاه ویژه‌ای دارد. این نوع بیشتر به صورت طبیعی و کمتر به شکل صنعتی فرآوری می‌شود. شنگه طعم خاص و کمی تند دارد و به دلیل رویش در شرایط اقلیمی طبیعی، میزان آنتی‌اکسیدان بالاتری نسبت به بسیاری از انواع دیگر دارد. زیتون شنگه معمولاً برای مصرف‌کنندگان حرفه‌ای و طرفداران طعم اصیل و اصالت‌بنیان انتخاب بهتری است. ارزش غذایی این نوع باعث شده که برخی افراد آن را برای مصارف دارویی یا رژیمی ترجیح دهند.

“ ‘Good’ unsaturated fats — Monounsaturated and polyunsaturated fats — lower disease risk.”

ترجمهٔ فارسی: «چربی‌های غیراشباعِ «خوب»—تک‌غیراشباع و چندغیراشباع—خطر بیماری را کاهش می‌دهند.»

منبع: The Nutrition Source

زیتون طارم (طعم متعادل و مناسب پرورده)

زیتون طارم یکی از خوش‌طعم‌ترین انواع زیتون در ایران محسوب می‌شود. اندازه متوسط، بافت متعادل، پوسته نه‌چندان ضخیم و تلخی متعادل از ویژگی‌های شاخص این رقم است. به همین دلیل این نوع از زیتون برای تهیه زیتون پرورده، سالادی و طعم‌دهی خانگی گزینه‌ بسیار مناسبی است. این نوع پس از فرآوری طبیعی، طعمی لذیذ و خوشایند به همراه دارد و برای افرادی که به دنبال زیتون با عطر ملایم و بافت دلپذیر هستند، یک انتخاب هوشمندانه است.

زیتون بطنی یا بومی محلی

زیتون بطنی در دسته زیتون‌های بسیار سنتی قرار دارد و عموماً در مناطق خاص و به شکل بومی کشت می‌شود. این نوع طعم عمیق‌تری دارد و اغلب برای تهیه ترکیبات خانگی یا پرورده‌های محلی استفاده می‌شود. بافت آن کمی سفت‌تر اما بسیار خوش‌عطر است و همین امر باعث شده برای عاشقان طعم اصیل زیتون ایرانی، محبوبیت بالایی داشته باشد. بطنی معمولاً در تولید انبوه خیلی دیده نمی‌شود و بیشتر در فرآوری‌های خانگی یا فروشگاه‌های محلی عرضه می‌شود.

زیتون عسلی 

این نوع زیتون برای ذائقه‌هایی مناسب است که طعم شیرین‌تری را ترجیح می‌دهند. عسلی معمولاً در مرحله نیمه‌رس برداشت می‌شود و پس از فرآوری، طعمی ملایم و متمایل به شیرین دارد. استفاده از آن بیشتر در پیش‌غذاها و کنار غذاهای سبک دیده می‌شود. بافت آن نرم‌تر است و نسبت به زیتون‌های کنسروی کلاسیک تلخی کمتری دارد.

معیارهای انتخاب بهترین نوع زیتون ایرانی

انتخاب بهترین نوع زیتون بدون درک معیارهای اصلی ارزیابی ممکن نیست. این معیارها به ما نشان می‌دهند که کیفیت واقعی زیتون تنها به ظاهر آن محدود نمی‌شود، بلکه مجموعه‌ای از ویژگی‌های درونی و بیرونی باید بررسی شود تا بتوان آن را در دسته ممتاز قرار داد.

“Oleuropein, which is distinctive to the olive, has to be removed as it has a strong bitter taste: it is not, however, pernicious to health.”

ترجمهٔ فارسی: «اولئوروپئین که ترکیبی ویژهٔ زیتون است باید به‌دلیل مزهٔ بسیار تلخش حذف شود؛ هرچند برای سلامت مضر نیست.»

منبع:  International Olive Council

مقایسه کاربردی انواع زیتون بر اساس مصرف

با توجه به ویژگی‌های معرفی‌شده، می‌توان هر نوع زیتون را بر اساس کاربرد بررسی کرد و بهترین گزینه را شناخت.

بهترین زیتون برای پرورده

برای تهیه زیتون پرورده، نوع گوشتی یا طارم گزینه ایده‌آل است. علت آن پوسته مناسب و جذب‌پذیری بالا هنگام اضافه کردن ادویه، سیر، سبزی و رب انار است. در فرآورده‌های سنتی نیز اغلب از این نوع استفاده می‌شود.

بهترین زیتون برای سالاد

زیتون‌های نیمه‌رس یا عسلی به دلیل ملایمت طعم، گزینه بهتری برای سالاد محسوب می‌شوند. بافت نرم و عطر ملایم آنها هنگام همراهی با سبزیجات یا سس‌های سبک، تعادل مطلوبی ایجاد می‌کند.

بهترین زیتون برای روغن فرابکر

همانطور که از نامش پیداست، زیتون روغنی بهترین نوع برای استخراج روغن است. این رقم علاوه بر میزان روغن بالا، دارای پلی‌فنول‌ و ویتامین‌های بیشتری است و روغن حاصل از آن کیفیت بالاتری دارد.

کدام نوع زیتون، «بهترین» است؟

نگاه تغذیه‌ای و سلامت‌محور

در نگاه سلامت‌محور، زیتون‌های طبیعی‌تر و کم‌نمک ارزشمندتر هستند. زیتون روغنی و شنگه به دلیل میزان پلی‌فنول بالاتر، از نظر تغذیه‌ای برتری دارند.

نگاه طعمی و بافت‌شناسانه

برای بسیاری از مصرف‌کنندگان، لذت خوراکی مهم‌تر از ساختار درونی است. در این حالت، زیتون گوشتی و طارم بافت و طعم مطلوب‌تری برای عموم افراد فراهم می‌کند.

جمع‌بندی

بهترین نوع زیتون ایرانی یک انتخاب ثابت برای همه نیست و براساس هدف مصرف باید تعریف شود. اگر معیار کیفیت روغن باشد، زیتون روغنی در رتبه نخست قرار می‌گیرد. اگر خوش‌خوراکی و مصرف روزمره مد نظر باشد، زیتون کنسروی و طارم بهترین گزینه‌ها هستند. برای ذائقه‌های سنتی و علاقه‌مندان به طعم اصیل، زیتون شنگه و بطنی جایگاه ویژه‌ای دارد. در نهایت آنچه اهمیت دارد شناخت نوع زیتون، روش فرآوری و هماهنگی آن با ذائقه فردی است.