منطق «گوساله‌پرستی» جلیلی از کجا می‌آید؟
بازگشت علی لاریجانی به دبیری شورای عالی امنیت ملی با حکم مسعود پزشکیان انتصاب «عادی» نبود و پیام‌های مهمی را با خود داشت.
ساعاتی پس از انتصاب علی لاریجانی به دبیری شورای عالی امنیت ملی، سعید جلیلی موضعی جنجالی اتخاذ کرد که واکنش های فراوانی را در پی داشت.
از «آغل» تا «گوساله‌پرستی»
بعد از جنگ 12 روزه بسیاری از سیاسیون، تحلیلگران و رسانه ها «همبستگی ملی»، «پایمردی نظامیان» و «رایزنی‌های فشرده دیپلمات‌ها» را 3 عامل عقب‌نشینی دشمن متجاوز صهیونی برشمردند.
اما آوردن مولفه «همبستگی ملی» در کنار دو مولفه دیگر زیاد به مذاق وحید جلیلی خوش نیامد او در گفتگوی تلویزیونی حاضر شد و در انتقاد به مشی «ملت‌گرایی» گفت «برخی می‌خواهند وطن را به آغل تبدیل کنند!». حالا پس از 45 روز اخوی بزرگ او تعبیر «گوساله‌پرستی» را برای حامیان مذاکره به کار برد.
عصبانیت از یک انتصاب
سعید جلیلی از روزی که به دبیری شورای عالی امنیت ملی منصوب شد تا به امروز همواره معادلات و تحولات عرصه سیاست را در قالب دوقطبی سازش-مقاومت تحلیل کرده است. او بر این باور است که مذاکره مصداق سازش بوده و مسیری است که انتهای آن به جایی نمی رسد، در عوض مقاومت گرچه سخت است اما مواهب و ثمراتی دارد که به تحمل سختی‌اش می ارزد.
حتی زمانی که برجام به امضا رسید، سعید جلیلی حاضر نبود ناکارآمدی منطق خود را بپذیرد، از این رو طی 10 سال گذشته هیچ فرصتی را برای نقد «مذاکره» از دست نداد. اما انتصاب علی لاریجانی به دبیری شورای عالی امنیت ملی به مثابه ریختن آب سردی بر باورهای آتشین سعید جلیلی بود؛ از این رو تعلل نکرد و در واکنش به بازگشت لاریجانی به کانون تصمیم‌سازی نظام گفت «خداوند برای قوم بنی‌اسرائیل پیامبری را می‌فرستد تا آن‌ها را از یوق ظلم فرعون خارج کنند اما این قوم پس از پیروزی بر دشمن فرعونی و غلبه بر آن‌ها، وقتی ۴۰ روز پیامبرشان برای دریافت تورات از میان آن‌ها رفت، به گوساله پرستی روی آورندند؛ عده‌ای نیز امروز پس از اینکه دشمن در وسط مذاکره به ما حمله کرد و ملت ایران پیروز شد، مجدد دم از مذاکره می‌زنند!»
بعد از انعکاس این صحبت‌ها، چهره های سیاسی حامی مذاکره سریعا به جلیلی پاسخ دادند. محمدجواد آذری جهرمی در کانال تلگرامی خود نوشت: «خطاب به برادری که معتقد به گوساله پرستی قوم پس از غلبه بر فرعون شده‌اند عرض می‌کنم؛ اگر اعجاز موسایی دارید، عصایتان را بر زمین بزنید و اگر نه، در این شرایط حساس به رفتار هارون تاسی کنید و در میان جامعه اختلاف ایجاد نکنید! تصمیمات مهم، مثل مذاکره در کشور در زنجیره‌ای اتخاذ می‌شود که جنابعالی هم حلقه‌ای از آن زنجیره هستید، مخالفت‌ها را در همان جا بیان کنید، به خیر نزدیکتر است.»
یا پسر مسعود پزشکیان در شبکه ایکس نوشت «تصمیم برای مذاکره متولی دارد و مسئولان با هدایت رهبری هر تصمیمی بگیرند ما پشت آن می ایستیم. اما مقایسه مذاکره با گوساله پرستی نابجاست. گوساله پرستی منکر مطلق است اما مذاکره حکم کلی ندارد. اصل منافع کشور است».
چرا سعید جلیلی این حرف را زد
سعید جلیلی می دانست که این موضع او بازخوردهای سیاسی و اجتماعی زیادی در پی خواهد داشت اما با این وجود نتوانست احساسات خود را کنترل کند. او با به کارگیری تعبیر «گوساله پرستی» دو واقعیت را نادیده گرفت. نخست آنکه مردم ایران با این تمدن غنی در طول تاریخ از گردنه های سختی عبور کردند و حق‌شان نیست که با چنین تعابیری تحقیر شوند. دوم آنکه سعید جلیلی دست کم 18 سال در شورای عالی امنیت ملی عضویت داشته است بنابراین خیلی خوب پیچ و خم سیستم تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور را می داند.
جلیلی از این حقیقت آگاهی دارد که مواضع و دیدگاه های شخصی وزیر خارجه، دبیر شورای عالی امنیت ملی و حتی روسای قوا به طور مشخص رئیس جمهور هیچ گاه نمی تواند بدون عبور از فرایند «تصمیم‌سازی و تصمیم گیری» در جایگاه موضع نظام تعریف شود. این اصل در زمان همه دولت‌ها وجود داشته، می خواهد دولت مسعود پزشکیان سرکار باشد یا سیدابراهیم رئیسی.
حاکمیت براساس مقتضیات زمان تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری می‌کند؛ گاهی این تصمیمات با نگاه سعید جلیلی قرابت بیشتری دارد و گاهی هم 180 درجه متفاوت از آن دیدگاهی است که سعید جلیلی یا دیگر شخصیت های سیاسی می پسندند بنابراین امروز که مسیر نظام برای پاسخ به دشمن مشخص شده و این موضوع به مذاق آقای جلیلی خوش نیامده، دلیل نمی شود او به مردم بگوید «گوساله پرست» و سیستم تصمیم سازی کشور را زیر سوال ببرد.
چطور زمانی که سیستم تصمیم‌ساز کشور طبق نظرات او جلو می‌رفت، انتقادی به این سیستم نبود اما حالا که مسیر جلیلی جواب نداد و مسیر دیگری برای مدیریت موضوعات روی میز قرار گرفت، به یکباره جلیلی طوری موضع می گیرد که کاملا احساسی بودن از آن می بارد.