واگذاری پرسپولیس و استقلال؛ اجتناب ناپذیر!

پنج سال بعد از روزهایی که پرسپولیس و استقلال تا آستانه واگذاری پیش رفتند، دوباره ماجرای خصوصی سازی این دو باشگاه از سوی دولت مطرح شده و این بار بازار بورس انتظار عرضه سهام سرخابی‌ها را می‌کشد؛ بازاری که حالا بخشی از مردم ایران را درگیر خود کرده و شاید در ماه های آینده با ورود دو باشگاه پرطرفدار، شرایط ویژه ای را تجربه کند.

در هفته های اخیر مسئولان دولتی با گفتگوهای رادیویی و تلویزیونی هرچند به صورت قطره چکانی اما اطلاعاتی را از نحوه واگذاری دو باشگاه سرخابی منتشر کرده‌اند که البته هر یک معنای خاص خود را داشته است.

* واگذاری پرسپولیس و استقلال؛ اجتناب ناپذیر!

نکته اول در بررسی خصوصی سازی این دو باشگاه که فوتبال دوستان بر آن اتفاق نظر نسبی دارند، این است که قصدی برای واگذاری سرخابی ها به بخش خصوصی وجود ندارد. شاید این، نکته درستی باشد اما لایحه بودجه 99 نشان می‌دهد که دولت باید 1000% بیشتر نسبت به سال گذشته، اموال خود را به بخش خصوصی انتقال دهد؛ یعنی 485 هزار میلیارد تومان. گزارش مفصل تر در این باره را می‌توانید اینجا بخوانید و این تنها مقدمه ای است برای آغاز بحث.

* واگذاری 10 درصدی نشانه چیست؟

شب گذشته معاون سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرد که ابتدا تنها 10 درصد از سهام این دو باشگاه واگذار خواهد شد و زمان واگذاری کل سهام را نیز اعلام نکرد. این نکته ای است بسیار مهم که سازوکار خصوصی‌سازی را تاحدی مشخص می‌کند.

واگذاری ده درصدی سهام یک شرکت سهامی عام در بورس بدان معناست که این شرکت در «بازار دوم» عرضه خواهد شد و به تابلوی بازار اول (اصلی و فرعی) راه پیدا نمی‌کند. این نکته را البته ساده تر نیز می‌توان بررسی کرد: در واقع عرضه در بازار دوم یعنی تعداد سرمایه گذاران یک چهارم کاهش می‌یابد و همچنین سرمایه اولیه نیز به (حداقل) 20 میلیارد تومان می‌رسد.

البته عرضه در بازار دوم نکته های دیگری هم دارد که نمی‌توان از آن عبور کرد: 1) در بازار اول واگذارکننده (دولت) نمی‌تواند امتیاز ویژه‌ای برای سهام داران در نظر بگیرد. 2) برای عرضه در بازار اول، شرکت باید سه دوره متوالی در حالت سوددهی قرار داشته باشد که این عدد برای پرسپولیس و استقلال در خوش بینانه ترین حالت یک است. 3) شرکت نباید زیان انباشته داشته باشد؛ به نقل از منابع رسمی این عدد برای سرخابی ها 135 میلیارد تومان است. 4) برای عرضه در بازار اول، شرکت نباید دچار دعوی حقوقی باشد که برای پرسپولیس و استقلال این عدد بسیار بالاست.

* عرضه در بازار دوم؛ بدون تضمین سودآوری!

البته مالک فعلی پرسپولیس و استقلال می‌تواند ادعای خود را در زمینه عدم واگذاری در بازار اول مطرح کند اما 4 نکته بالا را هم نباید فراموش کرد؛ نکاتی که شاید مالک کنونی علاقه ای به مطرح شدنش نداشته باشد. حالا واگذاری در بازار دوم چه تبعاتی را خواهد داشت؟

اگرچه در این صورت نیز خصوصی‌سازی انجام خواهد شد اما می‌توان انتظار داشت که متقاضیان با نگاه اقتصادی کمتر پرسپولیس و استقلال را مورد توجه قرار دارند چون علاوه بر نکات بالا، چشم انداز مثبتی نیز در مورد درآمدزایی وجود ندارد. بنابراین بدون پیشگویی، باید گفت که شاید مالکیت این دو باشگاه در بازار دوم (البته اگر لحظه آخر خصوصی سازی متوقف نشود!) به نهادهایی برسد که چشم داشتی به درآمدزایی از حق پخش، بلیت فروشی و تبلیغات محیطی ندارند...

این را هم نباید فراموش کرد که دولت هنوز اعلام نکرده 90 درصد باقی مانده را چگونه واگذار خواهد کرد. همچنین طبق قانونی که در اردیبهشت سال 1390 تغییر کرد، دولت دو سال فرصت این را دارد که بیش از 50 درصد سهم خود را واگذار کند؛ یعنی سهام دارن حداقل دو سال هیچ اختیار کاملی در زمینه دو باشگاه نخواهند داشت و طبیعی است که در چنین شرایطی نمی‌توان نگاهی اقتصادی به پروژه داشت.

* برای خرید تیم محبوبتان باید متحد شوید!

یک نکته دیگر که برای هواداران پرسپولیس و استقلال اهمیت زیادی دارد این است که آن ها نمی‌توانند به عنوان یک شخص حقیقی وارد معامله شوند و سهمی از باشگاه محبوب خود بخرند و تنها تشکل هایی چون شرکت پیشکسوتان کهن، کانون هواداران و... توانایی خرید دارند. بنابراین اگر طرفداران دو تیم می‌خواهند که باشگاه مورد علاقه خود را بخرند، باید هرچه زودتر تشکیلات خود را ایجاد کنند.

همچنین نکته آخر این که مشخص نیست که دولت ارزش مادی این دو باشگاه را چه میزان تعیین می‌کند و همچنین چه تصمیمی در مورد بدهی ها خواهد گرفت؛ این دو نکته در کنار بقیه، نقش تعیین کننده ای را خواهند داشت.

در مجموع نکته اصلی این است که حتی در صورتی که پرسپولیس و استقلال در پایان تابستان پیش رو یا تا اتمام کار دولت دوازدهم (شهریور 1400) به این شکل واگذار شوند، بازهم دولتی خواهند ماند. چرا که اولا دولت دستکم 90 درصد مالکیت را به صورت قطعی در اختیار دارد، دوما حداقل تا 2 سال می‌تواند اکثریت مالکیت را برعهده داشته باشد و سوما طبق اعلام معاون وزیر ورزش، در اساسنامه این دو باشگاه بندی خواهد بود که اهلیت هیئت مدیره و مدیرعامل باید بررسی شوند.