حوزه علمیه قم و تاثیر وقف در حفظ استقلال مالی و ارتقاء علمی

حوزه علمیه قم، با گذشت بیش از یک قرن از تاسیس ان، همچنان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و دینی جهان اسلام به شمار می‌اید. این نهاد، که در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی، به‌طور غیررسمی در قم تاسیس شد و سپس در سال ۱۳۰۱ با تاسیس مدرسه فیضیه گام‌های خود را به‌طور رسمی اغاز کرد، همواره در مواجهه با چالش‌ها و تحولات مختلف، نقشی بی‌بدیل در عرصه علوم دینی ایفا کرده است.

وقف، به‌عنوان یک سنت اسلامی و پر معنا، از نخستین روزهای تاسیس حوزه علمیه قم در تامین منابع مالی و علمی این نهاد، نقشی اساسی ایفا کرده است. این نهاد، از همان ابتدا توانسته است با بهره‌برداری از موقوفات متعدد، امکانات لازم برای فعالیت‌های اموزشی و پژوهشی طلاب را تامین کند. مدارس و مراکز علمی، مانند مدرسه فیضیه که در قلب قم قرار دارد، از جمله مراکز اولیه‌ای هستند که به‌وسیله موقوفات اداره می‌شوند.

این مدرسه که با بیش از ۱۰۰ حجره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی حوزه شناخته می‌شود، از منابع موقوفات برای تامین نیازهای اموزشی و رفاهی طلاب استفاده کرده است.

موقوفات حوزه علمیه قم، نه‌تنها برای تامین هزینه‌های معیشتی طلاب، بلکه به‌عنوان منابعی برای حمایت از پژوهش‌های علمی و نشر اثار دینی در سطح جهانی عمل کرده‌اند. این موقوفات، به‌ویژه در دهه‌های اخیر، موجب شده‌اند که کتابخانه‌ها و مراکز پژوهشی حوزوی، بتوانند اثار علمی خود را تولید و منتشر کنند. در حقیقت، بخش عمده‌ای از اثار علمی حوزه علمیه قم که در زمینه‌های فقهی، اصولی و علوم اسلامی منتشر می‌شود، با حمایت‌های مالی موقوفات منتشر شده‌اند.

احیای موقوفات؛ گامی مهم برای اینده حوزه

یکی از چالش‌های حوزه علمیه قم در سال‌های اخیر، از دست رفتن یا کم‌توجهی به برخی از موقوفات تاریخی بوده است. برای مقابله با این مشکل، مدیریت حوزه‌های علمیه به‌ویژه در قم، در حال انجام طرح‌هایی برای شناسایی و احیای موقوفات است. به‌عنوان نمونه، در سال‌های اخیر، بسیاری از موقوفات در دست مرمت و بازسازی قرار گرفته‌اند تا از ان‌ها برای تامین منابع علمی و پژوهشی استفاده شود.

ترویج فرهنگ وقف در میان طلاب

ترویج فرهنگ وقف در میان طلاب و اساتید حوزه به‌عنوان یک امر ضروری شناخته می‌شود. در این راستا، همایش‌ها و نشست‌های تخصصی متعددی برگزار شده است تا به بررسی اهمیت وقف در رشد و توسعه حوزه علمیه پرداخته شود. یکی از این همایش‌ها با شعار «هر طلبه یک وقف» به‌منظور گسترش این فرهنگ برگزار شده است.

وقف به‌عنوان یک ارکان اساسی در رشد و پایداری حوزه علمیه قم، همواره در تامین منابع مالی، حمایت از فعالیت‌های علمی و دینی و گسترش معارف اسلامی نقشی ویژه‌ای ایفا کرده است. احیای این سنت و بهره‌برداری بهینه از موقوفات در صدمین سال بازتاسیس حوزه علمیه قم می‌تواند منجر به تقویت این نهاد و گسترش فعالیت‌های علمی ان در جهت اهداف بلندمدت حوزه علمیه باشد.