دو سناریوی کلیدی برای تأمین نیاز کشور در شرایط بحرانی
به‌گفته متولیان تجارت، حذف مقررات مزاحم و بهره‌گیری از گمرکات کمتر آسیب‌دیده،، باید به‌عنوان دو راهکار اصلی مدیریت بازار در شرایط بحرانی در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد تا زمینه تامین نیاز کشور فراهم شود.
بررسی‌ها نشان می‌دهد جنگ ۱۲ روزه باعث بروز مشکلات قابل توجهی در بازار شد، اما با اقدامات مدیریتی مناسب و همکاری بخش‌های مختلف، تا حد زیادی از تشدید بحران جلوگیری به عمل آمد. فعالان این بخش معتقدند این تجربه اهمیت آمادگی اقتصادی و انعطاف‌پذیری بازار در مواجهه با شرایط بحرانی را به‌خوبی نشان می‌دهد و با این شرایط باید متولیان این بخش خود را برای دوران پساجنگ آماده کنند تا در صورت بروز بحران مشابه، کنترل بازار امکان‌پذیر باشد.
یکی از واردکنندگان کالای اساسی در گفت و گو با «اکوایران» به این نکته اشاره می‌کنند که یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در دوران جنگ 12 روزه، اختلال در ورود کالاهای اساسی و مواد اولیه از طریق گمرکات بود. بطوریکه بسته شدن یا کندی عملکرد برخی گمرکات و مسیرهای حمل و نقل باعث کاهش موجودی کالاهای وارداتی و در نتیجه افزایش قیمت‌ها شد، مشکلی که برای عبور از آن باید راهکاری برای استفاده از گمرکات کمتر آسیب دیده مورد توجه قرار می‌گرفت.
این واردکننده در ادامه به این نکته اشاره می‌کند که دستورالعمل ترخیص سریع کالای اساسی و ضروری توانست کمک قابل توجهی به واردکنندگان باشد، اما چنین دستورالعملی می‌توانست پیش از شروع بحران اجرایی شود تا شاهد رسوب کالا در گمرکات کشور هم نباشیم.
در شرایط بحرانی با مشکل تامین کالا مواجه نخواهیم شد
نگرانی ها از تامین بازار در شرایط بحرانی در حالی است که معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ایران، با اشاره به برنامه‌های این سازمان در جنگ تحمیلی 12 روزه، پیش‌بینی کرد ایران در شرایط حساس با بحران جدی تامین کالاهای اساسی مواجه نخواهد شد.
با توجه به این شرایط متولیان سازمان توسعه و تجارت معتقدند برای عبور از شرایط بحرانی در کشور باید دو سناریو را برای مدیریت بازار تدوین کرد تا در شرایط خاص در تامین نیاز کشور دچار مشکل نشویم. سناریوهایی که در دوران پساجنگ باید تعریف شوند تا در دوران بحران بتوان بازار را کنترل کرد.
اما این سناریوها شامل چه مواردی می‌شود؟ به گفته امیر روشن‌بخش سازمان توسعه تجارت دو سناریو برای مدیریت پساجنگ تعریف کرده که می‌تواند به عبور از شرایط بحرانی کمک کند.
به گفته معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ایران قوانین دست و پاگیر برای مدیریت شرایط ایجاد شده ناشی از تحریم‌هاست و به نظر می‌رسد با عبور از این شرایط نقش دولت به تسهیل‌گری ختم شود زیرا کنترل زمانی موضوعیت پیدا می‌کند که منابع و نیازها هماهنگ نباشد؛ اما اگر بازار تابع تجارت آزاد شود خود را تنظیم خواهد کرد و باید برای آن برنامه‌ریزی کنیم؛ همچنین باید حوزه حمل و نقل ریلی، کشتیرانی را تقویت و زیرساخت‌ها را درست و آماده کنیم.
این مقام مسئول در خصوص سناریو دوم گفت، در این سناریو پیش‌بینی شده که در صورت ادامه این شرایط مبادی اصلی ورود کالا به کشور از بنادر جنوبی و آسیب ندیده انجام شود به همین دلیل راه‌های جایگزین را تعریف کردیم، در سال‌های گذشته، بیشتر فعالیت‌های تجاری ما از مرزهای شمال‌شرقی و غربی و مسیر افغانستان محدود به صادرات بوده است، در حالی که از این مبادی نیز می‌توان برای واردات بهره‌برداری کرد.
معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ایران همچنین بر تدوین نقشه راه در شرایط جنگی تاکید کرد و خواستار تعامل بین دستگاهی برای تنظیم این نقشه راه شد.
تداوم صادرات در جنگ 12 روزه
به گفته روشن‌بخش، ایران به دلیل موقعیت ژئوپلتیکی هدف بسیاری از کشورها در تجارت است؛ در این 12 روز، آسیبی متوجه حوزه حمل و نقل ریلی و زمینی نشد و ورود کالا از مرزهای جنوب و جنوب شرق طبق روال در حال انجام بود و حتی صادرات به عراق نیز انجام می‌شد و در مرزها مشکلی نداشتیم.
روشن بخش با تاکید بر کاهش زمان معطلی کالاها در گمرکات در 12 روز جنگ تحمیلی، گفت: اهلیت واردکنندگان مشخص شده است از این‌رو در زمان کوتاه کالاها از گمرکات ترخیص می‌شدند تا در صورت احتمال حمله به گمرکات کالاها آسیب نبینند.
به گفته این مقام مسئول؛ سازمان توسعه تجارت ایران در این مدت نقش رگولاتوری خود را به خوبی ایفا و بررسی کرد که ورود کالاهای اساسی که با معیشت مردم گره خورده است از کدام کشورها و از چه مرزهایی وارد شود. مطالعات ما نشان داد که ایران در شرایط حساس در حوزه تامین کالای اساسی نمی‌تواند با مشکل جدی مواجه شود.